بیماری ناشی از تابش اشعه به بدن شما آسیب می رساند که در اثر دریافت دوز زیاد اشعه در بازه زمانی کوتاه ایجاد می شود. میزان اشعه جذب شده توسط بدن – دوز جذب شده – میزان بیماری شما را تعیین می کند. به بیماری ناشی از تابش اشعه، سندروم حاد پرتو نیز گفته می شود.
بیماری ناشی از تابش اشعه، در اثر آزمایشات تصویربرداری رایج که از اشعه با دوز کم استفاده می کنند، مانند اشعه ایکس یا سی تی اسکن نیست. گرچه بیماری پرتوی جدی و اغلب کشنده است؛ اما نادر است. از زمان بمباران اتمی هیروشیما و ناکازاکی، ژاپن در طول جنگ جهانی دوم، بیشترین موارد بیماری تشعشع پس از سوانح صنعتی هسته ای مانند انفجار و آتش سوزی ۱۹۸۶ که به نیروگاه هسته ای در چرنوبیل اوکراین آسیب رساند، رخ داده است.
علائم بیماری ناشی از تابش اشعه
شدت علائم و نشانه های بیماری پرتوی به میزان دریافت اشعه بستگی دارد. میزان جذب شما به قدرت انرژی تابش شده، زمان قرار گرفتن در معرض و فاصله بین شما و منبع تابش بستگی دارد.
علائم و نشانه ها نیز تحت تأثیر نوع قرار گیری در معرض اشعه می باشد.- مانند کل بدن یا قسمتی از بدن. شدت بیماری پرتوی به میزان حساسیت بافت آسیب دیده نیز بستگی دارد. به عنوان مثال، دستگاه گوارش و مغز استخوان به شدت به اشعه حساس هستند.
علائم و نشانه های اولیه
علائم و نشانه های اولیه بیماری پرتوی قابل درمان معمولاً حالت تهوع و استفراغ است. مدت زمان بین قرار گرفتن در معرض و زمان بروز این علائم نشانه ای از میزان جذب اشعه در فرد است.
پس از اولین دوره از علائم و نشانه ها، ممکن است فردی که به بیماری ناشی از تابش اشعه مبتلا است، دوره کوتاهی داشته باشد و بیماری خاصی نداشته باشد و به دنبال آن علائم جدی تر بروز کند. اگر به صورت خفیف در معرض اشعه قرار گرفته باشید، ممکن است ساعت ها تا هفته ها طول بکشد تا علائم و نشانه ها شروع شود. اما با قرارگیری در برابر مقدار زیاد اشعه، علائم و نشانه ها می توانند چند دقیقه تا چند روز پس از مواجهه شروع شوند. علائم احتمالی عبارتند از:
تهوع و استفراغ
سردرد
تب
سرگیجه و ضعف و خستگی
ریزش مو
استفراغ خونی و مدفوع ناشی از خونریزی داخلی
عفونت ها
فشار خون پایین
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟
یک حادثه یا حمله ای که باعث بیماری پرتوی شود بدون شک باعث توجه و نگرانی عمومی می شود. در صورت بروز چنین اتفاقی، گزارشات رادیویی، تلویزیونی یا آنلاین را کنترل کنید تا با دستورالعمل های اضطراری منطقه خود آشنا شوید.
اگر می دانید بیش از حد در معرض تابش قرار گرفته اید، به دنبال مراقبت های پزشکی فوری باشید. علل تابش انرژی آزاد شده از اتم ها به صورت موج یا ذره ای کوچک از ماده است. بیماری ناشی از تابش از قرار گرفتن در معرض میزان بالای اشعه، مانند میزان بالای اشعه دریافت شده در طی یک حادثه صنعتی است.
منابع تابش با میزان بالای اشعه
منابع احتمالی تابش با دوز بالا شامل موارد زیر است:
تصادف در تاسیسات صنعتی هسته ای
حمله به تاسیسات صنعتی هسته ای
انفجار یک دستگاه رادیواکتیو کوچک
انفجار یک وسیله انفجاری متداول که مواد رادیواکتیو را پراکنده می کند (بمب کثیف)
انفجار سلاح هسته ای استاندارد
سندروم حاد پرتو زمانی اتفاق می افتد که پرتوی پرانرژی سلول های خاصی را در بدن شما آسیب می بیند یا از بین می برد. مناطقی از بدن که در معرض تابش پرانرژی قرار دارند، سلول های موجود در مخاط دستگاه روده از جمله معده و سلول های مغز استخوان سلول های خونی هستند.
عوارض
داشتن بیماری پرتوی می تواند به مشکلات کوتاه مدت و بلند مدت بهداشت روانی مانند غم، ترس و اضطراب کمک کند:
یک تصادف یا حمله رادیواکتیو را تجربه می کنید.
عزادار دوستان یا خانواده ای که زنده نمانده اند.
سر و کار داشتن با عدم اطمینان از یک بیماری مرموز و بالقوه کشنده
نگرانی در مورد خطر نهایی سرطان به دلیل قرار گرفتن در معرض اشعه
جلوگیری
در مواقع اضطراری تشعشع، با رادیو یا تلویزیون خود همراه باشید تا ببینیم اقدامات محافظتی که مقامات محلی، ایالتی و فدرال توصیه می کنند، چه هستند. اقدامات پیشنهادی به شرایط بستگی دارد؛ اما به شما گفته می شود که در محل خود بمانید یا منطقه خود را تخلیه کنید.
پناهگیری
در جای خود باشید اگر به شما توصیه می شود که در همان جایی که هستید، چه در خانه و چه در محل کار یا مکان دیگری باشید، موارد زیر را انجام دهید:
تمام درها و پنجره ها را ببندید و قفل کنید.
پنکه ها، کولرها و واحدهای گرمایشی را که از خارج هوا را وارد می کنند، خاموش کنید.
میله های شومینه را ببندید.
حیوانات خانگی را داخل خانه بیاورید.
به اتاق داخلی یا زیرزمین بروید.
با شبکه واکنش اضطراری یا اخبار محلی خود همراه باشید.
حداقل ۲۴ ساعت در جای خود بمانید.
تخلیه
اگر به شما توصیه می شود تخلیه کنید، دستورالعمل های ارائه شده توسط مقامات محلی خود را دنبال کنید. سعی کنید آرامش خود را حفظ کنید و به سرعت و با نظم حرکت کنید. علاوه بر این ، به آرامی سفر کنید، اما لوازم خود را تهیه کنید ، از جمله:
چراغ قوه
رادیو قابل حمل
باتری
جعبه کمک های اولیه
داروهای لازم
غذای مهر و موم شده، مانند غذاهای کنسرو شده و بطری آب
دربازکن دستی
کارت های نقدی و اعتباری
لباس اضافی
توجه داشته باشید که اکثر وسایل نقلیه اضطراری و پناهگاه ها حیوانات خانگی را نمی پذیرند. فقط در صورت رانندگی با وسیله نقلیه شخصی خود و رفتن به جایی غیر از پناهگاه، آن ها را تحویل بگیرید.
تشخیص
هنگامی که فردی در معرض تابش معلوم یا احتمالی دوز بالای اشعه ناشی از یک حادثه یا حمله قرار گرفته است، پرسنل پزشکی مراحل مختلفی را برای تعیین دوز تابش جذب شده انجام می دهند. این اطلاعات برای تعیین میزان تشدید بیماری، استفاده از روش های درمانی و زنده ماندن فرد ضروری است.
اطلاعات مهم برای تعیین میزان جذب شده شامل موارد زیر است:
قرار گرفتن در معرض شناخته شده جزئیات مربوط به فاصله از منبع تابش و مدت زمان قرار گرفتن در معرض آن می تواند به تخمین تقریبی شدت بیماری پرتو کمک کند.
استفراغ و سایر علائم زمان بین قرار گرفتن در معرض اشعه و شروع استفراغ یک ابزار غربالگری نسبتاً دقیق برای تخمین دوز تابش جذب شده است. هرچه زمان قبل از شروع این علامت کوتاهتر باشد، دوز دارو بیشتر می شود. شدت و زمان سایر علائم و نشانه ها نیز ممکن است به پرسنل پزشکی در تعیین دوز جذب شده کمک کند.
آزمایش خون آزمایش های مکرر خون طی چندین روز، پرسنل پزشکی را قادر می سازد تا به دنبال قطره هایی در گلبول های سفید خون مبارزه با بیماری و تغییرات غیر عادی در DNA سلول های خونی باشند. این فاکتورها میزان آسیب مغز استخوان را نشان می دهد که با توجه به میزان دوز جذب شده تعیین می شود.
دوزیمتر دستگاهی به نام دوزیمتر می تواند دوز جذب شده تابش را اندازه گیری کند اما فقط در صورت قرار گرفتن در معرض همان تشعشع اشخاص مبتلا که می توان برای بررسی افراد برای تعیین محل بدن ذرات رادیواکتیو استفاده کرد.
نوع تابش بخشی از واکنش اضطراری بزرگتر به یک حادثه یا حمله رادیواکتیو شامل شناسایی نوع قرار گرفتن در معرض تابش است. این اطلاعات برخی تصمیمات برای درمان افراد مبتلا به بیماری پرتوی را راهنمایی می کند.
درمان
اهداف درمانی برای بیماری پرتوی جلوگیری از آلودگی رادیواکتیو بیشتر است. آسیب های تهدید کننده زندگی، مانند سوختگی و ضربه را درمان کنید. علائم را کاهش دهید و درد را مدیریت کنید.
ضد عفونی کردن
ضد عفونی شامل حذف ذرات رادیواکتیو خارجی است. حذف لباس و کفش، حدود ۹۰ درصد از آلودگی خارجی را از بین می برد. شستشوی آرام با آب و صابون، ذرات تابش اضافی را از روی پوست پاک می کند. آلودگی زدایی از انتشار بیشتر مواد رادیواکتیو جلوگیری می کند. همچنین خطر آلودگی داخلی ناشی از استنشاق، بلع یا زخم های باز را کاهش می دهد.
درمان مغز استخوان آسیب دیده
پروتئینی به نام فاکتور محرک کلونی گرانولوسیت که باعث رشد سلول های سفید خون می شود، ممکن است با اثر بیماری با مغز استخوان مقابله کند. درمان با این داروی مبتنی بر پروتئین، که شامل فیلگراستیم (Neupogen) ، سارگراموستیم (Leukine) و pegfilgrastim (Neulasta) است، ممکن است تولید گلبول های سفید خون را افزایش دهد و به جلوگیری از عفونت های بعدی کمک کند.
اگر به مغز استخوان آسیب جدی وارد شده است، ممکن است از سلول های قرمز خون یا پلاکت خون نیز استفاده کنید.
درمان آلودگی داخلی
برخی از روش های درمانی ممکن است آسیب به اندام های داخلی ناشی از ذرات رادیواکتیو را کاهش دهند. پرسنل پزشکی فقط در صورت مواجهه با نوع خاصی از اشعه از این روش های درمانی استفاده می کنند. این روش های درمانی شامل موارد زیر است: یدید پتاسیم (ThyroShield ، Iosat). این یک نوع ید غیر رادیواکتیو است. ید برای عملکرد مناسب تیروئید ضروری است. اگر در معرض تابش قابل توجهی قرار بگیرید، تیروئید ید رادیواکتیو (رادیو ید) را جذب می کند، مانند سایر اشکال ید. رادیو ید در نهایت از طریق ادرار از بدن پاک می شود.
اگر یدید پتاسیم مصرف کنید، ممکن است “جای خالی” تیروئید را پر کرده و از جذب رادیو ید جلوگیری کند. یدید پتاسیم درمان کننده ای نیست و اگر در طی یک روز پس از مواجهه مصرف شود، بسیار موثر است.
(Prussian blue (Radiogardase این نوع رنگ به ذرات عناصر رادیواکتیو معروف به سزیم و تالیم متصل می شود. سپس ذرات رادیواکتیو از طریق مدفوع دفع می شوند. این روش درمانی دفع ذرات رادیواکتیو را سرعت می بخشد و میزان جذب سلول های تابشی را کاهش می دهد.
اسید پنتا استیک دی اتیلن تری آمین (DTPA) این ماده به فلزات متصل می شود. DTPA به ذرات عناصر رادیواکتیو پلوتونیوم، آمریسیوم و کوریوم متصل می شود. ذرات رادیواکتیو از طریق ادرار از بدن خارج می شوند ، در نتیجه میزان تابش جذب شده کاهش می یابد.
درمان حمایتی
اگر به بیماری ناشی از اشعه مبتلا هستید، ممکن است داروها یا مداخلات بیشتری برای درمان دریافت کنید: عفونت های باکتریایی
سردرد
تب
اسهال
تهوع و استفراغ
کمبود آب بدن
سوختگی
زخم
آمادگی برای مرگ
فردی که مقادیر بسیار زیادی از اشعه را جذب کرده است شانس بهبودی ندارد. بسته به شدت بیماری، مرگ می تواند طی دو روز یا دو هفته اتفاق بیفتد. افرادی که دوز تابشی کشنده دارند، برای کنترل درد، حالت تهوع، استفراغ و اسهال داروهایی دریافت می کنند. آن ها همچنین ممکن است از مراقبت های روانی بهره مند شوند.
