غده تیروئید، غده‌ی کوچکیست که در جلوی گردن واقع شده و مسئول ساخت هورمون‌های تیروئیدی می‌باشد. این هورمون‌ها همانند همه‌ی آن‌ها وارد جریان خون شده و به سراسر بدن می‌رود. هورمون‌های تیروئیدی به بدن برای استفاده از انرژی کمک می‌کنند و شماری از فعالیت‌ها تحت کنترل آن‌هاست؛ نفس کشیدن، این که بدن با چه سرعتی کالری بسوزاند و یا حتی این که قلب با چه سرعتی کار بکند از جمله این فعالیت‌ها هستند. همچنین به بدن برای گرم ماندن کمک می‌کنند و کارکرد مؤثر مغز، ماهیچه‌های قلب و سایر اندام‌ها در گرو تنظیم مناسب این هورمون‌هاست.
سطح هورمون‌های تیروئیدی همانند بسیاری از هورمون‌های دیگر در بدن توسط غده‌ی کوچکی کنترل می‌شود که در مغز قرار دارد؛ غده‌ی هیپوفیز با ترشح هورمون محرک تیروئیدی (TSH) این غده را برای ترشح هورمون تحریک می‌کند. غده‌ی هیپوفیز میزان هورمون TSH را بر اساس این که چه مقداری هورمون تیروئیدی در جریان خون وجود دارد، تنظیم می‌کند. ناهنجاری‌های تیروئیدی زمانی به وقوع می‌پیوندند که میزان ترشح این هورمون زیاد یا کم شود. بر اساس گزارش مرکز سلامت سن‌دیگو هم‌اکنون ۲۰ میلیون نفر از مردم ایالات متحده از بیماری‌های تیروئیدی رنج می‌برند. هم کم‌کاری و هم پرکاری این غده می‌تواند موجب بروز طیف وسیعی از مشکلات مربوط به سلامت شود.
در ادامه سعی می‌کنیم به سؤالات زیر پاسخ دهیم:
- پرکاری تیروئید یا هایپرتیروئیدیسم چیست؟
- طوفان تیروئیدی چیست؟
- طوفان تیروئیدی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
- بیماری گریوز چیست؟
- درمان بیماری گریوز چگونه صورت می‌گیرد؟
پرکاری تیروئید یا هایپرتیروئیدیسم چیست؟
زمانی این مشکل به وجود می‌آید که غده‌ی تیروئید میزان زیادی از هورمون تیروکسین تولید و ترشح کند. این کار باعث سرعت گرفتن بسیاری از فعالیت‌های بدنی می‌شود. وضعیت‌هایی که می‌توانند موجب ایجاد این بیماری شوند:
- بیماری گریوز
- عفونت‌های ویروسی، بیماری‌های خودایمنی و ناهنجاری‌های مادرزادی
- عقده‌های تیروئیدی پرکار
- تست‌هایی که از ید در آن‌ها استفاده می‌شود
- خوردن زیاد غذاهایی که ید دارند
- مصرف بیش از حد هورمون‌های تیروئیدی
- وجود تومور در تخمدان‌ها یا بیضه‌ها
نشانه‌ها پرکاری تیروئید می‌تواند به راحتی با علائم سایر بیماری‌ها اشتباه گرفته شود و کار پزشکان را در تشخیص مشکل بکند؛ آن‌ها معمولاً برای تشخیص این بیماری به دنبال گستره‌ی وسیعی از علائم می‌گردند. نشانه‌های معمول این بیماری شامل موارد زیر است:
- کاهش وزن ناگهانی با وجود ثابت ماندن اشتها و رژیم غذایی
- ضربان قلب سریع یا نامنظم
- افزایش اشتها
- دلواپسی و نگرانی
- لرزش دست‌ها و انگشتان
- عرق کردن غیرمعمول
- تغییرات در چرخه‌ی قاعدگی زنان
- افزایش حساسیت به گرما
- تورم در ناحیه‌ی گلو
- خستگی و ضعف
- مشکلات در خواب
- پوست نازک و موهای شکننده
با این وجود برخی بیماران شاید هیچ‌کدام از علائم نام‌برده را نشان ندهند!
طوفان تیروئیدی چیست؟
اگر پرکاری تیروئید تحت درمان قرار نگیرد مشکلات جدی در سلامت افراد به وجود می‌آید؛ مشکلات قلبی، مفاصل ضعیف و شکننده و حتی مرگ!
طوفان تیروئیدی وضعیتی نادر ولی تهدیدکننده و کشنده می‌باشد که در صورت عدم درمان پرکاری تیروئید در هر بیماری ممکن است به وقوع بپیوندد. این بیماری عموماً بر اثر موقعیت‌های تنش‌زا مثل ضربات، جراحی‌ها و یا عفونت‌های شدید به وجود می‌آید و شامل وضعیتی است که میزان هورمون‌های تیروئیدی در بدن بسیار بالا می‌روند؛ نارسایی قلبی و جمع شدن مایع در ریه‌ها از عوارض این بیماری می‌تواند باشد.
علائم این بیماری که باعث دشواری‌های زیادی می‌شوند:
- تب؛ شایع‌ترین نشانه می‌باشد و ممکن است دمای بدن در این حالت به ۴۰.۰-۴۱ سانتی‌گراد برسد.
- کمبود آب در بدن
- ضربان قلب تند یا نامنظم
- حالت تهوع با استفراغ
- اسهال
- نارسایی قلبی
- ضعف
- سرگیجه
- لرزش،
- عرق کردن زیاد
طوفان تیروئیدی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
تست آزمایشگاهی مشخصی برای تشخیص این بیماری وجود ندارد و بیشتر به پزشک بستگی دارد؛ پزشک تمامی علائم احتمالی را بررسی خواهد کرد ولی علاوه بر آن آزمایش خون هم برای تعیین سطح هورمون در خون می‌تواند به پزشک در این زمینه کمک کند. تست هورمون محرک تیروئیدی نیز شاید انجام بگیرد.
البته چون وضعیت بیماران اغلب وخیم می‌باشد زمانی برای انجام تست‌ها باقی نمی‌ماند و به جای آن پروسه درمان سریعاً شروع می‌شود. بر اساس آمار، درصد فوتی‌های این بیماری ۲۰-۳۰ می‌باشد و در افراد مسن بیشتر شایع است.
درمان طوفان تیروئیدی چگونه صورت می‌گیرد؟
درمان این بیماری به سن بیمار بستگی دارد. علت بیماری، شدت آن و وضعیت‌های پزشکی دیگری که ممکن است بیمار داشته باشد همه در درمان دخیل هستند.
در بسیاری از کیس‌ها روش درمانی در ۲۴ ساعت بهبودهایی را در بیمار نشان می‌دهد و با ادامه‌ی آن مشکل در عرض یک هفته برطرف می‌شود. درمان‌های پیشنهادی عبارتند از:
- استفاده از مهارکننده‌های گیرنده‌های بتا برای کنترل علائم مثل تعدیل سرعت کارکرد قلب
- ید
- گلوکوکورتیکوئید‌ها
- پروپیل‌تیورآسیل یا متیمازول؛ داروهای ضد تیروئید
مطابق با اعلام انجمن تیروئید ایالات متحده، بیشتر از ۱۲% مردم این کشور در طول زندگی خود حداقل یک بار دچار بیماری تیروئیدی می‌شوند. بیماری تیروئیدی که تشخیص داده نشود می‌تواند پوکی استخوان، ناباروری و بیماری‌های قلبی را در پی داشته باشد. تغذیه مناسب، ورزش کردن و پایین آوردن سطح استرس می‌تواند به بهبود این بیماری کمک کند. پیشنهاد می‌شود در صورت مشاهده‌ی هر یک از علائم مذکور به متخصص مراجعه کنید.
بیماری گریوز چیست؟
بیماری گریوز یکی از علل اصلی پرکاری تیروئید است. بر اساس بنیاد بیماری گریوز و تیروئید تقریباً ۲-۳% جمعیت ایالات متحده؛ یعنی تقریباً ۱۰ میلیون نفر مبتلا به این بیماری هستند.
جالب است که ۷۰-۸۰ درصد بیماران تیروئیدی از بیماری گریوز نیز رنج می‌برند. این بیماری یک وضعیت خودایمنی می‌باشد که در آن سیستم ایمنی بدن غده تیروئید را مورد حمله قرار می‌دهد و در پاسخ به آن غده تیروئید شروع به تولید هورمون تیروئید بیشتر می‌کند.
غده هیپوفیز هورمونی ترشح می‌کند که به کنترل عملکرد تیروئید کمک می‌کند. پادتن گیرنده‌ی تیروتروپین (TRAb) با بیماری گریوز مرتبط است و به عنوان هورمون تنظیم‌کننده‌ی هیپوفیز نقش ایفا می‌کند. در نتیجه TRAb بر تنظیم معمول تیروئید غلبه می‌کند و موجب پرکاری تیروئید می‌شود.
هر کسی می‌تواند به این بیماری دچار شود ولی عواملی وجود دارد که احتمال آن را افزایش می‌دهند:
- سابقه داشتن بیماری‌های گریوز، تیروئیدی و خودایمنی در خانواده
- کسانی که از دیگر بیماری‌های خودایمنی مثل روماتید آرتریت و دیابت نوع دو رنج می‌برند.
- استرس‌های فیزیکی یا احساسی؛ وقایع تنش‌زا در زندگی و یا بیماری‌ها می‌توانند نقطه‌ی آغازی بر این بیماری باشند.
- حاملگی و وضع حمل
- استعمال دخانیات
بیماری در زنان بیشتر از مردان شایع است و ۱۰ برابر بیشتر در آن‌ها گزارش شده است مخصوصاً در سنین ۲۰-۳۰ سالگی.
درمان بیماری گریوز چگونه صورت می‌گیرد؟
بیشتر افراد مبتلا به این بیماری علائم مشابه پرکاری تیروئید را دارند. پزشک معمولاً یک آزمایش جسمانی هم تجویز می‌کند تا به تشخیص نهایی کمک کند که شامل موارد زیر می‌باشد:
- تست‌های عملکرد تیروئید
- برداشت رادیواکتیو ید
- تست آنتیبادی
- استفاده از ید رادیواکتیو و یا عمل جراحی هم راه‌های درمانی دیگری برای کاهش حجم غده‌ی تیروئید متورم هستند.
منبع: MedicalNewsToday
