اهدای خون پروسه‌ای است که فرد داوطلبانه مقداری از خون خود را برای استفاده‌ی بیمارانی که به خون نیازمندند، اهدا می‌کند. میلیون‌ها نفر سالانه به انتقال خون نیازمندند؛ برخی بیماران در حین جراحی و برخی دیگر به‌علت بیماری خاص.
خون اهدا شده، برای مشخص شدن نوع گروه خونی و وجود فاکتور Rh، عدم وجود بیماری‌هایی نظیر هپاتیت، ایدز و سیفیلس مورد آزمایش قرار خواهد گرفت.
انواع مختلفی از اهدای خون وجود دارد که عبارت‌اند از:
- اهدای خون کامل: رایج‌ترین نوع اهدای خون است که در آن، تمامی اجزای خون دخیل‌اند، پس از خون‌گیری، به اجزای تشکیل دهنده‌ی خود –گلبول‌های قرمز، سفید و پلاکت‌ها− تقسیم خواهدشد.
- اهدای پلاکت: در این نوعِ اهدای خون، از پروسه‌ای با نام آفرزیس (apheresis) برای خون‌گیری استفاده می‌شود؛ بدین طریق که اهداکننده، به ماشینی که پلاکت‌ها و مقداری از پلاسما را استخراج می‌کند متصل خواهد شد؛ سپس اجزایی که نیاز نیستند به اهداکننده بازگردانده می‌شوند.
- اهدای پلاسما: پلاسما می‌توانند درضمن آفرزیس به همراه پلاکت ها خارج شود یا بدون نیاز به آن.
- اهدای گلبول‌های قرمز: برای جمع‌آوری این سلول‌های خونی نیز می‌توانند از پروسه‌ی آفرزیس استفاده کرد.
اهدای خون خطر خاصی را به‌همراه ندارد چرا که امروزه، از وسایل استریل و یک‌بارمصرف برای هر اهدا استفاده می‌شود درنتیجه ریسک ابتلا به انواع عفونت خونی تقریبا صفر است.
در صورتی که شما یک فرد بزرگسال سالم هستید، می‌توانید بدون تهدید سلامتی‌تان، نیم لیتر خون اهدا کنید. در طول ۲۴ساعت پس ار اهدای خون، بدن پلاسمای از دست رفته و تا چند هفته بعد، تمام گلبول‌های قرمز را جایگزین خواهد کرد.
پیش‌از اهدای خون
برای اهدای خون، فرد باید دارای شرایط زیر باشد:
- سلامت کامل
- سن قانونی
- وزن حداقل ۵۰کیلوگرم
- توانایی ارائه‌ی گواهی سابقه‌ی سلامت در گذشته
- نداشتن سابقه ی جراحی و بستری در طول یک‌سال گذشته
لازم به ذکر است برخی از قوانین بالا در کشور‌های مختلف متفاوت است.
پیش از اهدای خون، به مقدار کافی بخوابید، غذای سالم و مقوی میل کنید و تا حد امکان از خوردن غذاهای دارای چربی فراوان مانند فست‌فودها خودداری کنید و مقدار فراوانی آب بنوشید.
درصورتی که متقاضی اهدای پلاکت هستید، در روز پیش از اهدا، نباید آسپرین مصرف کنید.
پس از اهدای خون
- میزان مصرف مایعات خود را در یک یا دو روز آینده افزایش دهید.
- از انجام فعالیت‌های فیزیکی سنگین تا حداقل ۵ ساعت دوری کنید.
- ممکن است اندکی احساس گیجی کنید، بهتر است تا گذشتن این حس، بنشینید.
- بانداژ دستِ خودرا تا ۵ ساعت جابه جا نکنید.
- درصورت خونریزی پس از بازکردن بانداژ، موضع را فشار ندهید و تنها بازوی خود را برای چند دقیقه بالا نگه دارید.
- مشاهده‌ی کبودی در محل طبیعی است؛ می‌توانید از آیس‌پک استفاده کنید.
- درصورت احساس درد، از مسکن‌هایی مانند استامینوفن استفاده کنید. بهتر است از داروهایی نظیر آسپرین، ایبوپروفن استفاده نکنید.
درصورت مواجهه با شرایط زیر به پزشک مراجعه کنید:
- ادامه یافتن تهوع و گیجی پس از استراحت کردن و خوردن
- مشاهده‌ی برآمدگی یا قطع نشدن خونریزی در محل پس از برداشتن بانداژ
- سرایت درد به نواحی دیگر دست نظیر انگشتان
- بروز نشانه‌های نظیر نشانه‌های بیماری آنفولانزا یا سرماخوردگی در چهارروز پس از اهدای خون
