خس‌خس کردن یا باصدا نفس کشیدن تقریباً به صدای سوت زدن بلندی شبیه است که هنگام نفس کشیدن ایجاد می‌شود. در بیشتر موارد این اتفاق با بیرون دادن هوا همراه است (بازدم) ولی برخی اوقات مربوط به دم نیز می‌شود.
دلایل
این نشانه مربوط به باریک شدن مجاری هوایی است و معمولاً نشانگر مشکل تنفسی می‌باشد. تنگ شدن این مجاری می‌تواند نتیجه‌ی التهاب با آسم باشد. عفونت، واکنشی آلرژیک، انسداد فیزیکی مجاری مثل ایجاد تومور یا وجود جسم خارجی که به دورن ریه‌ها فروبرده شده است نیز از دیگر دلایل هستند.
شایع‌ترین علت خس‌خس کردن مکرر آسم می‌باشد. دلایل احتمالی آن شامل موارد زیر هستند:
- آلرژی‌ها
- آنافیلاکسی (واکنش آلرژیک شدیدی که در اثر نیش یک حشره یا مصرف دارویی خاص ایجاد می‌شود).
- آسم
- برونشکتازیس؛ عارضه‌ای مزمن در ریه که در آن پهن شدن غیرمعمول لوله‌های برونشیال از پاکسازی موکوس ممانعت می‌کند.
- برونشیولیت (مخصوصاً در کودکان کوچک‌تر)
- آسم در دوران کودکی
- بیماری انسداد ریوی مزمن (COPD) و دیگر بیماری‌های ریوی
- آمفیزم
- اپی‌گلوتیس (تورم دریچه‌ی نای)
- فرو بردن اجسام خارجی به ریه
- بیماری رفلاکس معدی-مروی
- نارسایی قلبی
- سرطان ریه
- تجویز داروهایی به ویژه مثل آسپرین
- سفت‌شدگی با فشار در عضله‌ی شکمی
- ویروس سن‌سیشیال تنفسی به ویژه در کودکان کوچک
- عفونت مجرای تنفسی (به ویژه در کودکان زیر ۲ سال)
- آپنه‌ی خواب، انسدادی (عارضه‌ای که در آن نفس کشیدن متوقف شده و در هنگام خواب شروع می‌شود).
- دخانیات
- عدم عملکرد صحیح طناب‌های صوتی (عارضه‌ای که بر حرکت طناب‌های صوتی اثر می‌گذارد).
زمان مراجعه به پزشک
اگر خس‌خس کردن به صورت ملایم بوده و برای اولین اتفاق می‌افتد، باید با پزشک صحبت کرد؛ این مشکل عود کرده و توضیح درست راجع به آن وجود ندارد. همچنین در صورت مشاهده‌ی موارد زیر، آن را با پزشک در میان بگذارید.
- مشکل در تنفس
- تنفس سریع
- رنگ پوست مختصراً مایل به آبی
در صورت رخداد موارد زیر باید به دنبال کمک‌های پزشکی بود:
- شروع شدن نشانه‌ی مذکور بلافاصله پس از نیش یک زنبور، مصرف دارویی خاص یا غذایی آلرژیک
- همراه شدن با دشواری در تنفس و تغییر رنگ پوست به آبی
- اتفاق افتادن پس از خفگی با جسم کوچک یا غذا
- در برخی موارد، خس‌خس کردن می‌تواند با مصرف برخی داروها یا استفاده از یک inhaler تسکین داده شود. در برخی دیگر شاید قرار دادن لوله‌ای در گلو برای کمک به تنفس نیاز باشد.
برای کمک به رفع این مشکل موارد زیر توصیه می‌شود:
- مرطوب کردن هوا: از humidifier استفاده کنید. دوش پربخار بگیرید یا در حمامی با دوش آب گرم باز بشینید. هواری مرطوب شاید به التیام نشانه در برخی موارد کمک کند.
- مایعات مصرف کنید: مایعات گرم می‌توانند مسیرهای هوایی را شل کرده و موکوس چسبناک را در گلو گشاد کنند.
- از استعمال تنباکو اجتناب کنید: سیگار کشیدن به صورت فعال با انفعالی می‌تواند سرفه را شدیدتر کند.
- همه‌ی داروهای تجویزشده را مصرف کنید: از دستوالعمل‌های پزشک پیروی کنید.
