تعریف
سندرم شوگرن یک اختلال سیستم ایمنی است که با دو ویژگی بارز شناخته می‌شود- خشکی چشم‌ها و دهان.
سندرم شوگرن معمولاً همراه دیگر اختلالات سیستم ایمنی است، از جمله آرتریت روماتوئید و لوپوس. در سندرم شوگرن، معمولاً در ابتدا غشای موکوسی و غدد ترشح کننده مایع در چشم‌ها و دهان تحت تأثیر قرار می‌گیرند- که نتیجه‌ی آن کاهش ترشح اشک و بزاق است.
علائم
دو علامت شاخص این سندرم شامل:
- خشکی چشم‌ها: سوزش، خارش و اینکه فرد احساس می‌کند در چشمش ریگ وجود دارد
- خشکی دهان: فرد احساس می‌کند که دهانش پر از پنبه است و حرف زدن و بلع مشکل می‌شود
برخی افراد نیز ممکن است یک یا چند مورد از علائم زیر را تجربه کنند:
- درد مفاصل، ورم و سفتی
- تورم غدد بزاقی
- جوش پوستی یا خشکی پوست
- خشکی واژن
- سرفه‌های خشک مداوم
- خستگی طولانی مدت
دلایل
شروگن یک اختلال دستگاه ایمنی است. دانشمندان اطمینان ندارند که چرا افراد به این بیماری مبتلا می‌شوند. برخی ژن‌ها افراد را در معرض خطر بالاتری برای ابتلا قرار می‌دهند، اما بنظر می‌رسد مکانیسم های شروع کننده‌ای مانند عفونت با ویروس یا باکتری خاصی لازم است.
در سندرم شروگن، سیستم ایمنی در ابتدا غدد ترشح کننده‌ی مایعات در چشم‌ها و دهان را هدف قرار می‌دهد. اما می‌تواند بخش‌های دیگر بدن را نیز درگیر کند، مانند:
- مفاصل
- تیروئید
- کلیه‌ها
- کبد
- ریه
- پوست
- اعصاب
عوامل خطرزا
گرچه همه افراد می‌توانند دچار سندرم شوگرن شوند، اما معمولاً در افرادی که یک یا چند مورد از عوامل خطرزا را دارند، رخ می‌دهد. این موارد شامل:
- سن: این بیماری معمولاً در افراد بالای ۴۰ سال رخ می‌دهد
- جنسیت: زنان بیشتر مستعد ابتلا به این بیماری اند
- بیماری روماتیسم: افرادی که مبتلا به سندرم شوگرن هستند معمولاً به یک بیماری روماتیسمی مانند آرتروز یا لوپوس هستند
عوارض
شایع‌ترین عوارض سندرم شوگرن شامل چشم و دهان می‌شود.
- پوسیدگی دندان
- عفونت مخمر
- مشکلات بینایی
تشخیص
تشخیص سندرم شوگرن می‌تواند سخت باشد زیرا علائم و نشانه‌های آن از فردی به فرد دیگر متفاوت است و می‌تواند مشابه دیگر بیماری‌ها باشد.
انواعی از آزمایش‌ها می‌توانند به افتراق سندرم شوگرن از دیگر بیماری‌ها کمک کنند.
آزمایش خون
پزشک ممکن است آزمایش های خون را برای بررسی موارد زیر انجام دهد:
- سطح انواع سلول های خونی
- وجود آنتی بادی های معمول در سندرم شوگرن
- شواهد بیماری‌های التهابی
- نشانه های مشکلات کلیوی و کبدی
آزمایش های مربوط به چشم
عکس برداری
عکس برداری های خاصی می‌تواند برای بررسی عملکرد غدد بزاقی انجام گیرد.
- سیالوگرام: نوع خاصی از اشعه برداری ایکس که از غدد بزاقی بناگوشی انجام می‌گیرد.
- اسکین تست بزاق: این آزمایش پزشکی شامل تزریق وریدی یک ایزوتوپ رادیواکتیو و سپس مشاهده سرعت رسیدن ماده به غدد بزاقی می‌باشد.
درمان
اغلب افراد می‌توانند خشکی چشم و دهان را با استفاده از قطره‌های چشمی و خوردن آب بیشتر جبران می‌کنند. اما برخی از بیماران ممکن است نیاز به مصرف دارو و حتی جراحی داشته باشند.
داروها
باتوجه به علائم پزشک ممکن است داروهایی را تجویز کند که:
ترشح بزاق را افزایش دهند: داروهایی مانند پیلوکاپرین و سویملین
درمان علائم سیستمیک: داروی هیدروکسی کلوروکین که برای درمان مالاریا ساخته شده است، معمولاً در درمان سندرم شوگرن کمک کننده است. همچنین داروهای سرکوب کننده‌ی سیستم ایمنی مانند متوترکسات نیز ممکن است تجویز شوند.
