سردرد تنشی عموماً دردی منتشر و ملایم تا متوسط است که اغلب با احساس باندی فشرده دور سر توصیف می‌شود. سردرد تنشی شایع‌ترین نوع سردرد بوده و هنوز دلایل آن به طور کامل درک نشده است.
درمان این نوع سردرد در دسترس است. مدیریت این بیماری اغلب برقراری تعادل بین پرورش عادات سالم، پیدا کردن درمان‌های غیردارویی و استفاده‌ی مناسب است داروهاست.
نشانه‌ها
- دردی مبهم و تیرکشنده در سر
- احساس تنگی و فشار دور پیشانی یا در اطراف و پشت سر
- نرمی جمجمه در عضلات پوست سر، گردن و شانه‌ها
سردردهای تنشی به دو دسته‌ی اصلی تقسیم می‌شوند؛ اپیزودیک و مزمن
سردردهای تنشی اپیزودیک
این سردردها می‌توانند از ۳۰ دقیقه تا ۱ هفته طول بکشند. سردردهای تنشی اپیزودیک متناوب کمتر از ۱۵ روز در ماه برای حداقل ۳ ماه اتفاق می‌افتند. این سردردها شاید بعداً مزمن شوند.
سردردهای تنشی مزمن
این نوع از سردرد تنشی ساعت‌ها به طول می‌انجامد و شاید پیوسته باشد. اگر سردردهایتان بیشتر از ۱۵ روز در ماه برای حداقل ۳ ماه به طول بیانجامند از این نوع هستند.
سردردهای تنشی در برابر میگرن‌ها
تمایز سردردهای تنشی از میگرن می‌تواند دشوار باشد. به‌علاوه که اگر سردردهای تنشی اپیزودیک متناوب داشته باشید، میگرن هم می‌توانید بروز دهید. برخلاف برخی اشکال میگرن، سردردهای تنشی معمولاً با اختلالات بینایی، حالت تهوع یا استفراغ ارتباط ندارند. فعالیت بدنی معمولاً می‌تواند میگرن را بدتر کند ولی سردرد تنشی را بدتر نخواهد کرد. افزایش حساسیت نسبت به نور و صدا می‌تواند در سردردهای تنشی هم افزایش یابد ولی این نشانه‌ها شایع نیستند.
زمان مراجعه به پزشک
با پزشک ملاقات ترتیب دهید
اگر سردرد تنشی زندگی‌تان را مختل کرده باشد یا برای درمان آن‌ها بیشتر از ۲ بار در هفته نیازمند دارو هستید، به پزشک مراجعه کنید. حتی اگر سابقه‌ی سردرد داشته باشید، در صورت تغییر الگو یا احساس متفاوت ناگهانی به پزشک مراجعه کنید. گاه‌وبیگاه، سردردها شاید نشان از عوارض پزشکی جدی داشته باشند؛ مثل تومور مغزی یا پارگی عروق مغزی ضعیف شده (آنوریسم).
به‌دنبال فوریت‌های اورژانسی باشید
- درد شدید و ناگهانی
- سردرد به همراه تب، سفتی گردن، گیجی ذهنی، تشنج، دوبینی، ضعف، بی‌حسی یا دشواری در تکلم
- سردرد بعد از آسیب به سر، به‌ویژه اگر سردرد بدتر شود.
دلایل
دلیل سردرد تنشی معلوم نیست. قبلاً متخصصان بر این باور بودند که انقباض عضلات در صورت، گردن و پوست سر به‌دلیل احساسات، تنش یا استرس عامل این نوع سردردها هستند ولی تحقیقات پیشنهاد کرده‌اند که انقباض عامل آن نیست.
معروف‌ترین نظریه از افزایش حساسیت به درد در این بیماران پشتیبانی می‌کند. افزایش نرمی عضلات، نشانه‌ی معمول سردرد تنشی، شاید در نتیجه‌ی سیستم درد حساس‌شده باشد.
محرک‌ها
استرس شایع‌ترین محرک گزارش شده برای سردردهای تنشی است.
عوارض
چون سردردهای تنشی بسیار شایع اند، اثرات آن‌ها بر بهره‌وری کاری و کیفیت کلی زندگی در نظر گرفتنی است؛ مخصوصاً اگر مزمن باشند. درد متناوب شاید شما را از فعالیت‌هایتان بازدارد.
تشخیص
اگر سردرد مزمن یا عودکننده داشته باشید، پزشک آزمون‌های بدنی و عصبی را انجام داده و سپس تلاش خواهد کرد تا دلیل سردردهایتان را با این روش‌ها پیدا کند:
توصیف شما از درد
- مشخصه‌های درد: آیا دردتان ضربانی است؟ یا دائمی و مبهم می‌باشد؟ تیز یا سیخ‌زن؟
- شدت درد: نشانگر خوبی از شدت سردردهایتان این است که در هنگام وقوع آن‌ها چگونه می‌توانید عملکرد داشته باشید. آیا توانایی کار کردن دارید؟ آیا سردردتان باعث می‌شود از خواب بپرید یا نتوانید بخوابید؟
- محل درد: آیا درد را در تمام سرتان احساس می‌کنید، در یک طرف یا فقط در پیشانی یا پشت چشم‌ها؟
تست‌های تصویربرداری
اگر سردردهای غیرمعمول یا پیچیده‌ای داشته باشید، پزشک برای پی بردن به عوارض احتمالی که عامل آن هستند از تصویربرداری استفاده خواهد کرد:
- تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI)
- توموگرافی کامپیوتری (CT)
درمان
برخی افراد با سردردهای تنشی سعی می‌کنند خودشان مشکل‌شان را حل کنند. متأسفانه استفاده‌ی مکرر از مسکن‌های بدون نسخه می‌تواند سردرد دیگری به نام سردرد بازگشتی به وجود بیاورد.
داروهای حاد
داروهای مختلف، بدون نسخه یا تجویزی برای کاهش درد سردردهای تنشی در دسترس اند:
- مسکن‌ها: داروهایی مثل آسپرین، ایبوپروفن (Advil, Motrin IB) و ناپروکسن (Aleve). داروهای نسخه‌دار ناپروکسن (Naprosyn)، ایندومتاسین (Indocin) و کتورولاک (Ketorolac Tromethamine).
- داروهای ترکیبی: آسپرین و استامینوفن اغلب با کافئین یا داروی آرامبخش دیگری ترکیب شده و به عنوان داروی دیگری عرضه می‌شوند. داروهای ترکیبی شاید تأثیرگذارتر باشند.
- تریپتان‌ها و نارکوتیک‌ها: برای افرادی که هم میگرن و هم سردرد تنشی اپیزودیک تجربه می‌کنند، یک تریپتان می‌تواند به صورت مؤثری درد هر دو را کاهش درد. اپیوئید یا نارکوتیک‌ها به دلیل عوارض جانبی و وابستگی‌شان زیاد مقبول نیستند.
داروهای پیشگیری‌کننده
پزشک شاید داروهایی برای کاهش تناوب و شدت حملات، مخصوصاً اگر مزمن باشد تجویز می‌کند که از این قرارند:
- ضدافسردگی‌های سه‌حلقه‌ای: این داروها که شامل آمیتریپتیلین و پروتریپتیلین می‌شوند، شایع‌ترین داروها برای پیشگیری از سردردها تنشی اند. عوارض جانبی شاید شامل یبوست، خواب‌آلودگی و خشکی دهان باشد.
- ضدافسردگی‌های دیگر: داروهای دیگری نظیر ونلافاکسین (Effexor XR) و میرتازاپین (Remeron).
- داروهای ضدانعقاد و شل‌کننده‌های عضلانی: مثل توپیرامات (Topamax)
شاید چند هفته زمان لازم باشد تا این داروها اثرات خودشان را نشان دهند. بنابراین از بهبودی پس از شروع مصرف این داروها ناامید نشوید. پزشک روند درمان را پایش خواهد کرد. باید خاطر نشان شود که مصرف زیاد مسکن می‌تواند در عملکرد داروهای پیشگیری‌کننده تداخل ایجاد کند.
طب جایگزین
- طب سوزنی
- ماساژ
- تنفس عمیق، بیوفیدبک و رفتاردرمانی
سبک زندگی و درمان‌های خانگی
استراحت، کیسه‌های یخ، دوش حمام طولانی و داغ همگی برای تسکین سردرد تنشی مفید اند. استراتژی‌های مختلف می‌توانند شدت و تناوب سردردهای تنشی مزمن را بدون دارو کاهش دهند:
- سطح استرس‌تان را مدیریت کنید.
- عضلات خود را در معرض گرما یا سرما قرار دهید.
- زمانی که می‌ایستید، شانه‌هایتان را عقب و در سطح سرتان بگیرید. شکم و باسن‌تان را تو بدهید. زمانی که نشسته‌اید مطمئن باشید که ران‌هایتان موازی با سطح زمین اند و سرتان یکباره پائین نمی‌افتد.
کنار آمدن و حمایت
- با مشاور یا درمانگر در ارتباط باشید.
- اگر مقدور باشد، در گروه‌های حمایتی شرکت کنید.
پیشگیری
- تمرین‌های بیوفیدبک
- رفتاردرمانی شناختی
- دیگر تکنیک‌های ریلکسی
- خواب کافی و به اندازه
- عدم استعمال دخانیات
- ورزش منظم
- مصرف منظم غذا با وعده‌های متعادل
- نوشیدن آب کافی
- محدود کردن الکل، کافئین و قند
