جراحی فک زمانی که برای اصلاح عیوب، ارتودنسی کافی نیست، استفاده می‌شود و در بسیاری از موارد، سیم‌ها پیش از جراحی، در حین پروسه و پس از آن روی دندانها باقی می‌مانند تا درمان کامل شود. اُرتودنتیست شما ممکن است با جراح فک و صورت (ماگزیلوفیشال – maxillofacial) برای انتخاب بهترین روش به مشورت بپردازد.
سن مناسب برای آن، پس از تمام شدن دوره‌ی رشد، یعنی در جنس مونث بین سنین ۱۴ تا ۱۶ و بین سنین ۱۷ تا ۲۱ در جنس مذکر است.
چرا انجام می‌شود؟
جراحی فک به موارد زیر کمک خواهد کرد:
- عمل گاز زدن و جویدن را تقویت می‌کند.
- مشکلات مربوط به قورت دادن یا صحبت کردن را اصلاح می‌کند.
- سایش و شکستگی دندانها را به حداقل می‌رساند.
- مشکلات گاز زدن و بستن فک را اصلاح می‌کند؛ برای مثال در شرایطی که دندان‌های مولار به یکدیگر می‌رسند اما دندان‌های جلویی در دو فک بهم نمی‌رسند.
- عدم تقارن و بالانس صورت، برای مثال زمانی که چانه بیش‌از حد کوچک است، را اصلاح می‌کند.
- دردی که به علت بیماری‌های مفصل تمپوروماندیبولار (TMJ) یا سایر مشکلات فک بروز پیدا می‌کند را از بین می‌برد.
- به لبها امکان بسته‌شدن کامل را می‌دهد.
- عیوب و آسیبهای مادرزادی را اصلاح می‌کند.
- برای آپنه‌ی خواب انسدادی، درمانی فراهم می‌کند.
ریسک‌ها
جراحی فک زمانی که توسط جراح متخصص فک و صورت انجام شود، معمولا بی‌خطر است.
برخی از ریسک‌های احتمالی این عمل جراحی عبارت‌اند از:
- از دست دادن خون
- عفونت
- آسیب عصبی
- شکستگی فک
- بازگشت فک به موقعیت پیشین
- بروز مشکلاتی در جویدن و درد در مفصل
- نیاز به جراحی مجدد
- نیاز به درمان‌هایی برای ریشه‌ی دندانی به‌خصوص
- از دست دادن قسمتی از فک
پس از جراحی، بیمار ممکن است با مشکلات زیر مواجه شود:
- درد و التهاب
- مشکلاتی در خوردن که در برخی موارد نیاز است به متخصص تغذیه ارجاع داده شوند
- زمان‌بر بودن زمان عادت کردن به صورت جدید
آماده‌سازی
در بسیاری از موارد، ارتودنتیست سیم‌هایی پیش از جراحی روی دندان‌های شما قرار می‌دهد. این عمل ۱۲ تا ۱۸ ماه پیش از جراحی برای تنظیم دندانها برای جراحی انجام می‌شود.
ارتودنتیست و جراح فک و صورت برای رسیدن به بهترین راه درمانی با یکدیگر همکاری می‌کنند. تصویربرداری Xray به فراهم کردن تصاویری برای جراحی کمک می‌کند. در برخی موارد، نحوه‌ای که دندانها در کنار یکدیگر قرار گرفته‌است، نیاز به تغییر شکل دارد. اسکن CT سه‌بعدی، برنامه‌های درمانی کامپیوتری و دستگاه‌های ارتونتیک موقتی اَنکوریج (temporary orthodontic anchorage devices) به بهبود حرکات دندانها و کاهش زمان استفاده از ارتودنسی کمک می‌کنند. این روش‌ها در برخی موارد فرد را از انجام جراحی بی‌نیاز می‌کنند.
برنامه‌ی جراحی مجازی یا VSP در برخی موارد، برای پیدا کردن موقعیت دقیق فک در حین جراحی و کسب بهترین نتایج استفاده می‌شود.
چه چیزی انتظار می‌رود؟
پیش از جراحی
عمل جراحی فک توسط جراح فک و صورت انجام می‌شود. در طی این پروسه در بیمارستان انجام می‌شود و به دو تا چهار روز بستری شدن نیازمند است. این عمل تحت بی‌هوشی عمومی صورت می‌گیرد.
در حین جراحی
جراحی معمولا از داخل دهان صورت می‌گیرد، بنابراین زخمی روی صورت، گونه و فک بیمار ایجاد نخواهد شد. با این حال، در برخی موارد برش‌هایی درون دهان ایجاد می‌شود.
جراح برش‌های روی استخوان فک انجام می‌دهد و آن را به موقعیت اصلی‌اش باز می‌گرداند. زمانی که فک در محل مناسب خود قرار گرفت، صفحات، قلاب یا پیچ‌هایی برای فیکس کردن استخوان استفاده می‌شوند.
پیچ‌های مورد استفاده کوچک‌تر پیچ‌هایی هستند که برای ارتودنسی استفاده می‌شوند و به مرور زمان با بافت اصلی استخوان ترکیب می‌شوند.
در برخی موارد، استخوان اضافه ممکن است به فک اضافه شود؛ جراح ممکن است از استخوان‌های ران، پا یا دنده برای پیوند به فک استفاده کند و سپس آن را با استفاده از پیچ‌ها یا صفحاتی فیکس کند. ممکن است استخوان پیوندی، برای کسب بهترین نتیجه، تراش داده شود؛ به علاوه، جراحی فک ممکن است روی فک بالایی، فک پاییتی، چانه یا ترکیبی از آن‌ها انجام شود.
جراحی فک بالا (استئوتومی ماگزیلاری)
در جراحی فک بالا، جراح فک بالا را به جلو، عقب، بالا یا پایین را حرکت می‌دهد و با صفحات و پیچ‌هایی آن را در جای خود فیکس می‌کند.
جراحی فک بالا برای اصلاح عیوب زیر انجام می‌شود:
- فرورفتگی یا برآمدگی بیش از حد فک بالا
- فرورفتگی دندان‌های بالا درون دندان‌های پایین (Crossbite)
- آشکار شدن بیش از حد یا پنهان بودن دندانها
- بسته نشدن دهان به علت بدفرمی دندان‌های فک بالا
- هایپوپلازی وسط صورت (رشد کم اجزای موجود در وسط صورت)
جراح استخوان بالای دندانها را، که به عنوان یک واحد پیوسته حرکت می‌کنند، می‌برد؛ شامل سقف دهان و دندان‌های بالا.
سپس تا جایی حرکت می‌کنند که با دندان‌های فک پایین در یک ردیف قرار گیرند. این عمل می‌تواند با یک کامپیوتر برنامه‌ریزی شود تا نیاز به انجام دادن عمل‌های دیگر، یا ارتودنسی، مشخص شود.
مشکل open bite زمانی ایجاد می‌شود که استخوان فک بالای دندان‌های مولار، بیش از حد رشد می‌شد و سبب می‌شود ظاهر آن که در حالت طبیعی باید صاف باشد از بین برود. جراح استخوان اضافی را خارج می‌کند.
پس از اصلاح کردن موقعیت دندانها، از صفحات و پیچ‌هایی برای فیکس کردن استخوان‌ها استفاده می‌شود.
جراحی فک پایین (استئوتومی ماندیبولار)
فک پایین تقسیم شده و قسمت جلویی آن حرکت می‌کند و سپس، با پیچ‌ها و صفحاتی فیکس می‌شود.
استئوتومی مندیبولار برای اصلاح عیوب زیر انجام می‌شود:
- فک پایینی که بیش از حد فرو رفته باشد.
- فک پایینی که بیش از برآمده باشد.
جراح پشت دندان‌های مولار را برش داده و به شکل طولی به پایین حرکت می‌کند؛ تا جایی که جلوی فک‌ها بتواند به شکل یک واحد مجزا حرکت کند. سپس آن را در محل درست قرار داده و آن را فیکس می‌کند.
جراحی چانه (جنیوپلاستی)
در این عمل، جراح چانه‌ی کوچک را برش می‌دهد و در موقعیت جدید قرار داده و سپس، آن را فیکس می‌کند.
جنیوپلاستی می‌تواند چانه‌ای که بیش از کوچک است، اصلاح کند. چانه‌ی کوچک اغلب همراه با فک پایین فرورفته همراه است. معمولا، جراح می‌تواند چانه را تغییر دهد و در همان جراحی استئوتومی ماندیبولار اصلاح کند؛ بدین طریق که قسمت جلویی چانه را بریده، به محل جدید انتقال می‌دهد و توسط صفحات و پیچ‌ها فیکس می‌کند.
پس از جراحی
بعد از پروسه. پزشک دستورات لازم را به شما خواهد داد که اغلب شامل موارد زیر می‌شوند:
- چه چیزی می‌توانید بخورید
- بهداشت دهانی
- عدم مصرف تنباکو
- جلوگیری از انجام دادن فعالیت‌های سنگین
- داروهای برای کنترل درد
- مدت زمانی که نقاهت طول می‌کشد
معمولا ۶ هفته پس از جراحی، فک شروع به ترمیم می‌کند اما ترمیم کامل تا ۱۲ هفته به طول می‌انجامد. پس از شروع بهبودی فک، نزدیک به هفته‌ی ششم، ارتودنتیست شما مرتب کردن دندانها را با سیم، به پایان می‌رساند.
تمام پروسه‌ی ارتودنسی، شامل جراحی و استفاده از سیم‌ها ممکن است چند سال به طول انجامد.
زمانی که سیم‌ها برداشته شوند، ممکن است از نگهدارنده‌های متحرکی برای بازنگشتن دندانها به حالت سابق استفاده شود.
نتایج
اصلاح عیوب فک و دندانها در نتیجه‌ی جراحی می‌تواند نتایج زیر را در پی داشته باشد:
- ایجاد تقارن و تعادل در صورت
- اصلاح عملکرد دندانها
- بهبود عملکردهای فیزیولوژیکی نظیر خوابیدن، تنفس، جویدن و قورت دادن
- بهبود توانایی صحبت کردن
فواید ثانویه‌ی این عمل عبارت‌اند از:
- بهبود چهره و ظاهر کلی
- افزایش اعتماد به نفس
