دختر یا پسر؟ باز هم این سوال تکراری! اما این بار این سوال بیش از دو جواب دارد. مرز بین مرد و زن بودن مبهم است. شناسایی عیار مغز یک ترنس‌جندر و مطالعه‌ی افرادی که جنسیت آنها به تدریج تغییر می‌کند دشوار است. آیا برخی افراد هم مرد و هم زن هستند؟
تمام انسان‌ها از ترکیب ژن‌های یک مرد و یک زن ایجاد شده‌اند و اغلب صفات آنها آمیخته‌ای از صفات این دو نفر است. اما جنسیت اینگونه نیست؛ یعنی فرد یا مرد است یا زن، و نه آمیخته‌ای از این دو. اما آیا واقعا اینگونه است؟
مقاله مرتبط: درباره‌ی اختلالات جنسیتی چه می‌دانید؟
سطح هورمون تستوسترون
هم زنان و هم مردان هورمون تستوسترون را تولید می‌کنند اما میزان این هورمون در این دو جنس بسیار متفاوت است. یکی از راه‌های تشخیص زنان و مردان جدای از ظاهر، سطح این هورمون است. اما در ۱۵ درصد مردان سطح این هورمون بسیار پایین است و در ۳۰ درصد زنان هم سطح هورمون بالاتر از نرمال است. بنابراین هیچ مرز مشخصی بین سطح این هورمون در مردان و زنان وجود ندارد که بخواهیم وجود بیش از دو جنس یا ترنس بودن را به آن نسبت دهیم.
ساختار مغز
شاید پاسخ در مغز نهفته باشد. ساختار، عملکرد و ارتباطات مغز و در نتیجه رفتار و احساسات و… در مردان و زنان متفاوت است. آیا اجتماع این تفاوت‌ها می‌تواند دو جنس مختلف را به وجود آورد؟ نسل‌هاست که این سوال مطرح است. در قرن هجدهم آناتومیست‌ها متوجه شدند که جمجمه‌ی مردان بزرگتر است. در همان قرن هم مشخص شد که وزن مغز مردان نیز بیشتر است. در آن زمان از این اطلاعات برای توضیح اینکه که چرا مردان برتر و باهوش‌تر از زنان هستند، استفاده شد! سایز آمیگدال نیز در مردان بزرگتر است. بنابراین به تصور عموم دلیل اینکه پرخاشگری بیشتر صفتی مردانه است نیز همین می‌باشد.
مقاله مرتبط: چرا دانش جدید درباره‌ی جنسیت و هویت برای همه اهمیت دارد؟
با این اوصاف با مقایسه‌ی مغز افراد می‌توان جنسیت را تشخیص داد. آیا اینطور است؟ اسکن مغزی بیش از ۱۴۰۰ زن و مرد بررسی شده است. در این بررسی جزئیات مغز هر فرد به جای بررسی میانگین هر جنس مورد توجه قرار گرفته است. مغز مانند موزاییکی از ساختارهاست که هر کدام ممکن است در قالب تعریف ما از مغز زنانه و مردانه جای گیرند. در این بررسی‌ها هم مشخص شد که مغز جنسیت ندارد و این ساختارها فرد به فرد متفاوت هستند.
شاید پاسخ در DNA نهفته باشد
می‌توانیم در DNA به دنبال پاسخ باشیم. دو کروموزوم جنسی وجود دارد؛ X و Y. مردان یک کروموزوم X و یک کروموزوم y دارند، درحالی که زنان دو کروموزوم X دارند.
افراد بیناجنس (intersex)، کسانی هستند که جنسیت ژنتیکی و ظاهری آنها مطابقت ندارد و ناحیه‌ی ژنیتال آنها نامشخص است. احتمال این رخداد یک در هر صد نفر است، مانند هر صفت دیگری مثل رنگ چشم! بسیاری از افراد بیناجنس از بیماری خود اطلاع ندارند.
دختر ۱۷ ساله‌ای را در نظر بگیرید که تا کنون عادت ماهیانه را تجربه نکرده است. او از لحاظ ظاهری کاملاً نرمال است اما توانایی تولید تخمک و هورمون‌های زنانه را ندارد. در بررسی کاریوتایپ او مشخص می‌شود که X-Y است، یعنی ژنوتیپ مردانه دارد! خُب اگر از نظر کروموزوی او یک مرد است، پس چرا ظاهری زنانه دارد؟
تنها ژن تعیین‌کننده‌ی جنسیت، ژن SRY است که روی کروموزوم Y قرار دارد و تنها ۸۸۷ جفت باز دارد. اگر این ژن به درستی کار نکند، کودک با ژنوتیپ مردانه، فنوتیپی زنانه خواهد داشت. جهشی که تنها در یک جفت از این بازها به وجود آمده است، اختلالی با این وسعت به وجود آورده است! علم به اینکه این اختلالات نادرند، اما منحصر به فرد نیستند، باعث می‌شود که فرد به جای خجالت، آن را بپذیرد.
با اینکه جنسیت اکثر افراد در تمام طول زندگی ثابت است، اماجنسیت برخی افراد با فرا رسیدن بلوغ تغییر می‌کند!
در روستایی دختران بعد از بلوغ تبدیل به پسر می‌شدند. این حالت برای این روستاییان شناخته‌شده بود تا جایی که کلمه‌ای برای آن تولید کردند: Guevedoce.
مقاله مرتبط: بیماری‌ای که جنسیت واقعی فرد را تا ۱۲ سالگی پنهان می‌کند!
اما چگونه؟
وقتی محققان این افراد را بررسی کردند، هم سطح تستوسترون در آنها بالا بود و هم ژنوتیپ مردانه داشتند، در واقع از لحاظ ژنتیکی مرد بودند. بلوغ، باعث تظاهر جنسیت ژنتیکی پنهان آنها می‌شد. برای ایجاد فنوتیپ مردانه باید در مراحل اولیه‌ی تکامل تستوسترون وجود داشته باشد. این تستوسترون باعث ایجاد اندام‌های داخلی مردانه می‌شود اما در ظاهر چیزی مشخص نیست. برای کامل شدن فرآیند به هورمون DHT نیاز است که ۱۰۰ مرتبه از تستوسترون معمولی قوی‌تر است. DHT با اثر ۵-آلفا ردوکتاز بر روی تستوسترون معمولی ایجاد می‌شوند. در افراد Guevedoce یک جهش ژنتیکی مانع ساخت DHT می‌شود. در زمان بلوغ افزایش ناگهانی سطح تستوسترون باعث تبدیل فیزیک آنها به سوی مردانگی می‌شود.
این کشف مهم سوالی را به وجود می‌آورد. یک مرد چه حسی خواهد داشت در حالی که به عنوان یک دختر بزرگ شده است؟ پاسخ به این سوال همان تفاوت Sex و Gender است که در مقاله‌ی بعدی به آن خواهیم پرداخت.
ادامه‌ی این مقاله را اینجا مطالعه کنید
منبع: قسمت سوم از فصل هفتم مستند Through the wormhole که هنوز به فارسی ترجمه نشده است.
