پارکینسون یک بیماری نورودژنراتیو است که با نشانه‌هایی نظیر سفتی عضلانی، ترمور (لرزش) در اندام‌ها و عدم تعادل ظاهر می‌شود. نشانه‌ها رفته‌رفته تشدید می‌شوند و زندگی فرد را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهند. آیا تحقیقات جدید توانسته است ابزار قابل‌اعتمادی برای مقابله با این نشانه‌ها و درمان پارکینسون بیابد؟
سازمان ملی سلامت (NIH) گزارش داده است سالانه حدود ۵۰ هزار نفر در آمریکا مبتلا به پارکینسون تشخیص داده می‌شوند.
درمان پارکینسون
در حال حاضر درمان‌های موجود، بر نشانه های بیماری تمرکز کرده‌اند تا با کاهش آن‌ها، کیفیت زندگی فرد را بهبود بخشند.
این درمان‌ها داروهای مختلفی را شامل می‌شوند که هم می‌توانند بر عوارض حرکتی (motor) و هم عوارض غیرحرکتی (non-motor) بیماری تاثیر بگذارند. تحریکات عمقی مغزی (Deep brain stimulation) نیز روش جایگزین دیگری است که می‌تواند در افرادی که به داروها پاسخ نمی‌دهند استفاده شود.
در روش تحریک عمقی مغز، الکترودهایی با جراحی در مغز کاشته می‌شود (ایمپلنت). این الکترودها متصل به دستگاهی هستند که آن نیز به قفسه‌سینه وصل شده است. سپس از طریقِ این الکترودهای کاشته شده (ایمپلنت‌ها)، تحریکات الکتریکی به نواحی خاصی از مغز، که مسئول تنظیم حرکات بدن هستند، ارسال می‌شوند.
تحریک عمقی مغز می‌تواند در کنترل نشانه‌های پارکینسون موثر باشد اما با خطرات و موانعی مواجه است. دستگاهی که بدین منظور استفاده می‌شود، بطور مستمر کار می‌کند و لازم است برنامه‌ریزی شود تا تحریکاتی که می‌فرستد مطابق نیازهای بیمار باشد.
یکی از مشکلات این دستگاه‌ها این است که تنظیم آن‌ها اغلب باید توسط یک متخصص صورت بگیرد. علاوه بر این، چون این دستگاه‌ها با باتری کار می‌کنند، دوره‌ی عمر محدودی داشته و پس از مدتی باید جایگزین شوند.
یک تیم تحقیقاتی از دانشگاه کالیفرنیا در سان‌فرانسیسکو (که تحت حمایت و نظارت مجمع ملی اختلالات نورولوژیک و سکته (NINDS) فعالیت می‌کنند) سعی کرده تا موانع استفاده از روش تحریکات عمقی مغز را شناسایی کرده و با حل آن‌ها، این روش را برای درمان پارکینسون اجرایی‌تر کند.
نتایج تلاش‌های این محققان در Journal of Neural Engineering به چاپ رسیده است.
یک ایمپلنت تحریک مغزی جدید
محققان توانسته‌اند نوع جدیدی از ایمپلنت را که به سیگنال‌های مغزی مرتبط با نشانه‌های پارکینسون پاسخ داده و خود را با آن‌ها هماهنگ می‌کند، آزمایش کنند.
این ایمپلنت جدید، نه تنها می‌تواند امواج خود مغز را شناسایی و ثبت کند، بلکه می‌تواند خود را نیز با آن‌ها تطبیق داده و متناسب با آن‌ها، امواج جدید به مغز ارسال کند.
دکتر Philip Starr سرپرست اصلی تحقیق چنین توضیح داده است:
این اولین بار است که یک دستگاه کاشته شده در مغز، به عنوان دستگاهی غیرثابت و نامستمر برای تحریک تطابقی و عمقی مغز در بیماران مبتلا به پارکینسون استفاده می‌شود.
این پروژه به صورت یک آزمایش کوتاه‌مدت اجرا شده و در آن، دو بیمار مبتلا به پارکینسون اعلام آمادگی کردند تا این ایمپلنت‌های کوچک و قابل‌حمل جدید را دریافت کنند.
حین آزمایش، ایمپلنت‌ها برنامه‌ریزی شده بودند تا امواج مغزی مرتبط با دیسکینزی (dyskinesia= حرکات غیرارادی) را شناسایی و ثبت کنند.
دیسکینزی از جمله عوارض جانبی است که گاهی اوقات بدنبال تحریک عمقی در مغز اتفاق می‌افتد.
زمانی که دستگاه هر نشانه یا سیگنالی از دیسکینزی را شناسایی می‌کرد، تحریک مغز را کاهش می‌داد. از طرف دیگر، زمانی که هیچ نشانه‌ای مبنی بر دیسکینزی شناسایی نمی‌شد، تحریک افزایش می‌یافت. این استراتژی طراحی شده بود تا عوارض جانبی مربوط به این نوع درمان را کاهش دهد.
نتایج این آزمایش نشان داد تاثیر این ایمپلنت‌های جدید، به همان اندازه‌ی روش قدیمی تحریک عمقی مغز است؛ حتی با وجود اینکه این دستگاه‌های جدید، تحریکات را به طور مستمر اعمال نمی‌کنند.
نکته‌ی مهم اینکه چون دستگاه تطابقی بوده و تحریکات را به طور مستمر آزاد نمی‌کند، نسبت به دستگاه‌های قدیمی تحریک عمقی، حدود ۴۰ درصد باتری را ذخیره می‌کند.
این آزمایشات در کوتاه‌مدت انجام شده‌اند و به همین دلیل، محققان دقیقا نمی‌توانستند مشخص کنند که این دستگاه‌های جدید در مقایسه با دستگاه‌های قدیمی‌تر، زمان رخ دادن دیسکینزی، دقیقا چگونه کار می‌کنند. دانشمندان اما احتمال می‌دهند خاصیت تطابقی این دستگاه‌های جدید باعث می‌شود نسبت به نمونه‌های قدیمی‌تر، موثرتر کار کرده و عوارض جانبی کم‌تری داشته باشند.
قدم اول بسیار مهم
دکتر Starr همچنین توضیح می‌دهد:
طرح های جدید دیگری نیز از این دستگاه‌های تطابقی تحریک عمقی مغز وجود دارد که در آن‌ها، فعالیت ناحیه‌ای از مغز، در کنار محلی که تحریک رخ می‌دهد، در بازال گانگلیا ثبت می‌شود. بازال گانگلیا محلی است که مسئول تداخل بین جریان‌های تحریکی مختلف است.
وی در ادامه می‌افزاید دستگاه جدید در عوض، فیدبک‌هایی را از کورتکس حرکتی مغز (motor cortex) دریافت کرده و سیگنال‌های قابل اعتمادتری را فراهم می‌کند.
محققان بسیار مشتاقند تا راه‌هایی را که این مطالعه می‌تواند به بهبود روش‌های درمان پارکینسون بینجامد پیدا کنند و در تلاشند تا آزمایشات جدیدی برای سنجش میزان اثرگزاری طولانی‌مدت این دستگاه‌ها بیابند.
پروسه‌ی جدیدی که در این آزمایش کوچک‌مقیاس در پیش گرفته شد، احتمالا در آینده خواهد توانست به پزشکان کمک کند تا درمان‌های موثرتر و اختصاصی‌تری را برای درمان پارکینسون و مداوای نشانه‌های بیماری در مبتلایان تجویز کنند.
