احساس سوزش واژن مشکلی نسبتاً شایع است. سوزش واژن علل متفاوتی دارد که شامل انواع محرک‌ها، بیماری‌های جنسی و یائسگی خانم‌ها می‌شود. هر کدام از علل مورد بحث، علائم و درمان سوزش واژن خاص خود را دارند.
در این مقاله ما درباره‌ی علت های مختلف سوزش واژن و علائم هر کدام توضیح داده‌ایم. همچنین نیم‌نگاهی به درمان‌های در دسترس، مخصوصاً درمان خانگی سوزش واژن نیز داشته‌ایم.
احساس سوزش واژن مشکلی نیست که فقط مختص شما باشد و بسیار شایع است. علل سوزش واژن بسیار متفاوت بوده و شامل استفاده از مواد محرک، بیماری‌های منتقله از راه جنسی و یائسگی می‌شود. درمان سوزش واژن اما همیشه با مراجعه به پزشک نبوده و می‌توان درمان خانگی سوزش واژن و درمان خانگی خارش واژن را نیز در نظر داشت. هر کدام از دلایل این علامت درمان ویژه‌ی خود را دارند. با ما همراه باشید.
در اغلب موارد خارش یا سوزش واژن مشکلات جدی ایجاد نمی‌کند اما ممکن است علت آن وجود عفونت باشد و در این صورت نیاز است به پزشک مراجعه نمایید. در این مقاله به علل و راهکارهای درمانی سوزش واژن خواهیم پرداخت.
سوزش واژن به علل گوناگونی از جمله‌ی موارد زیر به وجود می‌آید:
- واژینوز باکتریال یا تغییر در نوع باکتری‌های واژن
- بیماری‌های قابل انتقال از طریق رابطه‌ی جنسی
- عفونت‌های قارچی واژن
- یائسگی
درمان سوزش واژن چیست
نحوه‌ی درمان سوزش واژن، به علت ایجاد ناراحتی بستگی دارد.
در اغلب موارد سوزش واژن به خودی خود بهتر خواهد شد. ولی اگر سوزش ادامه یابد، چه شدید باشد و چه پس از درمان عود کند، باید آن را با پزشک خود در میان بگذارید. پزشک می‌تواند یک معاینه‌ی لگنی انجام دهد. همچنین احتمالاً پزشک نمونه‌ای از ترشحات واژن خواهد گرفت تا منشأ سوزش یا خارش واژن را پیدا کند.
- واژینوز و بیماری‌های منتقله از طریق جنسی، با مواد آنتی‌بیوتیکی و ضدانگلی درمان می‌شوند (در ادامه‌ی مقاله به این موارد پرداخته شده است).
- عفونت‌های قارچی با داروهای ضد قارچی درمان می‌شوند. این داروها به فرم کرم، پماد یا شیاف داخل واژن قرار گرفته و یا به صورت خوراکی مصرف می‌شوند. شما می‌توانید این داروها را بدون تجویز پزشک (OTC) با دوزهای متفاوت (یک روزه، ۳ روزه و ۷ روزه) خریداری کنید. ولی اگر هرگز عفونت قارچی در شما تشخیص داده نشده است، قبل از مصرف هر گونه داروی بدون نسخه‌ای، به پزشک مراجعه کنید.
مقاله مرتبط: آیا می‌توان عفونت قارچی واژن را در خانه درمان کرد؟
- سوزش و خارش مرتبط با یائسگی با کرم‌ها و قرص‌های استروژن یا حلقه‌ی واژنی درمان می‌شود.
- سایر انواع خارش‌ها و سوزش‌ها، به کرم‌های استروئید و لوسیون‌ها پاسخ می‌دهند؛ زیرا این محصولات باعث کاهش التهاب می‌شوند. یک کرم استروئیدی قوی و تجویزی، می‌تواند باعث بهبود سوزش واژن ناشی از لیکن اسکلروز شود.
در دختران جوان بسیار اهمیت دارد هرگونه آزردگی واژن به پزشک گزارش شود؛ زیرا این علائم می‌تواند نشانه‌ای از تجاوز جنسی باشد!
آیا درمان سوزش و خارش واژن به صورت خانگی امکان‌پذیر است؟
بسیاری از علل سوزش واژن نیازمند درمان طبی هستند و به هر کسی که سوزش واژن دارد توصیه می‌شود توسط پزشک متخصص ویزیت شود.
چندین راهکارهای دم دست برای پیشگیری و درمان خانگی خارش واژن و در کل تحریک‌پذیری واژن در خانه داریم. توصیه‌هایی برای پیشگیری و درمان خانگی سوزش واژن وجود دارد.
- برای درمان خانگی خارش واژن ابتدا از مصرف پدها و دستمال توالت‌های معطر، کرم‌ها، مواد خوشبوکننده‌ی وان، اسپری‌های جنسی زنانه و دوش‌های واژینال خودداری کنید.
- برای تمیز کردن ناحیه‌ی تناسلی خارجی، به طور منظم از آب و یک صابون ساده و غیرمعطر استفاده کنید. ولی شست‌وشو را بیش از یک بار در روز انجام ندهید؛ زیرا شستن بیش از حد می‌تواند باعث افزایش خشکی در ناحیه شود.
- همواره پس از اجابت مزاج، ناحیه‌ی تناسلی را از جلو به عقب خشک کنید.
- به جای لباس زیر تنگ از شورت‌های کتان استفاده کنید و لباس زیر خود را هر روز عوض کنید.
- از دوش‌های واژینال استفاده نکنید.
- پوشک (کهنه) دختران خردسال را به طور منظم عوض کنید.
- در حین آمیزش، برای جلوگیری از بیماری‌های منتقله از راه جنسی، از کاندوم استفاده کنید.
- اگر دچار خشکی واژن هستید، از یک مرطوب کننده‌ی واژن استفاده کنید. قبل از رابطه‌ی جنسی، از یک روان‌کننده‌ی آبی (K-Y, Astroglide) استفاده کنید.
- تا زمان بهبودی علائم ناراحتی‌های واژنی، از رابطه‌ی جنسی خودداری کنید.
- ناحیه‌ی واژن را نخارانید! این کار باعث سوزش و التهاب بیشتر واژن می‌شود.
علت سوزش واژن چیست
علت سوزش واژن دلایل رایج متعددی را از قبیل موارد زیر شامل می‌شود:
محرک‌های شیمیایی
تماس مستقیم بعضی چیزها با پوست واژن باعث تحریک پذیری آن می‌شود. به این عارضه درماتیت تماسی می‌گویند.
مواد محرک پوست واژن شامل صابون‌ها، پارچه و ادکلن‌ها است. علاوه بر درمان سوزش و خارش واژن باید به علائم و نشانه‌های زیر نیز شک کنید:
- خارش شدید
- خشکی
- احساس گزیده شدن
- درد
برای این مورد سوزش واژن درمان اجتناب از تماس با موادی است که پوست واژن را تحریک می‌کنند. عدم تماس با مواد محرک و نخاراندن باعث التیام پوست می‌شود. دارودرمانی فقط در برخی موارد مورد نیاز است.
واژینوز باکتریال (تغییر نوع باکتری‌های واژن)
واژینوز باکتریال رایج‌ترین علت سوزش واژن، بوی بد و ترشحات غیرعادی است. این عارضه با یک تغییر در نوع باکتری‌های ناحیه‌ی واژن به وجود می‌آید. اکثر باکتری‌های واژن متعلق به خانواده‌ی لاکتوباسیل‌ها می‌باشند. این باکتری‌ها بدون این که آسیبی به واژن برسانند، محیط آن را اسیدی و نامناسب برای رشد سایر میکروب‌ها می‌کنند. در واژینوز باکتریال، انواع باکتری‌های دیگری که همواره در اقلیت بودند جای لاکتوباسیل را می‌گیرند.
به طور طبیعی باکتری‌های مفید و سالمی در واژن زندگی می‌کنند. رشد باکتری‌های نابجا می‌تواند منجر به عفونت واژن شود. علاوه بر خارش واژن، سایر علائمی که همراه با واژینوز باکتریایی ظاهر می‌شود، شامل التهاب، سوزش، ترشح و ایجاد بویی شبیه به ماهی است.
عفونت قارچی واژن (کاندیدیاز واژنی)
حدود ۳ زن از هر ۴ زن، در یک برهه از زندگی‌شان دچار پیشرفت عفونت قارچی می‌شوند. عفونت قارچی زمانی رخ می‌دهد که قارچ کاندیدیا، بیش از حد در واژن و فرج رشد کند. مواردی نظیر حاملگی، آمیزش، آنتی‌بیوتیک‌ها و ضعف سیستم ایمنی می‌توانند زنان را مستعد ابتلا به این عفونت واژن کنند. عفونت قارچی علاوه بر خارش و سوزش می‌تواند باعث تولید ترشحات غلیظ، سفید و پنیری شود.
اصطلاح علمی عفونت با این مخمر کاندیدیاز است که به نام برفک نیز شناخته می‌شود. علائم همراه با این نوع سوزش واژن عبارتند از:
- خارش
- درد
- درد هنگام مقاربت
- درد یا ناراحتی حین دفع ادرار
- ترشحات واژن
خیلی از خانم‌ها عفونت مخمری واژن می‌گیرند اما بعضی‌ها با احتمال بالاتری روبهرو هستند:
- حاملگی
- استفاده از قرص یا هر نوع روش ضد بارداری هورمونی
- دیابت
- سیستم ایمنی ضعیف
- مصرف آنتی‌بیوتیک
داروی سوزش واژن در این مواقع یک داروی ضد قارچی است که می‌تواند به صورت خوراکی یا موضعی استفاده شود.
عفونت مجاری ادراری
قسمت‌های مختلفی در مجاری ادراری ممکن است آلوده به عفونت شوند که شامل مثانه، پیشابراه و کلیه‌ها می‌شود.
خانمی که مبتلا به عفونت مجرای ادراری است احتمالاً سوزش ادرار خواهد داشت. سایر علائم عفونت مجرای ادراری شامل موارد زیر می‌شود:
- فوریت ادرار (نیاز به دفع فوری ادرار)
- درد هنگام دفع ادرار
- ادرار کف‌آلود یا با بوی خاص
- ادرار خونی
- درد نواحی پایین شکم
- احساس خستگی یا ناخوشی
درمان خارش و سوزش واژن در مورد عفونت مجاری ادراری آنتی‌بیوتیک است. در کل، تقریباً ۵ روز بعد از شروع آنتی‌بیوتیک عفونت از بین می‌رود.
در صورت عود عفونت، احتمالاً نیاز به تکرار درمان خواهد بود.
یائسگی
کاهش تولید استروژن که در سال‌های پایانی باروری یک زن رخ می‌دهد، می‌تواند باعث خشک و نازک شدن دیواره‌های واژن شود. این وضعیت ممکن است منجر به خارش و سوزش شود. همچنین نازک شدن دیواره‌های واژن مشکلی است که در زنان شیرده هم ایجاد می‌شود.
جابه‌جایی سطوح هورمون‌ها در دوره‌ای قبل از وارد شدن به دوران یائسگی می‌تواند روی واژن هم اثر بگذارد. به همین علت یائسگی هم می‌تواند علت دیگری برای سوزش واژن باشد؛ مخصوصاً هنگام مقاربت.
سایر علائم شایع دوران گذار به یائسگی:
- گرگرفتگی
- تعریق‌های شبانه
- مشکل خواب
- کاهش میل جنسی
- خشکی واژن
- سردرد
- تغییرات خلقی
این‌ها به آن معنا نیست که همه‌ی خانم‌ها هنگام ورود به یائسگی به درمان سریع خارش واژن نیاز دارند، اما گزینه‌های درمانی مؤثری مثل درمان‌های هورمونی وجود دارد که برای آن‌ها باید به پزشک مراجعه کنید.
عفونت تریکوموناس
تریکوموناس، شایع‌ترین عفونت آمیزشی در ایالات متحده است. عامل ایجادکننده آن انگلی است که طی رابطه جنسی منتقل می‌شود.
تقریباً تنها ۳۰ درصد خانم‌هایی که تریکوموناس دارند علامت دار می‌شوند. علاوه بر سوزش واژن، علائم زیر نیز مورد انتظار است:
- خارش، قرمزی یا درد
- ناراحتی حین ادرار کردن
- ترشحات واژن که می‌تواند تمیز، سفید، زرد یا سبز و همراه با بوی ماهی باشد
داروی سوزش واژن در عفونت تریکوموناس مترونیدازول یا تینیدازول است که به صورت قرص مصرف می‌شوند.
گنوره
گنوره عفونت با باکتری نیسریا گنوره‌آ است که غشاهای مخاطی مثل دهانه رحم، خود رحم و لوله‌های رحمی را آلوده می‌کند. راه انتقال گنوره تماس جنسی با کسی است که آلوده به این عفونت است.
این عفونت جنسی به ویژه در گروه سنی ۱۵ تا ۲۴ سال شایع است. خانم‌های مبتلا علاوه بر درمان سوزش و خارش واژن باید به درمان علائم زیر هم فکر کنند:
- درد هنگام ادرار کردن
- ترشحات واژن
- خونریزی واژینال در فواصل بین پریودها
درمان خارش و سوزش واژن ناشی از گنوره در اغلب موارد به درمان دو دارویی خوب جواب می‌دهد.
هرپس تناسلی
هرپس تناسلی به سبب تماس پوست با پوست با فرد آلوده به وجود می‌آید. تخمین‌ها نشان می‌دهد که از هر ۶ فرد ۱۴ تا ۴۹ ساله در آمریکا، ۱ نفر هرپس تناسلی دارد و زنان بیشتر در معرض آن قرار دارند.
با آلوده شدن فرد به ویروس، این عفونت تا آخر عمر باقی می‌ماند. اگرچه، شاید تا وقتی ویروس فعال نشده هیچ علامت و نشانه‌ای به وجود نیاید.
با فعال شدن ویروس، حس سوزش واژن به وجود می‌آید که ممکن است با علائم زیر همراه باشد:
- خارش یا مورمور شدن
- علائم شبه آنفولانزا
- تورم غدد
- درد نواحی اطراف واژن، مخصوصاً هنگام دفع ادرار
- تغییر ترشحات واژن
- زخم یا تاول‌های دردناک پس از چند روز
داروی سوزش واژن در مورد هرپس تناسلی یک داروی ضد ویروسی است اما خود عفونت هیچ موقع ریشه‌کن نمی‌شود.
آلرژی‌های تماسی جنسی
سیستم ایمنی در بعضی از زنان ممکن است به برخی مواد بیش از حد انتظار واکنش نشان دهد.
این مواد طی تماس با واژن قابلیت ایجاد تحریک آلرژیک را دارند:
- مایع منی
- اسپرم‌کش‌ها، مایعاتی در کاندوم‌ها که اسپرم‌ها را نابود می‌کنند
- لاتکس، ماده‌ای که بسیاری از کاندوم‌ها از آن ساخته شده است
- ژل K-Y و بسیاری از لوبریکان‌های دیگر
- داروهای خوراکی و موضعی
- پلاستیک، در دیافراگم‌های پلاستیکی ضد بارداری
- بعضی از اسپری‌های بهداشتی زنانه
- رزین مورد استفاده برای واکس زدن سازهای زهی
- بعضی از مواد تشکیل دهنده ادرار
- صابون‌های معطر
- حمام کف
- دوش واژن
- اشیاء دارای نیکل مثل زیپ
اساس درمان سوزش واژن اجتناب از تماس با موادی است که موجب تحریک می‌شوند. پچ تست به صورت تماس محدود با ماده مشکوک می‌تواند به تعیین ماده‌ای که سبب سوزش واژن می‌شود کمک کند. این کار توسط پزشک متخصص آلرژی انجام می‌شود.
لیکن اسکلروز
این بیماری یک عارضه‌ی نادر است که باعث ایجاد پچ‌ها یا ضمائم سفید و نازک بر روی پوست و به ویژه اطراف واژن می‌شود. جای این پچ‌ها ممکن است به طور دائمی روی ناحیه‌ی واژن باقی بماند. زنان یائسه بیشتر مستعد ابتلا به این عارضه هستند.
در پایان لازم به یادآوری است که در صورت آزردگی بیش از حد و یا به طول انجامیدن مشکل، حتماً به پزشک متخصص جهت انجام بررسی‌های بیشتر مراجعه کنید.
آیا سوزش واژن عوارضی هم در پی دارد؟
در صورت عدم درمان سوزش واژن ناشی از واژینوز باکتریال و بیماری‌های منتقله جنسی عوارضی جدی در انتظار فرد خواهد بود.
بیماری‌های منتقله به روش جنسی مخصوصاً طی بارداری و برای جنین خطرناک هستند. بعضی از این عفونت‌ها به نوزاد تازه متولد منتقل می‌شوند. کلامیدیا، هرپس تناسلی و تریکوموناس همگی با زایمان زودرس ارتباط دارند.
در صورت داشتن ارتباط جنسی با کسی که ویروس دارد، واژینوز باکتریال، گنوره و تریکوموناس فرد را در برابر HIV آسیب‌پذیرتر می‌کنند.
به طور خلاصه
بعضی از موارد سوزش واژن خود به خود از بین می‌روند. سایرین با درمان علت زمینه‌ای درمان می‌شوند.
اگرچه، در برخی موارد بسته به علت سوزش واژن اثرات پایدار و طولانی مدتی وجود خواهد داشت. مشکلات درازمدت مخصوصاً برای کسانی پیش می‌آید که به فکر درمان سوزش واژن خود نمی‌افتند.
برای هر یک از علل مختلف سوزش واژن درمان یا راهنمایی خاصی وجود دارد.
