هورمون‌درمانی سرطان پروستات

هورمون‌درمانی سرطان پروستات (Hormone therapy for prostate cancer) درمانی برای ممانعت از از رسیدن هورمون تستوسترون به سلول‌های سرطانی پروستات در بدن است. هورمون‌درمانی سرطان پروستات هم‌چنین تحت عنوان درمان محرومیت از آندروژن (Androgen Deprivation Therapy) شناخته می‌شود.

بیشتر سلول‌های سرطانی پروستات برای رشد نیاز به تستوسترون دارند. هورمون‌درمانی، با قطع تستوسترون یا ممانعت از رسیدن تستوسترون به سلول‌های سرطانی، باعث ار بین رفتن یا کاهش سرعت رشد سلول‌های سرطانی می‌شود.

هورمون‌درمانی سرطان پروستات می‌تواند همراه دارودرمانی یا جراحی برداشتن بیضه‌ها باشد.

کاربردها

هورمون‌درمانی سرطان پروستات برای متوقف ساختن تولید هورمون تستوسترون – که عامل رشد سلول‌های سرطانی پروستات می‌باشد– می‌شود.

هورمون درمانی می‌تواند در موارد زیر کاربرد داشته‌باشد:

• سرطان پروستات پیشرفته (متاستاتیک)، برای کوچک کردن تودۀ بدخیمی و کاهش سرعت رشد تومور. این کار ممکن است هم‌چنین باعث از بین رفتن برخی از نشانه‌ها نیز شود
• سرطان پروستاتی که پس از درمان، عود کرده‌است
• سرطان پروستات پیشرفتۀ لوکال، برای افزایش اثر پرتودرمانی
• کاهش خطر عود کردن پس از درمان اولیه، در افراد در معرض خطر و با ریسک عود بالا

خطرات

از عمده‌ترین عوارض جانبی هورمون‌درمانی سرطان پروستات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کاهش تودۀ عضلانی
• افزایش چربی بدن
• کاهش میل جنسی
• اختلال نعوظ
• کاهش تودۀ استخوانی، که منجر به شکستگی استخوان می‌شود
• گُرگرفتگی
• کاهش موهای بدن، کوچک شدن اندام تناسلی و رشد بافت پستان
• خستگی
• تغییرات رفتاری
• مشکلات متابولیسمی

دوز متناوب

برای به حداقل رساندن عوارض جانبی داروهای هورمون‌درمانی، معمولاً پزشکان توصیه می‌کند که مصرف این داروها فقط تا زمانی‌که سرطان پروستات به درمان پاسخ می‌دهد، ادامه داشته‌باشد. اگر بیماری پیشرفت یا عود باشد، ممکن است لازم باشد که بیمار مصرف این داروها را از سر بگیرد.

تحقیقات اولیه نشان می‌دهند این دوز متناوب داروهای هورمون‌درمانی می‌توانند خطر عوارض جانبی را کاهش دهند. با این حال، مطالعات بیشتری برای تعیین مزایای بلندمدت درمان متناوب مورد نیاز است.

در شرایط زیر، ممکن است پزشک، استفاده از دوز متناوب را پیشنهاد کند:

• سطح آنتی‌ژن اختصاصی پروستات (PSA) در خون بالاست، اما شواهدی از گسترش سرطان وجود ندارد
• شواهدی از گسترش سرطان وجود دارد، اما برای بیمار، کیفیت زندگی نسبت به بقا در اولویت است

اقدامات اولیه

پیش‌نیازهای هورمون‌درمانی سرطان پروستات عبارتند از:

• داروهایی که مانع تولید تستوسترون در بدن می‌شوند. برخی داروها – معروف به هورمون‌های آزاد کنندۀ هورمون لوتئینی‌کننده (LHRH) یا هورمون آزادکنندۀ گنادوتروپین (GnRH) و آنتاگونیست‌ها – مانع دریافت پیام‌های بدن برای تولید تستوسترون می‌شوند. در نتیجه، تولید تستوسترون د ربیشه‌ها متوقف می‌شود.
• داروهایی که مانع رسیدن تستوسترون به سلول‌های سرطانی می‌شوند. این داروها به‌عنوان ضدآندروژن شناخته می‌شوند و معمولاً همراه با آگونیست‌های LHRH تجویز می‌شوند. به همین دلیل، آگونیست‌های LHRH پیش از کاهش سطح تستوسترون، می‌توانند باعث افزایش موقت آن شوند.
• جراحی برداستن بیضه‌ها (Orchiectomy). با برداشتن بیضه‌ها، میزان تستوسترون بدن به‌سرعت و به میزان قابل‌توجهی کاهش می‌یابد. اما بر خلاف گزینه‌های دارویی، عمل جراحی برداشتن بیضه‌ها، دائمی و غیرقابل‌برگشت است.

روند انجام درمان

آگونیست‌ها و آنتاگونیست‌های LHRH

داروهای آگونیست و آنتاگونیست LHRH، مانع تولید تستوسترون در بدن می‌شوند.

این داروها به صورت ماهیانه، هر سه ماه یا هر شش ماه یک‌بار به زیر جلدی یا عضلانی تزریق می‌شوند یا به شکل ایمپلنت در زیر پوست قرار می‌گیرند و دارو را به‌آرامی و در مدت زمان طولانی آزاد می‌کنند.

این داروها عبارتند از:

• لوپرولید (Lupron, Eligard)
• گزرلین (Zoladex)
• تریپتورلین (Trelstar)
• دگارلیکس (Firmagon)

ممکن است سطح تستوسترون به‌طور مختصر چند هفته پس دریافت آگونیست LHRH افزایش یابد. دگارلیکس استثنائی است که سبب تشدید تستوسترون نمی‌شود.

اگر بیمار درد یا علائم مشابهی را به‌دلیل ابتلا به سرطان تجربه می‌کند، کاهش خطر افزایش مختصر تستوسترون بسیار مهم است؛ چراکه افزایش تستوسترون می‌تواند این باعث وخامت این علائم شود. برای کاهش خطر ابتلا به سرطان، ممکن است پزشک، مصرف آنتی‌آندروژن را قبل یا همراه با یک آگونیست LHRH تجویز می‌کند.

آنتی‌آندروژن‌ها

آنتی‌آندروژن‌ها مانع رسیدن تستوسترون به سلول‌های سرطانی می‌شوند. این داروهای خوراکی معمولاً همراه با یک آگونیست LHRH، یا قبل از مصرف آگونیست LHRH تجویز می‌گردند.

آنتی‌آندروژن ها عبارتند از:

• بیکالوتامید (Casodex)
• نیلوتامید (Nilandron)
• فلوتامید

جراحی بردشتن بیضه (ارکیِکتومی)

جراح داخل کشالۀ ران را بریده و کل بیضه را از طریق سوراخ خارج می‌کند، سپس این روش را برای بیضۀ دیگر تکرار می‌کند. در صورت تمایل بیمار می‌تواند از بیضه‌های پروتزی استفاده کند.

تمام اقدامات جراحی خطر درد، خون‌ریزی و عفونت را به همراه دارند. ارکیکتومی معمولاً به‌عنوان یک جراحی سرپایی در نظر گرته می‌شود و نیازی به بستری شدن ندارد. به‌طور معمول، پس از ارکیکتومی، نیازی به ادامه دادن هورمون‌درمانی نیست.

سایر داروها

در مورد سرطان پروستاتی که با وجود هورمون‌درمانی، کماکان پیشرفت یا عود می‌کند، می‌توان از داروهای دیگر برای مهار تستوسترون بدن استفاده کرد. هر یک از داروها به‌طریق منحصربه‌فردی تستوسترون بدن را هدف قرار می‌دهند.

این داروها عبارتند از:

• آبیراترون (Zytiga)
• کورتیکواستروئیدها، مانند پردنیزون
• انزالوتامید (Xtandi)
• کتوکونازول

کاربرد این داروها معمولاً در مردان مبتلا به سرطان پروستات پیشرفته است که دیگر به سایر درمان‌های هورمون درمانی پاسخ نمی‌دهد.

نتایج

هورمون‌درمانی سرطان پروستات بیماری را درمان نمی‌کند. تقریباً تمام سرطان‌های پروستات که نیاز به هورمون‌درمانی دارند در نهایت، با وجود هورمون‌درمانی، پیشرفت یا عود می‌کنند. اما هورمون‌درمانی با کاهش سرعت رشد برای ماه‌ها یا سالها می‌تواند سرطان پروستات  کنترل کند.