زمان به دنیا آمدن؟ لحظهای که حاملگی پایان مییابد و جنین به دنیا میآید با غشاهایی که اطراف آن قرار گرفتهاند کنترل میشود؛ این مکانیسم مانند ساعت عمل میکند. با داروهایی که این ساعت را جلو میکشند یا به عقب میبرند میتوان از این که یک جنین ۴۰ هفته کامل خود را پشت سر گذاشته مطمئن شد و شانس بقای بیشتری به او داد.
هر سال در سراسر جهان تقریباً ۱۵ میلیون نوزاد نابالغ به دنیا میآید، قبل از اتمام ۳۷ هفته از حاملگی. اندامهایی از این نوزادان که ناقص شکل گرفتهاند، آنها را در معرض طیفی از خطرات قرار میدهند تا حدی که ۱ میلیون از آنها اولین سالگرد تولد خود را نمیبینند!
در طرف مقابل طول کشیدن بارداری هم خطرات خود را دارد. وضع حمل پس از ۴۲ هفته بیشتر شبیه به دنیا آوردن جنین مرده است؛ شاید چون جفت به حد کافی پابرجا نمیماند تا از رشد جنین حمایت کند. به همین علت زمان خیلی مهم است.
Ramkumar Menon و همکارانش در دانشگاه تگزاس روی راهی کار میکنند تا با درک مکانیسم مورد نظر از تولدِ به موقع نوزادان مطمئن شوند. برخی نظریات در این باره وجود دارند؛ سطح هورمونی به نام CRH با نزدیک شدن به زمان تولد افزایش مییابد. این هورمون، سایر هورمونها مثل استروژن و پروژسترون را کنترل میکند که در تولد نقش مهمی دارند؛ آنها انقباضات یا عریضتر شدن را در گردن رحم تحریک میکنند. ولی این کافی نیست. باید چیزهای دیگری هم در این مورد فهمید. به نظر نمیرسد که فقط یک هورمون بتواند چنان پروسهی پیچیدهای را برانگیزد!
ساعت درونی
تیم تحقیقاتی Menon بر این باورند که غشاهای اطراف جنین مانند ساعتی کوکی عمل میکنند؛ شمارش معکوس برای تولد!
این کیسه با بزرگ شدن جنین رشد میکند و زمانی که موقع تولد است، کیسه آنقدر رشد کرده و فرسوده شده است که ملتهب میشود و زنجیرهای از واکنشها را رقم میزند. التهاب ایجاد شده از از کیسهی جنینی به طرف رحم مادر پخش میشود و مواد شیمیایی التهابی شروع به آشکار کردن تخریب میکنند. با تغییر رفتار هورمونها پایداری نیز از بین میرود و حاملگی پایان مییابد.
این ایده با سرنخهای زیادی از مدارک پشتیبانی میشود. بافت کیسهی جنینی که از یک زن پس از زایمان طبیعی بدست آمده بود، نشانههای زیادی را از افزایش سن زیر میکروسکوپ نشان داد ولی وقتی همین بافت که از زایمان سزارین که قبل از ۴۰ هفته انجام شده بود بررسی شد، همان علائم را نشان نداد و درواقع جوانتر بود. اما التهاب از کجا آمده؟
بررسی روی موشها به وجود آمدن التهاب را در هنگام زایمان در آنها نشان داده است.
مانند یک باتری؟
تیم تحقیقاتی علتی پتانسیل را برای افزایش سنِ بافت شناسایی کردهاند؛ پروتئینی که p38 MAP kinase نام دارد و مانند سیگنالدهندهی استرس عمل میکند. با افزایش سن بافت این پروتئین فعال شده و با دور باطل بیش از پیش موجب افزایش عمر آن میشود. داروهایی که این پروتئین را مسدود کنند شاید بتوانند از تولدهای پیش از موعد جلوگیری به عمل بیاورند.
ولی به همین سادگیها نیست! این پروتئین مکانیسم پیچیدهای دارد، به طوری که با بیش از ۶۰۰ گیرندهی مواد شیمیایی در ارتباط میباشد و مصرف داروهایی برای جلوگیری از آن شاید عوارض پیشبینی نشدهای به همراه داشته یاشد.
ولی اگر بافت هدف به خوبی شناسایی شود راهکار خوبیست. شیوهی برعکس هم کاربردیست؛ یعنی با فعال نمودن این پروتئین بتوان از طولانی شدن حاملگی اجتناب کرد. در کل یافتههای جدید ارزشمند و جالب هستند.