رژیم غذایی تضعیف کننده‌ی عضلات معده : ۸ راهکار برای کمک به مشکل تاخیر تخلیه‌ی معده

^{ضعف عضلانی معده یک مشکل گوارشی نسبتا شایع است، که حدود ۴ % از جمعیت آمریکا را درگیر کرده است. علائم این بیماری می‌توانند از حالت خفیف تا شدید و هم چنین از حالت حاد تا مزمن متغیر باشند. درحال حاضر درمان‌هایی برای این مشکل وجود دارند، و تغییرات رژیم غذایی، معمولا اولین گزینه‌ی پیشنهادی برای این افراد می‌باشد .}

موارد مورد بحث در این مقاله:

• ضعف عضلانی معده چیست؟
• روش‌هایی برای کمک به ضعف عضلانی معده
• اگر تغییرات رژیم غذایی موثر نباشد ، چه اقدامی باید کرد؟
• نتیجه‌گیری

ضعف عضلانی معده چیست؟

وضعیت نیازمند درمان است که باعث تاخیر در تخلیه‌ی معده می‌شود. این حالت زمانی ایجاد می‌شود که حرکات طبیعی عضلات معده که مسئول به جلو راندن غذا هستند، به درستی انجام نمی‌شوند یا آهسته می‌باشند.

علایم ضعف عضلانی معده:

• نفخ
• سوزش سر دل
• تهوع
• درد معده
• استفراغ

ضعف عضلانی معده، می‌تواند خفیف بوده و علائم کمی داشته باشد، یا در مواردی شدید باشد و موجب ناتوانی و بستری شدن‌های مکرر شود. عوارض این بیماری شامل سوء تغذیه، کم آبی و قندخون نامنظم است. در بیشتر موارد، علت ضعف عضلانی معده، نامشخص می‌باشد. با این وجود، بعضی موارد این بیماری ممکن است با بیماری‌های دیگری مانند دیابت یا لوپوس، و پروسه‌های پزشکی مشخصی مانند فربه‌شناسی مرتبط باشد.

زنان بیشتر از مردان دچار این حالت می‌شوند.

راهکارهایی برای کمک به ضعف عضلانی معده

به گفته‌ی نهاد بین‌المللی بیماری‌‌های ناشی از ضعف عملکردی عضلات معده (IFFGD)، درمان ضعف عضلانی معده اصولا بر پایه‌ی تغییرات رژیم غذایی استوار می‌باشد، و درمان دارویی یک گزینه‌ی کمکی محسوب می‌شود.

تغییراتی که می‌توانند به تقلیل نشانه‌های این بیماری کمک کنند:

• خوردن وعده‌های غذایی کم حجم‌تر:

افزایش تعداد وعده‌های غذایی روزانه و کاهش حجم هر وعده، می تواند به کم کردن نفخ و تخلیه‌ی سریع معده کمک کند. خوردن مقادیر کم غذا در هر وعده به این معنی است که تعداد وعده‌های غذایی باید ۴ الی ۶ وعده در طول روز باشد تا نیازهای غذایی بدن تامین شود.

• جویدن غذا به میزان کافی:

اگر غذا به میزان کافی در دهان جویده نشود، معده برای هضم آن باید تلاش بیشتری بکند، و غذایی که به طور مناسب در معده هضم نشود، به آسانی به روده‌ی کوچک تخلیه نمی‌شود .

درصورت لزوم فرد باید مشکلات دندانی را که باعث جلوگیری از جویدن مناسب غذا می‌شوند، اطلاع دهد .

• پرهیز از دراز کشیدن هنگام غذا خوردن و بعد از آن:

دراز کشیدن هنگام غذا خوردن یا تا ۳ ساعت بعد از صرف غذا، می‌تواند باعث تاخیر در تخلیه‌ی معده شود. دلیل این موضوع این است که، اثرات کمک کننده‌ی جاذبه کاهش می‌یابد. علاوه بر این، موجب رفلکس اسید معده هم می‌شود. پیاده‌ روی بعد از غذا و یا انجام یک فعالیت فیزیکی سبک، می‌ تواند به تحریک عضلات معده کمک کند.

• نوشیدن مایعات در فاصله‌ی بین وعده‌های غذایی:

از آن‌جا که مایعات در معده فضا اشغال می‌کنند، نوشیدن مایعات بین وعده‌های غذایی بهتر از نوشیدن آنها در طی یک وعده‌ی غذایی است.

• دریافت مکمل روزانه:

سوء تغذیه یکی از عارضه‌های احتمالی این بیماری می‌باشد؛ بنابرین بعضی افراد ممکن است برای پرهیز از این مشکل ، مایل به دریافت روزانه‌ی مکمل‌های مولتی ویتامین و مولتی مینرال باشند.

• پرهیز از غذاهای خاص:

بعضی غذاها سخت هضم‌تر می‌باشند، و می‌توانند علائم ضعف عضلانی معده را تشدید کنند.

^{پرهیز از غذاهای دارای چربی بالا به خصوص گوشت و محصولات لبنی، و هم چنین تنقلات، می‌تواند به درمان ضعف عضلانی معده کمک کند.}

• غذاهای چرب:

چربی باعث تاخیر در تخلیه‌ی معده می‌شود، با این وجود برخی چربی‌ها برای سلامتی مفید می‌باشند. مایعات دارای چربی مانند اسموتی و انواع شیک، احتمالا نسبت به مواد جامد آسان‌تر هضم می‌شوند.
محدود کردن مصرف گوشت‌های با چربی بالا و محصولات لبنی، که می‌ توانند علائم را تشدید کنند، کمک کننده می‌باشد.

• غذاهای غنی از فیبر:

فیبرها زمان تخلیه‌ی معده را افزایش می‌دهند و هم‌چنین در ایجاد انسداد هم دخالت دارند، از طرفی این مواد به عنوان پادزهر در معده شناخته می‌شوند. مواد غنی از فیبر که باید پرهیز شوند:

1. میوه‌هایی مثل سیب، توت، انجیر و پرتغال
2. سبزیجاتی مانند بروکلی، گل‌کلم، کلم، لوبیا سبز
3. حبوبات خام
4. دانه‌ها و مغزها
5. لوبیا و عدس

• غذاهایی که به آسانی جویده نمی‌شوند:

اگر مواد غذایی به آسانی قابل جویدن نباشند، زمانی که به معده برسند به طور کار آمد تجزیه نخواهند شد. مانند:

1. مغزها
2. دانه‌ها
3. ذرت‌
4. پاپ‌کرن‌

• تنقلات :

به خاطر اینکه در این بیماری معده به آرامی تخلیه می‌شود افراد دارای این مشکل، باید عمدتا غذاهای سالم و مغذی مصرف کنند؛ زیرا استفاده از این غذاها خطر سیر شدن با غذاهایی مانند پیتزا، چیپس، غذاهای سرخ کردنی، نوشابه و شیرینی که مواد مغذی کافی را فراهم نمی‌کنند، کاهش می‌دهند.

• الکل :

سرعت تخلیه‌ی معده به دنبال مصرف الکل کاهش می‌یابد.

غذاهای توصیه شده برای این افراد:

برای افراد دارای این مشکل، مشورت با یک متخصص تغذیه، برای آگاهی از غذاهایی که آسان‌تر هضم می‌شوند و برای اطمینان از اینکه تمام نیازهای غذایی‌شان تامین می‌شود، می ‌تواند کمک کننده باشد. مصرف غذاهای زیر برای افراد دارای ضعف عضلانی معده، توصیه می‌شود:

• میوه‌ها و سبزیجات:

1. میوه ها و سبزیجات مخلوط شده مانند پوره و اسموتی
2. هلو وگلابی کنسرو شده
3. میوه‌ها و سبزیجات پخته شده
4. آبمیوه‌ها
5. سوپ و غذاهای مایع

• کربوهیدرات و نشاسته:

1. نان و ذرت مکزیکی
2. مافین انگلیسی
3. گندم پف کرده و برنج غله‌ای
4. گوجه فرنگی و گوجه فرنگی‌های شیرین بدون پوست
5. نان سفید یا تصفیه شده، کلوچه‌ی کوچک، نان شیرینی حلقوی، پاستا و برنج

• گوشت، تخم مرغ و لبنیات:

1. پنیر روستایی کم چرب
2. کاستر
3. گوشت‌های پوره شده یا تکه شده
4. شیر کم چرب و میلک شیک‌ها
5. ماست ساده یا ماست یخ زده
6. مرغ بدون پوست وسرخ نشده
7. حلزون صدف‌دار
8. پنیر سویا
9. ماهی تون آب‌پز

انجام یک روش ۳ مرحله‌ای:

مرکز مرتبط با مراقبت و درمان بیماران دارای ضعف عضلانی معده (GPATC)، یک برنامه‌ی ۳ مرحله‌ای را در راهنمایی‌های خود در ارتباط  با رژیم غذایی خود پیشنهاد کرده است؛ که ممکن است برای بعضی افراد مفید باشد.

1. مرحله‌ی اول: استفاده از مایعاتی مانند غذاهای مایع و آب سبزیجات

2. مرحله‌ی دوم: مصرف سوپ‌های پرلعاب‌  که شامل ماکارونی و برنج و طعم‌دارشده با کره‌ی بادام زمینی، پنیر و کلوچه‌‌های کوچک می‌باشند

3. مرحله‌ی سوم: اضافه کردن نشاسته‌های سبک ، و جوجه و ماهی پخته شده

لازم به ذکر است که فرد قبل از شروع این رژیم غذایی ۳ مرحله‌ای باید با یک پزشک مشورت کند.

اگر تغییرات رژیم غذایی موثر نباشد چه اقداماتی باید انجام دهیم؟

^{ترک سیگار می‌تواند به درمان ضعف عضلانی معده کمک کند، زیرا تاثیرات منفی سیگار بر معده شناخته شده می‌باشد.}

با وجودی که دخالت در رژیم غذایی به عنوان اولین خط درمانی ضغف عضلانی معده مورد توجه است، اما برای همه‌ی افراد اثربخش نخواهد بود. ممکن است بعضی افراد نیاز داشته باشند که درمان دارویی و سایر تغییرات در شیوه‌ی زندگی خود را نیز مورد توجه قرار دهند.

علاوه بر این، افرادی که از مشکلات زمینه‌ای در مورد ضعف عضلانی معده رنج می‌برند، احتمالا باید در ابتدا به رفع آن‌ها بپردازند تا علائم برطرف شوند.

توجه به شرایط زمینه‌ای

اگر یک سری شرایط زمینه‌ای منجر به ایجاد علائم ضعف عضلانی معده شوند، باید به طور مناسبی مدیریت شوند تا علائم بیماری کاهش یابند و ریسک بروز عوارض بعدی نیز کم تر شود. باید از سیگار کشیدن هم پرهیز شود؛ زیرا اثرات منفی آن بر معده شناخته شده می‌باشد.

درمان دارویی

• داروهایی برای افزایش تخلیه‌ی معده:

1. متوکلوپرامید
2. اریترومایسین
3. دامپریدون

با این وجود خطر اثرات جانبی این دارو‌ها نیز وجود دارد؛ و اثربخشی اریترومایسین با گذر زمان کاهش می‌یابد.

یک داروی تازه، رلامورلین (Relamorelin)، به طور متداول در حال توسعه می‌باشد؛ که ممکن است اثرات جانبی کمتری از داروهای رایج در بازار داشته باشد.

• داروهایی برای کاهش تهوع و استفراغ:

1. پروکلروپرازین
2. دیفن هیدرامین
3. اندانسترون

• داروهایی که باید از مصرف آن‌ها پرهیز شوند:

بعضی از داروها به عنوان تخلیه کننده‌ی معده شناخته شده‌اند؛ بنابرین افرادی که تجربه‌ی ضغف عضلانی معده را دارند، باید تمام دارو‌هایی را که مصرف کرده‌اند به پزشک خود اطلاع دهند.

• داروهایی که تخلیه‌ی معده را به تاخیر می‌اندازند:

1. آنتی اسیدها که حاوی آلومینیوم هستند.
2. داروهای آنتی کولینرژیک
3. نارکوتیک‌ها (مسکن)

راهکارهای پزشکی

در موارد شدیدتر، افرادی که به دلیل ضعف عضلانی معده قادر به دریافت غذا و مایعات نیستند، ممکن است نیاز به تغذیه‌ی لوله‌ای داشته باشند؛ در حالی‌که خود این لوله‌ نیز باعث فشار بر معده می‌شود.

فرآیندی که تحریک الکتریکی معده (GES) نامیده می‌شود، دست‌آوردهای تلفیقی و مختلفی را در درمان ضعف عضلانی معده نشان داده است، به ویژه در مورد افراد دارای ضعف عضلانی معده‌ی ناشی از دیابت، که اثرات سودمند این روش را تجربه کرده‌اند.

تحریک الکتریکی معده، شامل کاشت یک وسیله از طریق عمل جراحی برای تحریک عضلات معده می‌باشد.

• طب سوزنی:

شواهد محدودی مبنی بر اینکه، طب سوزنی ممکن است علائم این بیماری، به خصوص ضعف عضلانی معده‌ی ناشی از دیابت را بهبود بخشد، وجود دارند.

نتیجه‌گیری:

اظهار نظر و نتیجه‌گیری در مورد افراد مختلف دارای این بیماری متفاوت می‌باشد، و بستگی به علت و شدت شرایط ایجاد شده در فرد دارد.

تغییر در رژیم غذایی، ورزش‌های سبک بعد از غذا و ترک سیگار، به طور عمده می‌توانند شانس مدیریت این بیماری را افزایش دهند. البته لازم به ذکر است که این تغییرات به تنهایی کمک کننده نمی‌باشند و درمان دارویی، مداخلات پزشکی و درمان‌های جایگزین هم می‌توانند در بهبود علائم و جلوگیری از عوارض این بیماری کمک کننده باشند.