دردنامه، هفته‌نامۀ مجازی “دکتر مجازی” است که منحصراً بر روی “درد” تمرکز دارد. دردنامه یکشنبۀ هر هفته منتشر خواهد شد.
تذکر: این مطلب می‌تواند برای برخی از کاربران ناخوشایند باشد. لطفاْ در صورتی که تریپوفوبیا دارید و یا بیماری‌های انگلی برایتان منزجرکننده هستند، از خواندن این مطلب صرف نظر کنید. ما تمام تلاشمان را کرده‌ایم که ملایم‌ترین تصاویر ممکن را در این شماره از دردنامه ارائه کنیم.
سکانس اول: بیمارستان عمومی سرمبان (Seremban General Hospital)، سرمبان، مالزی
پسر چینی ۱۵ ساله‌ای با مشکل فلج مغزی (Cerebral Palsy، مجموعه‌ای از اختلالات با درگیری مغز و دستگاه عصبی که در مهارتهای حرکتی، یادگیری، شنیدن، دیدن، تفکر اختلال ایجاد می‌کند) به بخش اورژانس بیمارستان سرمبان منتقل شده است. معاینات اولیه خبر از بهداشت دهانی بسیار ضعیف وی می‌دهد. معاینۀ داخل دهانی نشان می‌دهد که حفره‌ای به ابعاد ۲ در ۲ سانتی‌متر در بخش قدامی کام سخت (با ۲ میلی‌متر فاصله از حاشیۀ لثۀ دندان پیش اول نیم‌فک بالا و راست) وجود دارد. این حفره پر از لارو (Larva) است!
در گام اول، موضع را با محلول نرمال سالین (Normal Saline، محلول آب‌نمک) شست‌و‌شو می‌دهند که نتیجۀ چندان مثبتی در پی ندارد. تکه پنبه‌ای آغشته به تربانتین (Turpentine، نوعی دارو که برای درمان مشکلات انگلی استفاده می‌شود) به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه روی موضع اعمال شده و در پی آن، ده‌ها لارو از حفره خارج می‌شوند. این روند درمانی دو بار در روز برای بیمار انجام می‌شود.
در روز سوم حفره دهانی از لاروها پاک‌سازی شده است. با این حال مشخص می‌شود که لاروها به گوش راست بیمار نیز نفوذ کرده‌اند. او برای ادامه درمان به بخش گوش، حلق و بینی بیمارستان منتقل می‌شود.
سکانس دوم: دانشگاه پزشکی سری راماچاندرا (Sri Ramachandra Medical College)، چنای (Chennai)، هند
بیمار ۷۸ سالۀ تراکئوستومی‌شده (Tracheotomy، برش نای و گذاشتن لولۀ تنفس در آن جهت تنفس اضطراری) با ناراحتی حاد تنفسی به اورژانس منتقل می‌شود. بسیار سخت و باصدای خرخر‌مانندی نفس می‌کشد و خونی که از موضع تراکئوستومی جاری شده است بوی ناخوشایندی می‌دهد. معاینۀ اولیه نشان می‌دهد که تعداد زیادی لارو داخل لولۀ تراکئوستومی در حال لولیدن هستند! تمام فضای این لوله با ترشحات، چرک خشک شده و لاروها پر شده است. لوله با تمهیدات پزشکی فراوان تعویض می‌شود. لاروهای ۱۰۰ درصد زنده با دقت فراوان از ناحیه تراکئوستوما (ناحیه‌ای از نای که برش زده شده است) تخلیه می‌شوند. بیمار را تیمار کرده و به بخش قرنطینۀ بیمارستان انتقال می‌دهند.
بافت‌های مردۀ موضع درگیر با استفاده از گاز استریل حلوی تربانتین تخلیه شدند، آن‌هم با دقت فراوان که مبادا تربانتین آسپیره شود (Aspirate، ورود مایع خارجی به مجرای تنفسی و ریه). برای بیمار آنتی‌بیوتیک تجویز شد و مراقبت‌های لولۀ تراکئوستومی نیز در برنامۀ کار قرار گرفت. کادر پزشکی در مجموع ۲۳۰ عدد لارو در طی ۷۲ ساعت از موضع خارج ساختند. مشخص شد که در بافت پاک‌سازی شده باکتری‌های E. coli، Serratia marcescens و Enterococcus faecalis رشد کرده‌اند! بعد از ۷۲ ساعت دیگر هیج لاروی در بافت حضور نداشت و زخم تراکئوستوما نیز شروع به بهبود کرد. در نهایت در روز ششم بیمار با وضعیت مناسبی مرخص شد.
میاز (Myiasis)؛ گناهکاران پوسیده
میاز در فرهنگ اساطیری هندو، مجازاتی است از جانب خداوند که برای گناهکاران در نظر گرفته شده است (امیدواریم که بیمار هندی خود را گناهکار نپندارد!). این مجازات بافت‌های زندۀ انسان و حیوانات را درگیر ساخته و از درون نابود می‌سازد. تاریخ پر از نمونه‌های میاز خیشومی (وابسته به بینی)، دهانی، گوش و میازی است که زخم‌های بهبودنیافته را درگیر می‌کند. اما میاز در نای حقیقتاً نادر است! بیچاره بیمار هندی!
میاز؛ قربانیان کم‌دقت
امروزه می‌دانیم که میاز یک عذاب الهی نیست! میاز عفونتی است که در اثر رشد لارو انواعی از مگس در بدن ایجاد می‌شود و اغلب در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری شامل آمریکای مرکزی، آمریکای جنوبی، آفریقا و جزایر کارائیب شیوع دارد. با این حال در مناطق دیگر و حتی مناطق مدرن شهری نیز می‌تواند افراد را درگیر کند. چندین راه برای انتقال این لاروهای مزاحم از مگس مادر به انسان وجود دارد:
- بعضی از مگس‌ها تخم‌هایشان را پشه‌ها انتقال داده و پشه‌ها از طریق نیش‌زدن این لاروها را به انسان انتقال می‌دهند.
- گونه‌ای از لارو مگس موسوم به Screwworm می‌تواند به پوست انسان نفوذ کند. این لاروها از خاک آلوده به تخم به پای برهنۀ عابران نفوذ می‌کنند. در برخی از موارد نیز لارو به لباس چسبیده و در فرصت مناسب از طریق پوست وارد بدن می‌شود.
- بعصی از مگس‌ها لاروهایشان را روی زخم‌های باز رها می‌کنند. لارو به راحتی از طریق زخم به بافت‌های زیرین نفوذ کرده و شروع به تغذیه از بافت می‌کند.
لاروها پس از ورود به بدن از هر سو به بافت احاطه‌کنندۀ موضع درگیر هجوم می‌برند. کم‌کم توده‌ای در این موضع تشکیل می‌شود. این لاروها تحرک داشته و حرکات کم‌دامنه‌ای در زیر پوست انجام و به ندرت از یک ناحیه به ناحیۀ دیگر منتقل می‌شوند. همانطور که می‌توان حدس زد وجود جسم خارجی متحرک در محیط داخلی بدن درد و حساسیت‌زایی بسیار شدیدی ایجاد می‌کند. لاروهایی که نواحی بینی و گوش را درگیر می‌سازند در صورت عدم درمان به موفع می‌توانند به مغز نیز راه پیدا کرده و در موارد پیشرفته مرگ را برای بیمار به ارمفان آورند. خوشبختانه به دلیل تحریک و درد شدید بیماران اغلب به موقع به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند.
