سه تن از دانشمندان به نامهای Jean-Pierre Sauvage، Sir J. Fraser Stoddart و Bernard L. Feringa جایزهی نوبل ۲۰۱۶ را در زمینهی شیمی برای ساخت کوچکترین ماشین جهان ازآن خود کردند.
این ماشینها میتوانند مولکولهای به هم پیوسته را به ابداعاتی بدل سازند که قابلیت انجام کارهای خاصی را دارند. آکادمی سلطنتی علوم سوئد صبح امروز (Oct. 5) برندگان را معرفی کرد که اختراعات آنها شامل بالابری بسیار کوچک، مولکولهای مصنوعی و موتوری ریز میباشد.
ماشینهای مولکولی که ۱۰۰۰ برابر نازکتر از یک تار مو هستند، شیمی را وارد بُعد جدیدی کردهاند. داستان به سال ۱۹۸۳ برمیگردد، زمانی که Sauvage که اکنون در دانشگاه استراسبورگ فرانسه میباشد، دو مولکول حلقهای شکل را بدون به اشتراک گذاشتن الکترون به شکل یک زنجیر به هم متصل کرد؛ او از ماشینی برای آزادسازی مکانیکی پیوندها استفاده نمود.
در ۱۹۹۱ هم Stoddart از مولکولهای حلقهای مذکور استفاده کرد و از آنها محورهایی ساخت. سپس او محل باز شدن حلقه را بست تا آن را به محور متصل نگه دارد. این ابداعات را میتوان حملکنندهی مولکولی، ماهیچهی مولکولی و یا چیپ کامپیوتری مولکولی نام نهاد.
کار زمانی تکمیل شد که Feringa در ۱۹۹۹ اولین موتور مولکولی را ابداع کرد. هماکنون این موتور مولکولی در دانشگاه Groningen در هلند به گردانندهی تیغهای تبدیل شده که در یک جهت حرکت میکند. همچنین از آن یک خودروی نانو (nanocar) نیز تهیه شده است.
این مولکولهای کوچک انقلابی در شیمی به شمار میروند. برای پی بردن به اهمیت این اختراع، این موتورها را همسنگ موتورهای الکتریکی در نظر بگیرید. چگونه از آنها برای تولید انواع ماشینهای صنعتی استفاده شد، از موتورهای مولکولی هم میتوان استفادههای زیادی کرد؛ به خصوص در زمینهی طراحی مواد، سنسورها و سیستمهای ذخیرهی انرژی جدید.
تنها مسألهای که باقی میماند تقسیم ۹۳۷۰۰۰ دلار جایزهی نوبل بین این سه دانشمند است!