به نظر میرسد سلولهای یاریگر مغز در تمام این مدت، شغل دوم داشتهاند؛ شکلدهی به خاطرات تروماتیک.
در پی تجربۀ تروما (آسیب)، سلولهای حاضر در هیپوکامپ موش، شروع به تولید دستهای از سیگنالهای التهابی میکنند. هیپوکامپ (Hippocampus) ناحیهای در مغز است که در یادگیری [از تجربیات گذشته] دخالت دارد. سیگنالهای التهابی که در این ناحیه تولید میشوند در شکلگیری خاطرات، مؤثرند. ولی بر اساس گزارشی که در نشست ۱۵ام نوامبر انجمن نوروساینس (Society for Neuroscience) ارائه شد؛ بسیاری از این سیگنالها از خود سلولهای عصبی صادر نمیشوند.
بیش از ۹۰ درصد پروتئینهای کلیدی در فرآیند التهاب، از آستروسیتها منشأ میگیرند. آستروستها (Astrocyte) دستهای از سلولهای غیرعصبی هستند که اصطلاحاً سلول یاریگر (Helper) خوانده میشوند. آستروسیتها به خانوادۀ سلولهای گلیال (Glial) تعلق دارند. تا پیش از این تصور میشد که آستروسیتها تنها در تغذیۀ سلولهای عصبی مغز (از طریق ارتباطاتی که با رگهای خونی برقرار میکنند) نقش دارند. ولی محققان به تازگی دریافتهاند که این سلولهای ستارهای شکل، در تشکیل خاطرات ناشی از تجربههای ترسناک نیز حضور مؤثری دارند.
مقالۀ مرتبط: ترس چگونه در مغز پردازش میشود؟
این یافته میتوانید ما را بیشتر از قبل در درک سازوکار “اختلال استرسی پس از ضایعۀ روانی” یا PTSD یاری نماید. چرا که حملات PTSD از خاطرات منفی و هراسانگیز ناشی میشود.
محققان در این مطالعه، مقداری شوک به پای موشها وارد کردند، که بنا بر توصیف خودشان “آن قدری درد داشت که موشها زبان به فحاشی باز کنند”! یک هفته پس از این تجربۀ زجرآور، محققان دوباره به آزمودنیها شوک وارد نمودند؛ ولی این بار با قدرتی کمتر. مشاهده شد که دستهای از موشها پس از تجربۀ شوک خفیف نیز همان حالت استیصال هفتۀ قبل را بروز میدهند. ولی گروهی دیگر چنین رفتاری بروز ندادند، در عوض با حفظ آرامش، شوکهای خفیف را پذیرا شدند. ولی چرا؟
رفتار غیرعادی موشهای دوم ناشی از مداخلهای بود که محققان در فاز اول آزمایش انجام داده بودند. آنها حین وارد ساختن شوک قوی، آستروسیتهای این موشها را مهار کرده بودند؛ و در نتیجه هیچگونه سیگنال التهابی نیز از جانب این سلولها ارسال نشده بود.
نتایج اولیۀ این مطالعه حاکی از آن است که سلولهای عصبی مغز در شکلدهی به خاطرات، دستتنها نیستند. چنین مطالعاتی دیدگاه فعلی در رابطه با مدارهای دخیل در افسردگی و PTSD را دستخوش تغییراتی خواهد نمود.
مقالۀ مرتبط: به دنبال مدارهایی که ما را به وجود آوردهاند
جورجیا هودز (Georgia Hodes)، عصبشناس از دانشگاه ویرجینیا تک (Virginia Tech)، صحبتهای جالبی در این زمینه داشته است.
تا کنون فکر و ذکر همه این بود که نورونها چه کاری انجام میدهند. ولی [این مطالعه] گویای نقش انکارناپذیر سلولهایی است که همواره سلول یاریگر خطاب میشدهاند.