پیشبینی دقیق سیر ابتلای یک شخص به بیماری آلزایمر تقریباً غیرممکن است و نشانههای بیماری و سرعت پیشرفت آن میتوانند در افراد مختلف بسیار متفاوت باشند. با این حال، این بیماری را میتوان در پنج مرحله بررسی کرد:
مرحلۀ اول: این مرحله با شروع مشکلات حافظه همراه است. شخص اشیاء باارزش خود را جا میگذارد، راندمان عملکرد او در موقعیتهای اجتماعی کاهش مییابد و در بیان نظر خود به مشکل برمیخورد.
تغییرات شخصیتی به مرور آغاز میشوند و بیمار به شخصی گوشهگیر، بیتفاوت، دمدمیمزاج، افسرده و زودرنج تبدیل میشود.
مرحلۀ دوم: مشکلات حافظه بیشتر به چشم میآیند. دنبال کردن گفتوگوها و به خاطر آوردن وقایع اخیر و جزئیات زندگی شخصی برای بیمار دشوار میشود. افسردگی به نشانهای بارز تبدیل میگردد و توانایی استدلال و قضاوت شخص مختل میگردد.
مرحلۀ سوم: حافظه به نوسانات روزانه و حتی ساعتی میرسد. بیمار اتفاقات مهم زندگی خود را فراموش میکند و عمدتاً آگاهی خود از تاریخ روز را از دست میدهد. مکالماتش ناقص مانده یا با تغییر جهت ناگهانی روبهرو میشوند. ممکن است نشانههایی از پارانویا و خشم در بیمار دیده شود؛ به طوری که فرد در موقعیتهای تنشزا اقدام به فریاد زدن، دشنام دادن یا کتک زدن میکند.
مرحلۀ چهارم: در این مرحله شاهد تغییرات چشمگیری خواهیم بود. تواناییهای کلامی به شدت اُفت میکنند. اختلالات حافظه عمیق میشوند، به طوری که بیمار درصد بسیار کمی از گذشتهاش را به خاطر میآورد. فرد، دیگر مثل قبل گوشهگیر نیست، ولی معمولاً به مشکلات رفتاری و احساسی مهم – از جمله توهم و هذیانگویی – برخورد میکند. سردرگمی واختلالات خواب از نشانههای معمول این مرحله هستند. در این مرحله، شخص برای حمام کردن، استفاده از سرویس بهداشتی، لباس پوشیدن و غذا خوردن احتیاج به کمک دارد.
مرحلۀ پنجم: از این مرحله تحت عنوان “خداحافظی طولانی” (The Long Goodbye) یاد میشود؛ از شخص چیزی باقی نمانده و تواناییهای حرکتی تا حدی کاهش مییابند که فرد دیگر قادر به راه رفتن، نشستن، جویدن و بلعیدن غذا نبوده و اختیار مثانه و رودۀ خود را به کلی از دست میدهد. با تعطیل شدن کامل مغز، شخص به اغما میرود و در پایان فوت میکند.
حقیقتِ تلخی است، اما باید گفت تا به امروز هیچ راهحل موثری برای پیشگیری یا درمان این عارضۀ وحشتناک پیدا نشده است. طی بیست سال گذشته، دانشمندان عمدتاً بر روی فعل و انفعالات شیمیایی مغز که در پروسۀ ایجاد آلزایمر نقش داشتهاند، کار کردهاند. با این حال، دلایلی برای امید به آیندۀ روشنتر وجود دارد.
با اندکی خوشبینی، میتوان به پیشرفتهای غیرمنتظره و موفقیتهای چشمگیر امیدوار بود، امیدی که شاید دردی از دردهای بیماران فعلی دوا نکند.