Bruce Weinstein، نویسندهی کتابهای مشهور «انسان خوب» و «هوش اخلاقی» اخیراً مقالهای تحت عنوان Should vs. Would منتشر کرده است. این مقاله در قالب پرسش و پاسخ است که اولین بار در Knight Ridder Tribune News Service منتشر شد.
خب بیایید با یک سوال شروع کنیم: تفاوت «چه کار باید بکنید؟» با «چه کار میخواهید بکنید» چیست؟ این یک بحث ساده و در عین حال جذاب است. بیایید نگاه گذرایی به پاسخ وینستین داشته باشیم.
روانی و اخلاقی
به گفتهی وینستین بخش اول پرسش یک سوال روانشناختی است. روانشناسی توضیح میدهد که چرا کاری را که انجام میدهیم، انجام میدهیم! قسمت دوم پرسش یک سوال اخلاقی است. اخلاق کمک میکند تا درک کنیم که آیا تصمیم درستی گرفتهایم یا خیر.
برای مثال از فرزند خود بپرسید که اگر دوستش را در حین تقلب در امتحان ببیند چه میکند. اگر او نیز مانند بسیاری از دانشآموزان باشد، احتمالاً میگوید که این راز را نزد خود نگه میدارد!
مقاله مرتبط:چرا فریب و تقلب بخشی از زندگی انسان هاست؟!
اما اگر سوال را کمی تغییر بدهید و از او بپرسید که چه کار باید بکند احتمالاً جواب متفاوتی دریافت میکنید. مثلاً میگوید که باید با او صحبت کنم و حتی شاید معلم را در جریان بگذارد. پس با تغییر تنها یک کلمه واکنش کاملاً متفاوتی را دریافت خواهید کرد.
این مثال تنها یکی از نمونههای بسیاری است که تفاوت این دو پرسش را آشکار میسازد.
یک کلمه ساده همه چیز را تغییر میدهد!
دفعه بعد که از دوستی درخواست کمک کردید، باید توجه خاصی به زبانی که او با آن پاسخ میدهد داشته باشید. به عنوان مثال، او احتمالاً میگوید: «آنچه که من میتوانم انجام دهم این است …» اما درخواست شما بیشتر با پرسش «کاری که باید بکنید چیست؟» مطابقت دارد.
اگر در درخواست خود تجدید نظر کنید یا به طور خاص از آنها بپرسید که «چه کاری باید انجام دهید؟» یا «کاری که لازم است انجام دهید چیست؟» متوجه خواهید شد که میل بیشتری به گفتن حقیقت وجود دارد. با اصلاح این سوال، دوستتان برای پاسخ به شما اصول اخلاقی را رعایت خواهد کرد. بنابراین از این به بعد به طرز سوال پرسیدن خود و نحوهی پاسخ دادن دیگران توجه کنید. تغییر سادهی تنها یک کلمه، نوع سوال پرسیدن و نوع پاسخ را تغییر خواهد داد.
اساساً، سوال «میخواهید چه کاری انجام دهید» تجدید نظر به روانشناسی است؛ در حالی که «چه کاری باید انجام دهید؟» تجدید نظر به اخلاق است. سوالات ساده، هر چند که هر دو تاثیر عمیقی دارند.
نهایتاً به نقل قول زیر از ویلیام شروود فاکس توجه کنید:
آیا همهی ماهیگیران دروغگو هستند؟ یا فقط دروغگوها ماهیگیر میشوند؟