دانشمندان دست به ابتکاری زدهاند و قصد دارند تا همهی سلولهای بدن انسان را در یک اطلس جامع به تصویر بکشند. این کار میتواند درک آنها را از رشد انسان و بیماریها دگرگون سازد. این اطلس که به نظر میآید تکمیل آن بیش از یک دهه طول بکشد همهی انواع سلولها و ویژگیهای آنها را در بافتها و اندامها در بر میگیرد و مرجعی برای شناسایی بدن انسانی سالم خواهد بود.
شناخت سلولها، پایۀ درک زیستشناختی همهی بیماریها و فعالیتهای فیزیولوژیک است. اما هنوز دانشمندان نمیتوانند به قطع بگویند که چه تعداد و چند نوع از آنها در بدن ما وجود دارد، و یا این که تفاوت آنها در اندامهای مختلف دقیقاً در چیست. دانشمندان به این طرح ایمان دارند و آن را آغاز عصر جدیدی در شناخت سلول به شمار میبرند؛ چون قطعاً سلولهای جدیدی کشف خواهند کرد، پروسهی تغییر آنها را در طی رشد و بیماری خواهند فهمید و به درک بهتری از زیستشناسی خواهند رسید.
این پروژه هماکنون توسط محققانی از مؤسسهی تکنولوژی ماساچوست (MIT) و هاروارد و… در حال آغاز است. در واقع این طرح بینالمللی بوده و از سراسر جهان در انجام آن مشارکت وجود خواهد داشت.
با طراحی این اطلس –بانک اطلاعاتی جامع و ضروری از جزئیات سلولی– که برای همهی دانشمندان جهان قابل دسترسی خواهد بود، دانشمندان امیدوارند تا بتوانند تحقیقات را به زمینههایی چون رشد انسان و پیشرفت بیماریهایی چون آسم، آلزایمر و سرطان بکشانند.
تا زمانی اخیر، دانستههای علمی از سلول به یافتههای زیر میکروسکوپ، یا بررسیهای ژنتیکی روی صدها و هزاران سلول برای تشخیص خصوصیات میانگین آنها محدود شده بود ولی تکنولوژیهای پیشرفتهای در زمینهی ژنومیک سلول منفرد، اکنون میتواند تکتک سلولها را از بافتهای مختلف جدا کرده و ویژگیها و مولکولهای ساخته شده در هر کدام را مورد بررسی قرار دهد.
زمینهی مورد مطالعهی ژنومیک سلول منفرد به سرعت در حال رشد است و راههای تازهی زیادی را برای شناخت سیستمهای پیچیدهی زیستی از تنوع اکوسیستمهای باکتریایی گرفته تا سرطان، رو به انسان میگشاید. با این تکنولوژی ابتدا اندازهگیریها از یک DNA شروع میشود و سپس به جستجوی راهی برای کشف نوعی اعتراف گرفتن از سلول برای روشن ساختن زوایای پنهان آن اقدام میگردد. تمرکز این روش روی سرطانهاست.
اکنون این قابلیت وجود دارد تا بفهمیم بدن دقیقاً چگونه کار میکند و هر کدام از خطاهای عملکردی در عناصر سلولی چه تأثیری در بروز بیماریها دارند. به نظر میآید در دههی پیش رو اتفاقات جدیدتری (!) قرار است رخ دهد.