سازندهای سنگی نامتعارف نظیر Devil’s Postpile در کالیفرنیا و گذرگاه ساحلی جاینت (Giant’s Causeway) واقع در شمال ایرلند، سالیان متمادی است که پذیرای گردشگران هستند. ولی با این وجود، تا کنون کسی نمی‌دانست که آن‌ها چگونه ساخته شده‌اند. و اتفاقاً همین قضیه موجب شده بود عده‌ای به داستان‌های فراطبیعی روی آورند.
دانشمندان برای نخستین بار موفق شده‌اند فرآیند شکل‌گیری این ستون‌های سنگی منظم و چشم‌نواز را در آزمایشگاه شبیه‌سازی نمایند.
گذرگاه ساحلی جاینت از ۴۰ هزار ستون بازالت ساخته شده که به یک‌دیگر متصل‌اند. این سازند سنگی حالتی شبیه به یک گذرگاه دارد. در اساطیر ایرلند می‌خوانیم که این گذرگاه سنگی در زمان‌های دور بخشی از یک پل بوده که با متصل کردن ایرلند به اسکاتلند، به غول‌ها اجازه می‌داده با یک‌دیگر مبارزه کنند. برخلاف گذرگاه اسرارآمیز ایرلند، Devil’s Postpile داستان خاصی در ورای خود ندارد؛ ولی اسم آن نوعی حس فراطبیعی منتقل می‌کند (شاید بتوان آن را قرارگاه شیطان ترجمه کرد). از این دست ستون‌های بازالتی در دنیا کم نداریم. دو نمونه تماشایی به نام‌های گیلبرت هیل (Gilbert Hill) در بمبئی هند و آبشار اسوارتیفوس (Svartifoss) در ایسلند نیز از چنین ستون‌های منظمی ساخته شده‌اند.
اخیراً گروهی از محققین دانشگاه لیورپول به منظور درک فرآیند شکل‌گیری این سازندها، نوعی دستگاه طراحی کرده‌اند که قادر است ساز و کار بروز این پدیده را شبیه‌سازی نماید. پژوهشگران چند نمونه از ستون‌های بازالتی را که از ایسلند جمع‌آوری کرده بودند، وارد این دستگاه نمودند. آن‌ها در ادامه به دو سر هر ستون نوعی گیره نگهدارن متصل کردند و سپس دمای داخل محفظه را تا ۱۰۰۰ درجه سانتی‌گراد افزایش دادند. مشاهده شد که ستون‌های بازالت در این دما دوب شده و به حالت گدازه در می‌آیند.
هم‌چنان که بازالت به حالت مایع در می‌آمد، فشار مکانیکی نیز از سوی دستگاه روی آن اعمال می‌شد. پژوهشگران سپس گدازه بازالتی حاصل را خنک نمودند تا دوباره به سنگ تبدیل شود. آن‌ها هم‌زمان ظهور الگوهای هندسی در سنگ را نیز تحت نظر داشتند.
ماگما در دمای ۹۸۰ درجه سانتی‌گراد به سنگ تبدیل می‌شود. هنگامی که محققان دمای سنگ گرمادیده را به ۹۰ الی ۱۴۰ درجه زیر دمای انجماد (۹۸۰) رسانیدند، شکستگی‌هایی عرضی در سنگ شکل گرفت.
مقاله مرتبط: زلاندیا؛ قارۀ نو
آگاهی از دمای خنک‌سازی که در آن ماگما شروع به شکستگی می‌کند، علاوه بر توجیه نحوه شکل‌گیری این سازندهای هندسی چشم‌نواز، دریچه تازه‌ای هم جهت درک بهتر فعالیت‌های آتشفشانی می‌گشاید.
بروز شکستگی تنها پدیده‌ای نیست که در این دمای به خصوص مشاهده می‌شود. پس از شکستگی، جریانی از مایع در بین درزهای تازه تشکیل شده برقرار می‌گردد. جریان‌های مایع وظیفه دارند میزان انتقال گرما را کنترل کنند. چنین جریان‌هایی می‌توانند برای تولید انرژی زمین گرمایی مورد استفاده قرار بگیرند.
