جرب یک اصطلاح عمومی پوستی است و توسط جانوری به نام مایت ایجاد می‌شود. هنگامی که مایت بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد بیماری به نام اسکابئی ایجاد می‌شود. مایت یک انگل هشت پای میکروسکوپی است که بر بدن حیواناتی چون سگ، گربه و انسان زندگی می‌کند. آن‌ها در داخل پوست یا فولیکول‌های مو لانه گزیده و در همان‌جا تخم ریزی می‌کنند.
در این مقاله به تفاوت جرب انسانی و حیوانی پرداخته و نشانه‌ها، درمان و راه‌های پیشگیری از جایگزینی این انگل را در بدن انسان بررسی می‌کنیم.
بیشتر بخوانید: ۵ راهی که به سلامت پوست کمک می‌کند!
تفاوت جرب انسانی و حیوانی
گونه‌های مختلف مایت بر حیوانات مختلف اثر می‌گذارد. برای مثال مایت سارکوپتیک از نوع سارکوپس اسکابئی کنیس (در سگ) باعث ایجاد جرب در سگ می‌شود. انسان با جرب سگ و گربه آلوده نمی‌شود.
مایت‌هایی که بر انسان اثر می‌گذارند از نوع سارکوپس اسکابئی هومینیس است. این مایت باعث بروز یک شرایط واگیر به نام اسکابئی می‌شود. این عامل به راحتی از طریق تماس فیزیکی منتشر می‌شود.
مایت جانوری بر روی پوست انسان زنده نمی‌ماند. بعد از تماس انسان با جانور مبتلا، نشانه‌ی قرمز رنگی بر پوست که بسیار مشابه با نیش حشره است، مشاهده می‌شود. اما این علائم گذرا است. فرد برای کاهش خارش و ابتلا می‌تواند از کورتیزون استفاده کند.
با این وجود در صورت تماس با فرد مبتلا به اسکابئی، این بیماری ایجاد می‌شود. به ندرت پیش می‌آید که تماس با لباس و یا رختخواب فرد آلوده، باعث انتشار اسکابئی شود.
نشانه‌ها
اسکابئی یک بیماری شایع در سراسر جهان است. این بیماری در مکان‌های شلوغ و پرجمعیت با سطح بهداشت پائین رواج بیشتری دارد.
در فردی که برای اولین بار با مایت اسکابئی مواجه می‌شود، بروز نشانه‌های بیماری ۲ تا ۶ هفته طول می‌کشد. اگرچه فرد می‌تواند اسکابئی را به افرادی که تجربه‌ی آن را نداشته‌اند، منتقل کند.
فردی که قبلا به اسکابئی مبتلا بوده در مدت ۱ تا ۴ روز علائم عفونت را بروز می‌دهد.
نشانه‌هایی چون:
- خارش شدید، این خارش در شب شدت بیشتری پیدا می‌کند.
- بثورات پوستی بین انگشتان، که ممکن است به شکل تاول کوجک بروز پیدا می‌کند.
- برآمدگی و تاول شیار مانند به نام خطوط تونلی که مایت در آن لانه گزیده است.
نشانه‌های اسکابئی اغلب در پیچ‌خوردگی‌های پوست در نقاطی مانند انگشت، کف دست، سرین، زیر پستان و بخش داخلی آرنج و زانو بوجود می‌آید.
درمان
اسکابئی با اسکابی‌سید (دارویی که مایت را می‌کشد یا تخم مایت را نابود می‌کند) درمان می‌شود. اسکابی‌سید تنها با نسخه‌ی پزشک در دسترس قرار می‌گیرد.
داروهای متداولی که توسط پزشک تجویز می‌شود عبارتند از:
- کرم پرمترین ۵% (Elimite)
- لوسیون lindane
- کورتامیتون (Eurax)
- ایورمکتین (Stromectol)
پس از تجویز، لوسیون اسکابی‌سید بایستی به طرق زیر استفاده شود:
- کرم را برای تمیز کردن پوست استفاده کنید.
- تا زمانی که توصیه شده از دارو استفاده کنید (دوره‌ی درمان را تکمیل کنید.)
- برای اثر بخشی بهتر دارو، تمام بدن تا گردن را پوشش دهید.
- در کودکان و نوزادان کرم را به پوست سر نیز بزنید.
- پس از درمان لباس تمیز بپوشید.
شرکای جنسی و افرادی که در تماس نزدیک با فرد آلوده هستند نیز بایستی به جهت ابتلا به اسکابئی آزمایش و درمان شوند. زیرا این بیماری شیوع بالایی دارد.
هر دو فرد برای جلوگیری از عفونت مجدد بایستی همزمان درمان شوند.
برای افرادی که درمان نشده یا نسبت به سایر داروها مقاوم شده‌اند، پزشک بایستی سایر داروها مانند ترکیب گوگرد با وازلین را تجویز کند.
درمان خانگی
همزمان با مصرف داروهای تجویز شده‌ی اسکابی‌سید، فرد برای کاهش درد و خارش ناشی از سوزش پوستی، بایستی از روش‌های خانگی زیر استفاده کنید:
- خیساندن پوست در آب سرد یا استفاده از لیف خیس
- استفاده از لوسیون‌های آرامبخش بر روی پوست، مانند لوسیون کالامین
- استفاده از داروهای آنتی هیستامین
پیشگیری
برخی از اقدامات به منظور پیشگیری از شیوع مایت و جلوگیری از عفونت مجدد صورت می‌گیرد.
از جمله‌ی این اقدامات:
- حدود سه روز قبل از شروع درمان، تمامی لباس‌ها، حوله‌ها و پوشش رختخواب را با آب داغ و صابون شسته و در یک مکان با حرارت بالا یا یک مکان پاکیزه خشک نمائید. مایت در خارج از پوست نمی‌تواند بیش از سه روز زنده بماند.
- لباس و پوشش رختخواب‌های غیر قابل شسشتشو را در یک کیسه‌ی پلاستیکی کیپ شده به مدت ۷۲ ساعت قرار دهید. هر چه این زمان طولانی‌تر، بهتر
چشم‌انداز
اسکابئی شیوع بالایی دارد. علائم اسکابئی دو ماه پس از آلوده شدن بروز پیدا می‌کند. یک فرد آلوده می‌تواند بدون آگاهی عفونت را در مدت آلودگی به افراد زیادی منتقل کند. فردی که قبلا به اسکابئی مبتلا بوده است در مدت ۱ تا ۴ روز طول می‌کشد تا دوباره بیمار شود.
با وجود مسری بودن، اسکابئی را می‌توان به راحتی با لوسیون اسکابی‌سید درمان کرد. این دارو مایت و تخم‌هایش را از بین می‌برد. بعد از درمان، خارش ممکن است تا چند هفته طول بکشد.
