هیپرکلسمی چیست؟
واژه هیپرکلسمی به داشتن کلسیم بیش از حد در خون اشاره دارد. برای برخی علت، پرکاری غده پاراتیرویید، داروهای خاص، ویتامین D بیش از حد، و یا شرایط بیماری، از جمله سرطان است.
کلسیم نقش مهمی در بدن ایفا می‌کند. این ماده کمک می‌کند تا استخوان‌ها و دندان های محکم‌تری داشته و همچنین از عضلات، اعصاب و قلب حمایت می‌کند. با این حال، کلسیم بیش از حد می‌تواند مشکلاتی به همراه داشته باشد.
آشنایی کامل با جزئیات آزمایش cbc
در این مقاله، ما علائم، علل و عوارض هیپرکلسمی را بررسی و همچنین نحوه تشخیص و درمان آن را توصیف می‌کنیم.
سطح کلسیم در خون بیشتر توسط غدد پاراتیرویید کنترل می‌شود. این چهار غده کوچک پشت تیروئید قرار دارند.
وقتی بدن نیاز به کلسیم دارد، غدد پاراتیرویید هورمون را ترشح می‌کنند. این هورمون سیگنال‌هایی را به:
- استخوان ها برای آزاد کردن کلسیم به خون
- کلیه ها برای کم کردن دفع کلسیم از ادرار
- کلیه ها برای فعال کردن ویتامین D، که به دستگاه گوارش کمک می‌کند تا بیشتر کلسیم را جذب کند، می‌فرستد.
غده پاراتیروئید بیش‌فعال یا یک بیماری اساسی می‌تواند تعادل کلسیم را مختل کند.
اگر سطح کلسیم بیش از حد بالا باشد، فرد ممکن است هیپرکلسمی داشته‌باشد. این وضعیت می‌تواند عملکرد بدن را مختل کرده و به طور خاص با این موارد مرتبط باشد:
- ضعف استخوانی
- سنگ کلیه
- عملکرد قلب و مغز غیر طبیعی
- سطح بالایی از کلسیم در خون می‌تواند تهدیدکننده زندگی باشد.
علائم
هیپرکلسمی خفیف نمی‌تواند علائمی ایجاد کند، در حالی که هیپرکلسمی جدی‌تر می‌تواند باعث شود:
- تشنگی بیش از حد و تکرر ادرار. کلسیم بیش از حد به این معنی است که کلیه ها باید سخت کار کنند. در نتیجه، تکرر ادرار در فرد، منجر به کم آبی و افزایش تشنگی می‌شود.
- درد معده و مشکلات گوارشی. افزایش بیش از حد کلسیم می‌تواند موجب ناراحتی معده، درد شکمی، حالت تهوع، استفراغ و یبوست شود.
- درد استخوان و ضعف عضلانی. هیپرکلسمی باعث می‌شود که استخوان‌ها کلسیم بیش از حد را آزاد کرده و دچار علائم کمبود کلسیم شوند. این فعالیت غیرطبیعی استخوان می‌تواند منجر به درد و ضعف عضلانی نیز شود.
- سردرگمی، بی‌حالی و خستگی. کلسیم بیش از حد در خون می‌تواند بر مغز تاثیر گذاشته و باعث ایجاد این علائم شود.
- اضطراب و افسردگی. هیپرکلسمی ممکن است بر سلامت روان تاثیر بگذارد.
- فشار خون بالا و ریتم های غیر طبیعی قلب. سطح بالایی از کلسیم می‌تواند فشار خون را افزایش داده و منجر به اختلالات الکتریکی و تغییر ریتم قلب شود.
علل
تعدادی از عوامل و شرایط اساسی می‌تواند باعث ایجاد هیپرکلسمی شود. این عوامل عبارت‌اند از:
غده پاراتیروئید بیش از حد فعال
غدد پاراتیرویید سطح کلسیم را کنترل می‌کنند. اگر آنها بیش از حد سخت کار کنند، این می‌تواند منجر به هیپرکلسمی شود.
داشتن غده پاراتیرویید بیش از حد فعال، hyperparathyroidism نامیده می شود. این شاید شایع‌ترین علت هیپرکلسمی باشد.
Hyperparathyroidism معمولا در افراد بین ۵۰ تا ۶۰ سالگی تشخیص داده می‌شود. همچنین در زنان بیش از سه برابر شایع‌تر از مردان است.
سطوح بالای ویتامین D
ویتامین D موجب جذب کلسیم در روده می‌شود. پس از جذب، کلسیم به جریان خون منتقل می‌شود.
تنها ۱۰ تا ۲۰ درصد از کلسیم در رژیم غذایی معمولا جذب می‌شود، در حالی که بقیه توسط مدفوع منتقل می‌شوند. با این حال، مقدار بیش از حد ویتامینD، جذب کلسیم را افزایش داده و منجر به هیپرکلسمی می‌شود.
در سال ۲۰۱۲، برخی محققان بیان کردند که مکمل های ویتامین D درمانی با دوز بالا باعث ایجاد هیپرکلسمی می‌شوند. این مکمل‌ها را می‌توان در درمان مولتیپل اسکلروز و سایر شرایط استفاده کرد.
سرطان
سرطان‌هایی که معمولا به این بیماری منجر می‌شوند عبارتند از:
سرطان ریه، سرطان پستان و سرطان خون
در سال ۲۰۱۳ تخمین زده شد که هر سال بیش از ۲ درصد از بیماران سرطانی در ایالات متحده تحت تأثیر هیپرکلسمی قرار می‌گیرند. همچنین تا ۳۰ درصد از افرادی که سرطان دارند، در طول بیماری میزان بالایی از کلسیم دارند.
اگر سرطان به استخوان گسترش پیدا کند، خطر ابتلا به هیپرکلسمی افزایش پیدا می‌کند.
سایر شرایط بیماری
علاوه بر سرطان، بیماری‌های دیگری مانند بیماری سل، سارکوئیدوز، بیماری تیرویید، بیماری مزمن کلیوی، بیماری غده فوق کلیه،عفونت قارچی شدید و… نیز می‌توانند موجب هیپرکلسمی شوند.
کاهش تحرک
افرادی که برای دوره های طولانی قادر به حرکت نیستند ممکن است در معرض خطر هیپرکلسمی باشند. هنگامی که استخوان‌ها کار کمتری انجام می‌دهند، کلسیم بیشتری را در جریان خون آزاد کرده و ضعیف می‌شوند.
کم آبی شدید
افرادی که به دچار کم آبی شدید می‌شوند، آب کمتری در خون داشته، درنتیجه غلظت کلسیم خونشان افزایش می‌یابد. با این حال، این عدم تعادل معمولا هنگامی که فرد به اندازه کافی هیدراته شود قابل اصلاح است.
در برخی موارد، سطح بالایی از کلسیم می‌تواند منجر به هیدراتاسیون شدید شود. برای پزشکان مهم است که مشخص شود علت اولیه کدام بوده: سطح بالایی از کلسیم و یا کم آبی بدن.
داروها
برخی داروها می‌توانند غده پاراتیروئید را بیش از حد تحریک کنند و این می‌تواند منجر به هیپرکلسمی شود. یک مثال لیتیم است که گاهی اوقات برای درمان اختلال دوقطبی استفاده می‌شود.
عوارض جانبی
در صورت عدم درمان مناسب، هیپرکلسمی می‌تواند این عوارض را به دنبال داشته‌باشد:
پوکی استخوان
با گذشت زمان، استخوان‌ها ممکن است مقدار زیادی کلسیم را در جریان خون آزاد کنند. این باعث می‌شود استخوان‌ها نازک‌تر و یا کمتر متراکم شوند. همانطور که کلسیم همچنان آزاد می‌شود، پوکی استخوان می‌تواند افزایش یابد.
افرادی که مبتلا به پوکی استخوان هستند درمعرض خطر بیشتری قرار دارند:
- شکستگی استخوان
- ناتوانی قابل توجه
- از دست دادن استقلال
- بی حرکتی طولانی مدت
- انحنای ستون فقرات
سنگ کلیه
افراد مبتلا به هیپرکلسمی در معرض خطر ایجاد کریستال‌های کلسیم در کلیه‌ها هستند. این کریستال‌ها می‌توانند تبدیل به سنگ کلیه شوند، که بسیار دردناک است.
نارسایی کلیه
با گذشت زمان، هیپرکلسمی شدید می‌تواند باعث نارسایی کلیه شود. کلیه‌ها ممکن است در تمیز کردن خون، تولید ادرار و برداشت موثر مایع از بدن دچار اختلال شوند. این حالت نارسایی کلیه نامیده می‌شود.
مشکلات سیستم عصبی
در صورت عدم درمان، هیپرکلسمی شدید ممکن است سیستم عصبی را مختل کند. اثرات احتمالی عبارتند از:
- گیجی
- زوال عقل
- خستگی
- ضعف
- اغما
ضربان قلب نامنظم
قلب زمانی که ایمپالس الکتریکی از طریق آن حرکت می‌کند، ضربان دارد. کلسیم نقش مهمی در تنظیم این فرایند دارد و کلسیم بیش از حد می‌تواند منجر به ضربان قلب نامنظم شود.
تشخیص
در صورت مشاهده علائم هیپرکلسمی باید به پزشک مراجعه شود. با انجام یک آزمایش خون و بر اساس نتایج آن، این بیماری تشخیص داده می‌شود.
فرد مبتلا به هیپرکلسمی خفیف ممکن است علائمی نداشته باشد ولی این وضعیت تنها پس از یک آزمایش خون معمولی قابل تشخیص است.
پس از تشخیص هیپرکلسمی، پزشک ممکن است آزمایش‌های بیشتری درخواست کند، مانند:
- یک ECG برای ثبت فعالیت الکتریکی قلب
- اشعه ایکس قفسه سینه برای بررسی سرطان ریه یا عفونت
- یک ماموگرام برای بررسی سرطان پستان
- یک CT یا MRI اسکن برای بررسی ساختار بدن و اندام
- برای اندازه گیری تراکم استخوان، دوز انرژی اشعه ایکس درخواست می‌شود که معمولا به عنوان اسکن DEXA شناخته می‌شود
درمان
افراد مبتلا به هیپرکلسمی خفیف ممکن است نیاز به درمان نداشته باشند و در طول زمان ممکن است سطح کلسیم به حالت عادی بازگردد.
برای افراد مبتلا به هیپرکلسمی شدید، مهم است که علت اصلی کشف شود. پزشک ممکن است درمان‌هایی برای کاهش سطح کلسیم و جلوگیری از عوارض ارائه دهد. درمان‌های احتمالی شامل مایعات وریدی و داروهایی مانند کلسیتونین یا بیسفسفونات هستند.
اگر پرکاری غدد پاراتیرویید، ویتامین D بالا، و یا یکی دیگر از عوامل باعث هیپرکلسمی شود، پزشک نیز باید این شرایط اساسی را درمان کند.
فرد مبتلا به رشد غیرقطعی در غده پاراتیروئید ممکن است نیاز به عمل جراحی برای برداشتن آن پیدا کند.
پیشگیری
تغییرات خاصی در شیوه زندگی می‌تواند به حفظ سطح کلسیم متعادل و استخوان سالم کمک کند. این موارد شامل:
- نوشیدن مقدار زیادی آب. هیدراتاسیون ممکن است سطح کلسیم خون را کاهش دهد و می‌تواند از ایجاد سنگ کلیه جلوگیری کند.
- ترک سیگار. سیگار کشیدن می‌تواند باعث کاهش تراکم استخوان شود. علاوه بر بهبود سلامت استخوان‌ها، ترک آن خطر ابتلا به سرطان و سایر مشکلات سلامتی را کاهش می‌دهد.
- ورزش و تمرینات قدرتی. این نیز باعث افزایش قدرت و سلامت استخوان می‌شود.
- توجه دستورالعمل‌های داروها و مکمل ها. این کار ممکن است خطر ابتلا به مصرف بیش از حد ویتامین D و ایجاد هیپرکلسمی را کاهش دهد.
چشم انداز
چشم انداز فردی بستگی به علت و شدت هیپرکلسمی دارد.
هیپرکلسمی خفیف ممکن است نیاز به درمان نداشته باشد. اگر شرایط جدی‌تر باشد، پزشک ممکن است داروهایی را که سطح کلسیم پایین تر دارند و علل زمینه‌ای را درمان می‌کنند، تجویز کند.
