مفصل تمپورومندیبولار یا temporomandibular joint) TMJ)، مفصلی است بین استخوان گیجگاهی و استخوان فک پایین، که امکان تحرک آن را فراهم می‌کند. هر فرد دارای یک مفصل تمپورومندیبولار در هرطرف صورت خود است.
بیماری‌های TMJ، بیماری‌هایی هستند که باعث ایجاد درد در خود مفصل یا عضلات تکان‌دهنده‌ی آن می‌شوند. علت دقیق این بیماری‌ها اغلب تشخیص دشواری دارد و می‌تواند وابسته به فاکتورهای ترکیبی پیچیده‌ای مانند ژنتیک، آرتریت و صدمه‌ی فیزیکی باشد.
افرادی که عادت به دندان قروچه‌ی دارند نیز در معرض خطر بالایی برای ابتلا به این بیماری هستند.
دربسیاری از موارد، درد و ناراحتی این ناحیه موقتی است و می‌تواند با مراقبت‌های ابتدایی و راه‌هایی بدون نیاز به جراحی بهبود یابد.
عمل جراحی معمولا آخرین گزینه محسوب شده و درصورت جواب ندادن سایر راه‌های درمانی انجام می‌شود اما در برخی موارد نیز، بهترین گزینه است.
علائم و نشانه‌ها
رایج‌ترین علائم و نشانه‌های مرتبط با این عارضه عبارت‌اند از:
- درد یا ناراحتی در ناحیه‌ی فک پایین
- درد در یک یا هردو مفصل تمپورومندیبولار
- درد در ناحیه‌ی گیجگاهی و گوش
- احساس ناراحتی در هنگام جویدن
- درد مزمن در ناحیه‌ی صورت
- احساس درد هنگام باز و بسته کردن دهان
- در برخی موارد، ایجاد صدای کلیک مانند هنگام بازکردن دهان یا انجام‌دادن عمل جویدن
درصورتی که این دسته از بیماری‌ها بدون درد یا نشانه‌ی دیگری ظاهر شوند، احتمالاً به درمان خاصی نیاز ندارند.
دلایل
این مفصل عملکردی لولایی دارد؛ قسمتی از استخوان‌های سازنده‌ی این مفصل با غضروف پوشیده شده و بین آن‌ها، دیسکی وجود دارد که نقش ضدضربه ایفا می‌کند و حرکات استخوان در این محل را نیز تسهیل می‌کند.
درد TMJ می‌تواند در یکی از موارد زیر بروز پیدا کند:
- تخریب دیسک یا خروج آن از محورهای طبیعی خود
- وارد شدن صدمه به غضروف توسط ضربات فیزیکی
- ابتلا به برخی بیماری‌های مفاصل مانند آرتریت
همان‌طور که قبلا اشاره شد، این بیماری‌ها اغلب علتی نامعلوم دارند.
فاکتورهای ریسک
فاکتورهایی که خطر پیشرفت و یا ابتلا به بیماری‌های TMJ را افزایش می‌دهند عبارت‌اند از:
- انواع مختلف آرتریت مانند روماتوئید آرتریت یا اُستئوآرتریت
- آسیب دیدن فک
- دندان‌قروچه‌ی مداوم
- برخی بیماری‌های مرتبط با بافت پیوندی
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
درصورتی که دردی مدوام در این ناحیه از صورت خود حس می‌کنید و یا هنگام باز و بسته کردن دهان خود با سختی مواجه هستید، از مصرف بدون نسخه‌ی مسکن خودداری کنید و به پزشک و یا دندان‌پزشک خود مراجعه کنید.
