جراحی مغز در حالت بیداری که با نام کرانیوتومی در بیداری هم شناخته می‌شود، نوعی روش جراحی مغز است که در حالت بیداری و آگاهی بیمار انجام می‌گردد. جراحی مغز در بیداری برای درمان برخی عوارض مغز (نورولوژیک)، شامل بعضی از تومورهای مغزی یا تشنج های صرعی، استفاده می‌شود.
اگر تومور بیمار یا ناحیه‌ای از مغز که محل وقوع تشنج ها است (کانون صرعی) نزدیک قسمت‌هایی از مغز باشد که بینایی، حرکت یا گفتار را کنترل می‌کنند، احتمالاً نیاز به جراحی در طول بیداری پیدا می‌شود. شاید جراح در طول عمل سؤالاتی از شما بپرسد و فعالیت را در مغز همراه با پاسخ‌گویی پایش کند.
جواب های شما به جراح کمک می‌کند تا او مطمئن شود که نواحی درستی را در مغز عمل می‌نماید. این روش همچنین خطر آسیب به نواحی عملکردی مغز را با تأثیر احتمالی بر بینایی، حرکت یا گفتار به حداقل می‌رساند.
موارد استفاده
اگر یک تومور یا قسمتی از مغز که عامل ایجاد تشنج ها است نیاز به خارج شدن با جراحی دارد، پزشک بایستی مطمئن شود که در حال آسیب رساندن به نواحی کنترلی مغز بر زبان گفتاری یا مهارت‌های حرکتی نمی‌باشد.
مشخص کردن مکان دقیق این موقعیت‌ها قبل از جراحی امکان پذیر نیست. جراحی مغز در حالت هوشیاری به جراح این اجازه را می‌دهد تا بداند دقیقاً کدام نواحی مغز آن عملکردها را کنترل می‌کنند تا از آن‌ها اجتناب نماید.
خطرات
برخی از خطرات جراحی مغز در حالت بیداری از این قرار است:
- تغییر در بینایی
- تشنج‌ها
- دشواری در گفتار یا یادگیری
- از دست دادن حافظه
- مختل شدن هماهنگی و تعادل
- سکته مغزی
- تورم مغز یا همان وجود مایع زیاد در مغز
- مننژیت
- نست مایع نخاعی
- عضلات ضعیف
انتظارات
قبل از جراحی مغز در حالت بیداری
پزشکان اول باید تصمیم بگیرند که جراحی مغز در حالت بیداری برای شما انتخاب درستی است یا نه. همچنین انتظارت شما در حین عمل توضیح داده خواهد شد و مزایا و معایت این عمل توصیف می‌گردد.
جراحی مغز در حالت بیداری مزایای زیادی دارد. افرادی که در نزدیکی بافت عملکری مغز، تومور مغزی یا مراکز تشنجی (کانون‌های صرعی) دارند، کسانی که قبل‌ها عوارض‌شان غیر قابل مداخله بود، کاندید مناسبی برای جراحی مغز در حالت بیداری هستند. چون می‌توان با این روش خطر آسیب و عارضه به بافت عملکری مغز را کاهش داد.
جراحی مغز در بیداری شاید به کاهش امن اندازه تومور در حال رشد مغز کمک نماید که می‌تواند طول عمر و کیفیت زندگی را بالا ببرد.
مثل همه جراحی های مغز، جراحی مغز در حالت بیداری هم خطرات و عوارض بالقوه‌ی خودش را دارد. این خطرات شامل خونریزی، تورم در مغز، عفونت، آسیب مغزی یا حتی مرگ می‌شود.
دیگر عوارض جراحی شاید شامل تشنج، ضعف عضلانی، و مشکلات حافظه و تفکر گردد.
قبل از جراحی، جراح مغز و اعصاب یا پاتولوژیست گفتار-زبان از شما می‌خواهد تا تصاویر و کلماتی را روی نمایشگر تشخیص دهید تا بتواند در حین عمل با این پاسخ‌ها مقایسه نماید.
در حین جراحی مغز در حالت بیداری
نقشه‌بندی مغز
متخصص بیهوشی داروهایی به شما می‌دهد تا در قسمت‌هایی از جراحی مغز بیدار خود، خواب‌آلود باشید. جراح مغز با به کار بردن داروهای بی‌حسی به پوست سر مطمئن می‌شود که دردی حس نمی‌کنید.
در طول عمل، پزشکان سر شما را در یک حالت ثابت نگه می‌دارند تا جراحی دقیق انجام شود. بخشی از موهای شما احتمالاً زده می‌شود. سپس جراح بخشی از جمجمه را خارج می‌کند تا به مغز برسد.
در هنگام خارج کردن قسمتی از جمجمه در ابتدای جراحی، به شما مسکن می‌زنند تا خواب‌آلود باشید، و همچنین وقتی پزشکان در پایان عمل جمجمه را سر جای خود گذاشتند، این کارها تکرار می‌شود. در طول عمل، تزریق داروهای آرامبخش متوقف می‌شود تا بیدار شوید.
اگر تومور مغزی یا کانون های صرعی نزدیک نواحی کنترل کننده بینایی، گفتاری یا حرکتی باشند، پزشک نقشه بندی مغز را هدایت می‌کند. این کار نقشه‌ای از مراکز مغز شما در اختیار جراح مغز و اعصاب قرار می‌دهد تا هر کدام از این اعمال را کنترل نماید.جراح شما همچنین می‌تواند نقشه بندی مغز را در طول عمل به صورت عمیق‌تر انجام دهد.
جراح مغز و اعصاب برای اجتناب از آسیب به این نواحی و حفظ عملکردهای نامبرده این نقشه را تهیه می‌کند. نقشه بندی مغز، به همراه تصاویر سه بعدی از مغز، به جراح اجازه می‌دهد تا بدون خطر مقداری از تومور یا کانون صرعی را که ممکن است بردارد، تا خطر صدمه به عملکردهای مهم بدن به کمترین حد خود برسد.
در طول عمل، جراح مغز و اعصاب، یا پاتولوژیست گفتار-زبان از شما سؤالاتی می‌پرسد، یا تصاویر و کلماتی را روی کارت یا کامپیوتر نشان تان می‌دهد که قبل از عمل دیده‌اید. شاید از شما خواسته شود که حرکتی بکنید، تصویر روی کارت را شناسایی نمایید، بشمارید، یا انگشتتان را بلند کنید. جواب های شما به جراح کمک می‌کند تا از صدمه زدن به نواحی عملکردی مغز بر حذر باشد.
تیم پزشکی شما همچنین از تصاویر سه بعدی مغز با جزئیات استفاده می‌کند که قبل و در حین عمل گرفته شده‌اند. این تصاویر شامل MRI داخل عمل و جراحی مغز با دستیاری رایانه‌ای است تا مقدار ممکن از تومور مغزی یا کانون صرعی برداشته شود.
متخصص بیهوشی و تیم جراحی با دقت حواسشان به بدن و عملکردهای مغز شما هست و اگر جراحی بر عملکردهای مغز تأثیر گذاشت، جراح را خبردار می‌کنند.
پس از جراحی مغز در حالت بیداری
پس از جراحی احتمالاً پزشک درخواست MRI می‌کند تا مطمئن شود که خارج کردن تومور یا کانون صرعی کامل انجام شده است.
احتمالاً شما را برای مدتی به بخش مراقبت‌های ویژه منتقل می‌کنند تا دو سه شب را در بیمارستان بگذرانید.
بازگشت به فعالیت‌های روزمره در کل شش هفته تا سه ماه زمان می‌برد. وضعیت شما تا سه ماه پس از جراحی پیگیری خواهد شد.
نتایج
اگر برای کنترل صرع تحت عمل جراحی مغز در حالت بیداری قرار گرفته‌اید، در کل باید بهبودهایی در تشنج‌های شما پس از جراحی آشکار شود. بعضی ها کلاً از تشنج خلاص می‌شوند، در حالی که بقیه تشنج‌های کمتری دارند. گاهی هم بعضی افراد هیچ تغییری در تناوب تشنج‌های خود تجربه نمی‌کنند.
اگر برای برداشتن تومور تحت عمل جراحی مغز در حالت بیداری قرار گرفته‌اید، احتمالاً جراح باید موفق به برداشتن قسمت بزرگی از آن شده باشد. شاید هنوز نیازمند درمان‌های دیگری مثل رادیوتراپی یا شیمی‌درمانی باشید تا بقایای تومور هم از بین برود.
