کوه‌نوردان رشته‌کوه آپالاش جمله‌ای دارند که می‌گوید «کوه‌نوردی خودت رو بکن»؛ یعنی این که از مقایسه کردن خود با دیگران بپرهیز. اما علی‌رغم انواع و اقسام ضرب‌المثل‌های نهی‌کننده از این کار، ما هم‌چنان تمایل بسیار شدیدی به مقایسه کردن خود با دیگران داریم. نتایج یک مطالعه‌ی جدید نشان داده است که ۱۰ درصد از تمام افکار روزانه به نوعی به مقایسه کردن خود با دیگران مربوط می‌شود – حال در هر زمینه‌ای که شده باشد. علی‌رغم شیوع بسیار بالای این گرایش در بین مردم، جملاتی نظیر «کوه‌نوردی خودت رو بکن» و سخن معروف تدی روزولت (Teddy Roosevelt) که می‌گفت «مقایسه شادی را می‌دزدد» به ما نشان می‌دهد که همگان از آثار نامطلوب مقایسه شدن آگاهی دارند، و می‌دانند که مورد مقایسه قرار گرفتن می‌تواند باعث اوقات‌تلخی شود. نتایج پژوهش جدیدی که در همین باره صورت گرفته، نشان داده است که مقایسه کردن خود با دیگران باعث می‌شود ما نسبت به تجربیات و مهارت‌های فردی خودمان سوگیری پیدا کنیم، و آن‌ها را آن‌طور که هستند نبینیم.
پژوهشگران در یک مطالعه‌ی جدید به بررسی عواملی پرداختند، که ممکن است در شکل‌گیری «ترس از عقب ماندن» نقش داشته، و این حس را در ما ایجاد کنند که دیگران زندگی اجتماعی بهتری نسبت به ما دارند. آن‌ها پس از انجام این مطالعه، دریافتند که بیشتر افراد اغلب فکر می‌کنند که تنهاتر از بقیه هستند، در میهمانی‌های کم‌تری شرکت می‌کنند و دوستان کم‌تری هم دارند. محققان در ادامه متوجه شدند علت به وجود آمدن این حس در اغلب مردم این است که آن‌ها زندگی خود را با «پروانه‌های اجتماعی» مقایسه می‌کنند. پروانه‌های اجتماعی افرادی با مهارت اجتماعی بالا هستند، که به نظر می‌رسد در هر جایی حضور دارند و به خوبی هم دیده می‌شوند.
در نتایج این مطالعه‌ی جدید که همین ماه منتشر گردید، به این مسئله اشاره شده که مردم در سایر موارد نیز خود را به شکل جهت‌گیرانه‌ای با بقیه مقایسه می‌کنند، یا بهتر بگوییم؛ خود را با کسی مقایسه می‌کنند که نباید بکنند. برای مثال، ما هنگام ارزیابی آمادگی جسمانی، خودمان را با ورزیده‌ترین فرد حاضر در گروه مقایسه می‌کنیم. و یا در مورد توانایی‌های آشپزی‌مان، بر روی حرفه‌ای آشپزی که می‌شناسیم انگشت گذاشته و اصرار داریم که با او مقایسه شویم. جای تعجب ندارد که این قبیل مقایسه‌ها باعث دلسردی افراد نسبت به توانایی‌های فردی‌شان می‌گردد.
پیشنهاد نویسنده: مهارت‌هایی که برای رسیدن به موفقیت نیاز داریم
به راحتی می‌توان دریافت که فردی که خود را با او مقایسه می‌کنیم، تا چه حد در نگرش ما نسبت به خود اهمیت دارد. خبر خوب این است که انتخاب چنین افرادی کاملاً در اختیار ماست. هنگامی که محققان از شرکت‌کنندگان خواستند که خود را با افراد متوسط از نظر مهارت‌های اجتماعی مقایسه کنند، دریافتند که نتایج قبلی تقریباً دیگر مشهود نیست و افراد حس بهتری نسبت به خودشان دارند.
روان‌شناسان شناختی – اجتماعی از مدت‌ها قبل می‌دانستند که ما هنگامی حس بهتری نسبت به خودمان داریم، که با افراد کم‌تر موفق مقایسه شویم، و یا بدانیم که ممکن بود شرایط‌مان بدتر از وضعیت فعلی شود. ما هنگامی که قصد تقویت توانایی‌هایمان را داریم، خود را با افرادی مقایسه می‌کنیم که از ما بهترند، این عمل هنگامی اثربخشی بیش‌تری پیدا میکند که بتوانیم در واقعیت مثل فردی شویم که خود را با او مقایسه می‌کنیم. برای مثال، دانشجویان سال آخر برای دانشجویان سال اول الهام‌بخش‌تر هستند، تا دانشجویان سال پایینی.
به طور خلاصه، مقایسه کردن خود با دیگران ممکن است شادی را بدزدد، اما نتایج مطالعات جدید، الگوریتم ساده‌ای را برای پرهیز از مقایسه کردن‌های نابه‌جا و گرایش به مقایسه‌های سازنده، مطرح کرده است:
- ۱. هنگام مقایسه کردن خود با فرد دیگر، این احتمال را در نظر بگیرید که ممکن است مقایسه‌ی شما چندان واقع‌گرایانه نباشد. برای مثال، در مطالعه‌ای که ذکر کردیم، پژوهشگران متوجه شدند که در یک فهرست هفت‌نفره، هنگامی که شرکت‌کنندگان خود را با نفر هفتمی مقایسه می‌کردند، سوگیری خاصی نسبت به توانایی‌های خود نشان نمی‌دادند؛ اما همین که خود را با نفر اول فهرست مقایسه می‌کردند، گرفتار آثار نامطلوب این مقایسه می‌شدند.
- ۲. هنگامی که به مقایسه‌ی خود با دیگری می‌پردازید، هدف‌تان را از این کار مشخص کنید. اگر می‌خواهید آشپز قابلی بشوید، مقایسه کردن خود با سرآشپز رستوران تنها هنگامی مؤثر خواهد بود که به دنبال راه‌هایی برای دست‌یابی به جایگاه وی باشید. آیا او در کلاس خاصی شرکت کرده است؟ آیا او از مواد غذایی تازه استفاده میکند؟ و سوالاتی از این قبیل.
- ۳. در صورتی که چنین مقایسه کردن‌هایی باعث ناراحتی‌تان شده است، سعی کنید به جوانب مثبت کار نگاه کنید. چقدر از مهارت‌هایتان در طول زمان بهبود پیدا کرده است؟ چه میزان امکان داشت موقعیت فعلی‌تان بدتر از آن چیزی شود که در واقعیت وجود دارد؟ هستند کسانی که به مقایسه‌ی خود با شما می‌پردازند. این را فراموش نکنید.
