اسپیرومتری یکی از تست‌های آزمایشگاهی است که برای ارزیابی عملکرد ریوی فرد با اندازه‌گیری میزان هوای دمی و اینکه با چه سرعتی فرد قادر است تا آن را بازدم کند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اسپیرومتری برای تشخیص آسم، بیماری انسدادی مزمن ریوی (COPD) و دیگر بیماری‌هایی که تنفس فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهند، صورت می‌گیرد. اسپیرومتری هم‌چنین به صورت دوره‌ای برای ارزیابی عملکرد ریوی و میزان تاثیرگذاری درمان‌های انجام شده بر روی عوارض مزمن ریوی نیز استفاده می‌شود.
اسپیرومتری چرا انجام می‌شود؟
پزشک مربوطه ممکن است براساس علائمی که در بیمار می‌بیند، به یکی از بیماری‌های مزمن ریوی شک کند که در نتیجه برای تشخیص دقیق‌تر اسپیرومتری را پیشنهاد کند. این بیماری‌های مزمن ریوی ممکن است یکی از موارد زیر باشد:
- آسم
- بیماری مزمن انسدادی ریه
- برونشیت مزمن
- آمفیزم
- فیبروز ریوی
مقاله مرتبط: تشخیص فیبروز ریه و درمان آن
اگر بیمار مبتلا به یکی از بیماری‌های مزمن ریوی تشخیص داده شود، ممکن است اسپیرومتری به صورت دوره‌ای برای ارزیابی اینکه درمان‌ها تا چه اندازه تاثیر داشته و مشکلات تنفسی تحت کنترل هستند یا نه. به غیر از این موارد، اسپیرومتری ممکن است قبل از یک عمل جراحی و برای این صورت گیرد که آیا ریه بیمار توانایی تحمل سختی این عمل را دارد یا نه.
خطرات اسپیرومتری
اسپیرومتری در کل یک روش ایمن می‌باشد. ممکن است فرد بعد از انجام تست برای چند لحظه، احساس تنگی نفس و گیجی داشته باشد.
به دلیل اینکه این تست نیاز به تعدادی ورزش دارد، در صورتی که بیمار اخیراً حمله قلبی داشته یا اینکه دیگر بیماری‌های قلبی را تجربه کرده باشد؛ انجام دادن این تست ممنوع می‌باشد. لازم به ذکر است که به ندرت ممکن است این بیماری باعث مشکلات شدید تنفسی شود.
چگونه برای انجام این تست باید آماده شد؟
پزشک مربوطه قبل از انجام آزمایش، دستوراتی می‌دهد که باید انجام شوند. به غیر از این، بیمار نباید قبل از آزمایش داروهای استنشاقی و دیگر داروها را استفاده کند. به غیر از موارد گفته شده، باید موارد زیر نیز مراعات شوند:
- در حین آزمایش بیمار باید لباس‌های گشاد پوشیده تا مانع انجام تنفس عمیق نشود.
- قبل از انجام تست نباید فرد وعده غذایی سنگین خورده باشد. زیرا این عمل مانع تنفس راحت می‌شود.
از این آزمایش چه انتظاراتی می‌توان داشت
اسپیرومتر
تست اسپیرومتری به این صورت است که فرد به داخل یک لوله که به دستگاهی به نام اسپیرومتر متصل است، فوت می‌کند. قبل از اینکه فرد این کار را بکند، پرستار، پزشک یا تکنسین مربوطه دستورالعمل‌‌های خاصی را متذکر می‌شود. فرد باید به دستورالعمل‌ها گوش داده و در صورتی که بخشی از آن نامفهوم است، در مورد آن بپرسد.
در حالت کلی، بیمار می‌تواند موارد زیر را انتظار داشته باشد که صورت گیرد:
- به احتمال زیاد این تست در حالت نشسته انجام می‌شود.
- یک گیره بر روی بینی قرار داده می‌شود تا سوراخ‌های بینی بسته باقی بماند.
- فرد ابتدا یک نفس عمیق کشیده و با تمام قدرتی که می‌تواند، در عرض چند ثانیه هوای ریه را تا جایی که می‌تواند تخلیه می‌کند. این موضوع در حین انجام تست اهمیت دارد که فرد با لب‌های خود محیط اطراف لوله را بپوشاند. بنابراین کل هوا به داخل دستگاه وارد می‌شود.
- این تست حداقل سه بار باید انجام شود تا پزشک مربوطه مطمئن شود که نتایج قابل اطمینان بوده و کاذب نمی‌باشند. اگر نتایج سه آزمایش با هم زیاد تفاوت داشته باشند، ممکن است نیاز باشد که آزمایش دوباره تکرار شود. بالاترین مقدار در بین نتایج سه آزمایش با نتایج نزدیک بهم به عنوان نتیجه نهایی، در نظر گرفته می‌شود.
- کل این آزمایش معمولاً کمتر از ۱۵ دقیقه زمان نیاز دارد.
پزشک شما ممکن است داروهای استنشاقی را برای ریه‌های خود (برونکودیلاتور) باز کند پس از دور اول آزمایشات. شما باید ۱۵ دقیقه صبر کنید و سپس یک مجموعه دیگر از اندازه گیری انجام دهید. سپس پزشک شما می تواند نتایج دو اندازه گیری را مقایسه کند تا ببینید آیا برونکودیلاتور جریان هوا را بهبود می بخشد.
پزشک مربوطه ممکن است بعد از دور اول آزمایش، داروهای استنشاقی برای باز کردن مسیرهای هوایی (برونکودیلاتور) تجویز کند. بیمار بعد از مصرف دارو باید ۱۵ دقیقه صبر کرده و سپس دوباره آزمایش تکرار شود. بعد از آن پزشک نتایج دو آزمایش را با هم مقایسه کرده و تشخیص می‌دهد که آیا داروهای برونکودیلاتور بر روی جریان هوایی تاثیرگذار هستند یا نه.
نتایج
موارد اندازه‌گیری شده در اسپیرومتری عبارتند از:
- ظرفیت حیاتی اجباری (FVC). این مقدار اندازه گرفته شده، بیشترین حجم هوایی است که می‌توان با شدت هر چه بیشتر و با حداکثر توان بعد از یک دم عمیق به بیرون فرستاد. کاهش مقدار ظرفیت حیاتی، نشان‌دهنده تنفس محدودشده است.
- حجم بازدمی اجباری (FEV). این مقدار نیز نشان دهنده حجم هوایی است که بیمار با تمام قدرت می‌تواند در زمانی مشخص بازدم کند. به طور اختصاصی معمولاً در آزمایش اسپیرومتری FEV-1 اندازه‌گیری می‌شود که نشان‌دهنده میزان هوای بازدمی در ثانیه اول می‌باشد. این نتیجه به پزشک در ارزیابی شدت بیماری تنفسی بیمار کمک می‌کند. FEV-1 کاهش یافته نشان‌دهنده انسدادهای قابل توجه در مجاری هوایی می‌باشد.
