نگاه کلی
عفونت کپکی واژن عفونتی قارچی ست که سبب آزار، ترشح و خارش شدید واژن و فرج می‌شود.
این عارضه کاندیدیاز واژن نیز خوانده می‌شود، عفونت قارچی واژن از هر ۴زن ۳ نفر را به نحوی در طول عمر خود درگیر می‌کند. بسیاری از خانم‌ها حداقل دو دوره را تجربه می‌کنند.
عفونت قارچی واژن عفونتی منتقله از راه جنسی تلقی نمی‌گردد. اما خطر آن در اولین فعالیت جنسی منظم افزایش‌یافته است.حتی شواهدی وجود دارند که عفونت می‌تواند مرتبط با تماس دهانی(رابطه جنسی دهانی)باشد.
داروها می‌توانند عفونت قارچی واژن را به طور مؤثر درمان کنند. اگر فرد دچار عفونت قارچی واژن عود کننده-۴ بار یا بیشتر در طول سال-گردد، نیاز به دوره درمانی طولانی‌تر و برنامه نگه‌داری دارد.
علائم
علائم عفونت قارچی واژن می‌تواند از خفیف تا متوسط متغیر باشد و شامل موارد زیر باشد:
- خارش و آزار در ناحیه واژن و فرج
- احساس سوزش به خصوص در طول دخول یا ادرار کردن
- قرمزی و تورم فرج
- احساس درد و ریش ریش شدن واژن
- راش واژن
- ترشحات غلیظ، سفید و بدون بو واژن با ظاهر پنیری
- ترشحات آبکی واژن
عفونت قارچی پیچیده
در موارد زیر فرد مبتلا به عفونت قارچی پیچیده است:
- علائم شدیدی مانند قرمزی شدید، تورم و خارشی که منجر به پارگی، ترک یا زخم شود
- ۴ یا بیش از آن عفونت در طول سال
- عفونت توسط قارچ کمتر شایع ایجاد شود
- فرد حامله باشد
- دیابت کنترل نشده داشته باشد
- سیستم ایمنی تضعیف شده باشد که می‌تواند ناشی از داروهای خاص یا بیماری‌هایی مانند ایدز باشد
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم
در موارد زیر باید به پزشک مراجعه کرد:
- اولین بار است که علائم عفونت قارچی را دارد
- فرد مطمئن نیست دچار عفونت قارچی شده
- علائم با استفاده از کرم یا شیاف ضدقارچ واژن از بین نروند
- فرد دچار علائم مضاعفی شده باشد
دلایل
قارچ کاندیدا آلبیکنز عامل بسیاری از عفونت‌های قارچی واژن است.
واژن افراد به طور طبیعی حاوی ترکیب متعادلی از قارچ مانند کاندیدا و باکتری است. باکتری‌های خاص(لاکتوباسیل)از رشد بیش از حد قارچ جلوگیری می‌کنند.
اما این تعادل می‌تواند به هم بخورد. رشد بیش از حد کاندیدا یا نفوذ قارچ به لایه‌های عمقی‌تر سلول‌های واژن علائم و نشانه‌های عفونت قارچی را سبب می‌شوند.
رشد بیش از حد قارچ می‌تواند ناشی از موارد زیر باشد:
- استفاده از آنتی‌بیوتیک که سبب برهم زدن تعادل فلور طبیعی واژن می‌گردد
- حاملگی
- دیابت کنترل نشده
- سیستم ایمنی مختل
- مصرف داروهای ضدبارداری خوراکی یا هورمون درمانی که سطح استروژن را بالا می‌برد
کاندیدا آلبیکنز شایع‌ترین قارچی ست که سبب این عفونت می‌شود. عفونت‌های قارچی که توسط انواع دیگر کاندیدا ایجاد می‌شوند سخت‌تر درمان می‌گردند و نیاز به درمان جدی‌تری دارند.
عوامل خطرزا
عواملی که خطر ایجاد عفونت قارچی واژن را افزایش که می‌دهند عبارتنداز:
استفاده از آنتی‌بیوتیک: عفونت قارچی در زنانی شایع‌تر است که آنتی‌بیوتیک مصرف می‌کنند. آنتی‌بیوتیک‌های وسیع الطیف که باکتری‌های بسیاری از جمله باکتری‌های مفید واژن را از بین می‌برند، منجر به رشد بیش از حد قارچ می‌شوند.
افزایش سطح استروژن: عفونت قارچ در زنانی که سط استروژن آنان بالاتر است شایع‌تر می‌باشد-مانند زنان حامله یا آنانی که از قرص‌های حاوی استروژن بالا برای کنترل بارداری استفاده می‌کنند یا تحت هورمون تراپی قرار دارند.
دیابت کنترل نشده: زنانی که دیابت کنترل نشده دارند بیشتر در معرض این عارضه اند.
سیستم ایمنی مختل: زنانی که سیستم ایمنی آنان تضعیف شده باشد-مانند درمان با کورتون یا عفونت HIV-بیشتر در معرض عفونت‌های قارچی هستند.
پیشگیری
برای کاهش خطر عفونت‌های قارچی واژن، از زیرپوش نخی و نه چندان چسبان استفاده شود
اجتناب از موارد زیر نیز می‌توانند کمک کننده باشند:
- تنکه چسبان
- دوش واژینال که سبب حذف باکتری‌های طبیعی واژن می‌گردد
- محصولات زنانه معطر مانن پد و نوار بهداشتی معطر
- وان آبگرم و دوش داغ
- استفاده غیرضروری از آنتی‌بیوتیک‌ها برای سرماخوردگی یا دیگر بیماری‌های ویروسی
- ماندن در لباس خیس مانند لباس شنا برای مدت طولانی
تشخیص
برای تشخیص عفونت قارچی پزشک باید موارد زیر را انجام دهد:
سوابق پزشکی بیمار را جویا شود: این مورد شامل جمع آوری اطلاعات درباره عفونت‌های واژن یا بیماری‌های منتقله از راه جنسی است.
معاینه ناحیه لگن: پزشک دستگاه تناسلی خارجی را از نظر علائم عفونت بررسی می‌کند. سپس با استفاده از اسپکولوم دیواره واژن را نگه داشته و سرویکس را نیز معاینه می‌کند.
آزمایش ترشحات واژن: پزشک ممکن است نمونه‌ای از مایع واژن را برای مشخص ساختن نوع قارچ ایجاد کننده عفونت به آزمایشگاه ارسال کند. شناسایی نوع قارچ می‌تواند درمان آن را آسان‌تر سازد.
درمان
درمان عفونت قارچی بسته به شدت و دفعات عفونت‌های فرد می‌باشد.
برای علائم خفیف تا متوسط و دوره‌های نامنظم بیماری، پزشک ممکن است موارد زیر را تجویز کند:
درمان کوتاه مدت واژنی: دریافت داروی ضدقارچ برای ۳تا۷ روز می‌تواند عفونت را از بین ببرد. داروهای ضدقارچ که به اشکال مختلف قرص، پماد یا شیاف هستند عبارتنداز میکونازول و ترکونازول.
درمان دارویی خوراکی تک دوز: پزشک می‌تواند تنها یک دوز خوراکی فلوکونازول را تجویز کند. این دارو در افراد حامله تجویز نمی‌شود. برای کنترل علائم شدیدتر باید ۲ عدد داروی تک دوز به فاصله ۳ روز مصرف کند.
اگر درمان علائم را برطرف نساخته یا علائم پس از ۲ماه دوباره ظاهر شوند باید به پزشک مراجعه کرد.
اگر علائم شدید باشند یا فرد مکرراً دچار عفونت گردد، پزشک موارد زیر را توصیه خواهد کرد:
درمان طولانی مدت واژنی: پزشک داروی ضدقارچ را به صورت روزانه برای ۲ هفته و پس از آن هفته‌‌ای یک بار برای ۶ ماه تجویز خواهد کرد.
داروی خوراکی چندین دوز: پزشک می‌تواند داروی ضدقارچ ۲ یا ۳ دوز خوراکی به جای واژینال تجویز کند. این درمان نیز برای زنان حامله توصیه نمی‌گردد.
درمان مقاوم به آزول: پزشک ممکن است بوریک اسید، یک کپسول واژینال، را تجویز کند. این دارو در صورت مصرف خوراکی کشنده است و تنها برای درمان قارچ کاندیدای مقاوم به عوامل ضدقارچی شایع بکار می‌رود.
