تشنج غایب معمولاً در كودكان بین ۴ تا ۱۴ سال اتفاق می‌افتد. كودک ممكن است در یک روز مشخص ۱۰بار، ۵۰بار یا حتی ۱۰۰ بار تشنج غایب را تجربه کند بدون اینکه علائم قابل توجهی داشته باشد. بیشتر کودکانی که دچار تشنج غایب میشوند، کاملا نرمال و طبیعی هستند. با این وجود، تشنج غایب میتواند بر تمرکز کودک در مدرسه تأثیر بگذارد و آموزش و یادگیری او را خدشه دار کند. به همین دلیل درمان سریع آن حائز اهمیت است.
تشنج ابسنس در واقع نوعی صرع است. صرع شرایطی است که فرد را مستعد تشنج میکند. تشنج در اثر فعالیت‌های غیرطبیعی مغز ایجاد می‌شود. این پیام‌های مختلط، مغز را دچار سردرگمی کرده و باعث تشنج میشوند.
البته نمیتوان گفت که همه کسانی که دچار تشنج میشوند، صرع دارند. معمولاً بعد از دو یا چند تشنج، تشخیص صرع قابل انجام است.
تشنج ابسنس اغلب همراه با سایر انواع تشنج رخ می‌هد، که باعث انقباض شدید، کشیدگی و لرزش عضلات میشوند. به همین دلیل تشنج غایب ممکن است با سایر انواع تشنج اشتباه گرفته شود. پزشکان به منظور تشخیص صحیح، به علائم بیمار توجه زیادی میکنند. تشخیص درست نوع تشنج برای درمان مؤثر و ایمن در فرد بسیار مهم است.
هرچند ادامه رخداد تشنج غایب در بزرگسالی غیرمعمول است، اما امکان وقوع آن در هر سنی وجود دارد.
علت تشنج ابسنس چیست؟
به نظر می رسد در بسیاری از کودکان استعداد ژنتیکی ابتلا به تشنج غایب وجود دارد. به طور کلی، تشنج به علت تکانه‌های الکتریکی غیرطبیعی در نورون های مغز ایجاد می‌شود.
سلولهای عصبی مغز(نورون‌ها) در حالت عادی سیگنالهای الکتریکی و شیمیایی را از طریق سیناپس‌هایی که آنها را به هم متصل میکند، منتقل میکنند.
اما در افرادی که دچار تشنج میشوند، فعالیت الکتریکی معمول مغز تغییر میکند. در طول تشنج غایب، این سیگنالهای الکتریکی بارها و بارها در یک الگوی سه ثانیه‌ای تکرار میشوند.
همچنین در افرادی که تشنج را تجربه میکنند، ممکن است سطح پیام رسان‌های شیمیایی نیز تغییر یابد. پیام‌رسان‌های عصبی یا همان انتقال‌دهنده‌های عصبی، به سلولهای عصبی کمک میکند تا با یکدیگر ارتباط برقرار کنند.
تشنج‌های ابسنس اغلب کمتر از ۱۵ ثانیه طول می‌کشند. تشنج‌هایی که بیش از ۱۵ ثانیه طول می‌کشند، نادر هستند. تشنج‌های ابسنس می‌توانند به طور ناگهانی و بدون علائم هشدار دهنده قبلی اتفاق بیفتند.
علائم تشنج غایب چیست؟
ساده ترین راه برای تشخیص تشنج غایب، جست و جو به دنبال علائم خیره شدنی است که چند ثانیه طول می‌کشد. فرد در طول تشنج غایب صحبت نمی‌کند، نمی‌شنود و به نظر میرسد که متوجه نمی‌شود.
تشنج غایب معمولاً باعث افتادن فرد نمی‌شود. فرد ممکن است حین تهیه شام، قدم زدن در اتاق و یا تایپ نامه الکترونیکی، تشنج را تجربه کند و بعد از خروج ناگهانی از آن مانند حالت قبل از تشنج به کار خود ادامه دهد.
سایر علائم احتمالی تشنج غایب عبارت است از:
- ساکت و آرام بودن
- مک زدن لب و یا حرکتی شبیه به جویدن با دهان
- پلک زدن سریع
- متوقف کردن ناگهانی فعالیت(صحبت نکردن یا حرکت نکردن ناگهانی)
- بازگشت به ادامه فعالیت بعد از پایان یافتن تشنج
اگر فرد دچار حرکات لرزشی شدید شود، میتواند علامتی برای رخداد همزمان نوع دیگری از تشنج باشد که همراه با تشنج غایب اتفاق افتاده است.
عوامل خطر
برخی از عوامل خطر درمیان کودکانی که دچار تشنج غایب میشوند، مشترک اند، از جمله:
- سن: تشنج غایب در کودکان بین ۴ تا ۱۴ سال بیشتر دیده می شود.
- جنسیت: تشنج غایب در دختران شایع تر است.
- سابقه‌ی تشنج در اعضای خانواده: تقریبا نیمی از کودکان مبتلا به تشنج ابسنس، درمیان بستگان نزدیک خود، فردی را دارند که دچار تشنج است.
عوارض
بیشتر کودکانی که دچار تشنج غایب میشوند، از آن رهایی می‌یابند. اما برخی:
- برای جلوگیری از تشنج باید در تمام طول عمرشان از داروهای ضد تشنج استفاده کنند.
- ندرتا دچار تشنج‌های شدیدی مثل تشنج‌های تونیک-کلونیک ژنرالیزه میشوند.
سایر عوارض آن میتواند شامل موارد زیر باشد:
- مشکل در یادگیری
- مشکلات رفتاری
- انزوای اجتماعی
تشنج ابسنس چگونه تشخیص داده می‌شود؟
ممکن است فرد سال‌ها قبل از مراجعه به پزشک برای تشخیص، تشنج ابسنس داشته باشد و خیره شدن‌های ناگهانی را به عنوان یک مشکل پزشکی یا تشنج تلقی نکند.
پزشک سوالات مفصلی در مورد تشنج میپرسد و معاینه جسمی انجام می‌دهد. آزمایشاتی که برای کمک به تشخیص صورت میگیرند، ممکن است شامل موارد زیر باشد:
الکتروانسفالوگرافی (EEG): نوعی روش بدون درد برای اندازه گیری امواج مربوط به فعالیت‌های الکتریکی در مغز است.
امواج مغزی از طریق الکترودهای کوچکی که با چسب یا درپوش الاستیکی به پوست سر متصل میشوند، به دستگاه EEG منتقل می شوند. تنفس سریع یا هیپرونتیلاسیون در طول مطالعه EEG می تواند محرک تشنج ابسنس شود. در طول تشنج، الگوی موجود در EEG در مقایسه با الگوی طبیعی دچار تغییر می‌شود.
اسکن مغزی: در تشنج غایب، مطالعات تصویربرداری از مغز، از جمله تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی (MRI) طبیعی خواهد بود. اما آزمایشاتی مانند MRI میتواند تصاویری دقیقی از مغز ایجاد کند، تا به رد مشکلات دیگر مانند سکته مغزی یا تومور مغزی کمک کند. از آنجایی که لازم است کودک به مدت طولانی آرام بگیرد، در مورد توصیه به استفاده از آرام بخش با پزشک خود صحبت کنید.
آزمایشات زیر نیز می‌توانند به تشخیص تشنج غایب یا رد سایر شرایط کمک کند:
- آزمایش خون
- آزمایش کلیه ها و کبد
- تپ مایع ستون فقرات برای آزمایش مایعات مغزی
تشنج ابسنس چگونه درمان می‌شود؟
تشنج ابسنس میتواند بر توانایی‌های‌فرد در انجام کارهای روزانه در محل کار یا مدرسه تأثیر بگذارد، بنابراین بهتر است که با پزشک خود در مورد درمان مشورت کند. تشنج غایب را می‌توان با تعدادی از داروهای ضدتشنج مختلف تا حدودی درمان کرد.
نوع دارویی که پزشک تجویز میکند، بستگی به اختلالات تشنجی دیگری که فرد تجربه کرده است، دارد. اگر فرد بیش از یک نوع اختلال تشنجی داشته باشد، ممکن است لازم باشد چندین نوع دارو مصرف کند. پزشک درمان با داروهای ضدتشنج را با کمترین دوز ممکن شروع کرده و برای کنترل تشنج به مقدار لازم افزایش می‌دهد.
کودکان بعد از گذشت دو سال از قطع تشنج، می توانند مصرف داروهای ضد تشنج را تحت نظر پزشک قطع کنند. داروهایی که برای تشنج غایب تجویز میشوند شامل موارد زیر است:
اتوسوکسیماید (زارونتین): دارویی است که اکثر پزشکان درمان تشنج ابسنس را با آن شروع میکنند. افراد اغلب به خوبی به این دارو پاسخ می‌دهد. عوارض جانبی احتمالی آن شامل؛ تهوع، استفراغ، خواب آلودگی، مشکل در خواب و بیش فعالی است.
اسید والپروئیک (دپاکن): دخترانی که در دوران بزرگسالی همچنان به مصرف دارو نیاز دارند، باید در مورد خطرات احتمالی والپروئیک اسید با پزشک خود صحبت کنند. مصرف اسید والپروئیک با ریسک بالای ابتلا به نقایص مادرزادی در نوزادان همراه است، به همین دلیل پزشکان به خانم‌ها توصیه میکنند که از مصرف آن در دوران بارداری یا در حین تلاش برای باردار شدن خودداری کنند.
پزشکان استفاده از والپروئیک اسید را برای کودکانی که هر دو نوع تشنج ابسنس و بزرگ (تونیک-کلونیک) را دارند، بیشتر توصیه میکنند.
لاموتریژین (Lamictal): برخی از مطالعات نشان می‌دهد هرچند که این دارو نسبت به اتوسوکسیماید یا اسید والپروئیک اثربخشی کمتری دارد اما اثرات جانبی کمتری نیز به دنبال دارد. عوارض جانبی آن شامل بثورات پوستی و حالت تهوع است.
آیا می توان از تشنج غایب جلوگیری کرد؟
مصرف دقیق داروها مطابق با تجویز پزشک، یکی از بهترین راهکارها برای کنترل تشنج غایب است. به علاوه می‌توان با ایجاد تغییرات کوچکی در زندگی از وقوع تشنج غایب جلوگیری کرد. این تغییرات شامل:
- هر شب به مقدار کافی بخوابید.
- روش هایی برای کاهش استرس خود پیدا کنید.
- یک رژیم غذایی سالم داشته باشید.
- به طور منظم ورزش کنید.
زندگی با تشنج ابسنس
بیشتر افراد مبتلا به صرع، به کمک داروها و سایر تغییرات در سبک زندگی، می‌توانند زندگی کامل و فعالی داشته باشند. ابتلا به صرع، گاهی اوقات مدیریت رخدادهای بزرگ و کوچک زندگی را با مشکل روبرو میکند. بسته به سن، شدت و نوع صرع، ممکن است فرد از جنبه‌های زیر به حمایت نیاز داشته باشد:
مسائل رفتاری و عاطفی: در صورت ابتلا به صرع، داشتن خواب کافی و دوری از استرس بسیار حائز اهمیت است. استرس و کمبود خواب میتواند محرک تشنج باشد. اگر در داشتن خواب کافی مشکل دارید، حتما با پزشک خود برای اطمینان از داشتن خواب کافی صحبت کنید. همچنین روش‌های مقابله با استرس را یاد بگیرید تا در مدیریت استرس و اضطرابتان کمک کننده باشند.
استخدام: با درمان مناسب، مبتلایان به صرع می‌توانند تقریباً در هر شغلی با آسودگی خاطر و به شکل مؤثر مشغول به کار شوند. اما در برخی مشاغل خاصی که ممکن است امنیت عمومی جامعه به خطر بیفتد، شانس اشتغال وجود ندارد. صرع جزو بیماری‌های تحت پوشش مصوبه‌ی معلولیت در آمریکا است. این قانون، تبعیض درمورد افراد مبتلا به صرع و سایر ناتوانی ها را ممنوع می کند.
مقابله با تبعیض و ننگ: كودكان و بزرگسالان مبتلا به صرع ممكن است برای غلبه بر ننگ و تبعیض ناشی از این بیماری عصبی، با مشکل روبرو شوند. به خانواده، دوستان، همکاران و همکلاسی‌های خود در مورد شرایط بیماری خود آموزش دهید. به آنها بگویید که احتمال وقوع چه چیزهایی وجود دارد و چگونه می توانند در طول تشنج به شما کمک کنند.
آموزش و تحصیلات: كودكان مبتلا به صرع ممکن است بنا به مصوبه آموزش افراد دچار معلولیت و ناتوانی‌های جسمی از خدمات ویژه ای برخوردار باشند. همکاری نزدیک با معلم کودک و پرستار مدرسه به افزایش کیفیت مدیریت صرع در مدرسه کمک خواهد کرد. همچنین لازم است که والدین کودکان مبتلا به صرع، تعادل میان ایمنی و سرگرمی را حفظ کنند و به فرزندشان اجازه دهند که در صورت امکان، استقلال مناسب با سن خود را داشته باشد و در ورزش و سایر فعالیت‌های مدرسه شرکت کند.
رانندگی: هر ایالت برای افراد مبتلا به صرع قوانین رانندگی متفاوتی دارد. صدور مجوز بستگی به میزان تشنج و نحوه کنترل آن دارد. از حمل و نقل عمومی در جاهایی که در دسترس است، استفاده کنید. اگر همچنان دچار تشنج غایب می‌شوید، ممکن است رانندگی برایتان با خطر همراه باشد.
سبک زندگی و درمان‌های خانگی
رژیم درمانی
پیروی از یک رژیم غذایی با چربی بالا و کربوهیدرات‌های کم، معروف به رژیم کتوژنیک، می تواند کنترل تشنج را بهبود بخشد. این رژیم غذایی تنها در صورتی مورد استفاده قرار می‌گیرد که داروهای رایج سنتی نتوانند تشنج را کنترل کنند.
پیاده سازی این رژیم غذایی آسان نیست، اما در کاهش تشنج در برخی از افراد موفق بوده است. سایر انواع رژیم‌های غذایی پرچرب و کم کربوهیدرات مانند رژیم غذایی شاخص گلیسمیک و اتکینز، هرچند که تاثیر کمی در کنترل تشنج دارند اما به اندازه رژیم کتوژنیک محدود کننده نیستند و همچنان می‌توانند فوایدی داشته باشند.
سایر اقدامات کمک کننده
اقدامات دیگری که می‌توانید برای کمک به کنترل تشنج انجام دهید، عبارتند از:
- داروهایتان را به درستی مصرف کنید. دوز دارو را بدون مشورت با پزشک خود تغییر ندهید. اگر احساس می‌کنید که لازم است دارویتان عوض شود، با پزشک خود مطرح کنید.
- خواب کافی داشته باشید. کمبود خواب میتواند باعث تشنج شود. حتما هر شب استراحت کافی داشته باشید.
- یک دستبند هشداردهنده پزشکی بپوشید. این وسیله به پرسنل اورژانس کمک خواهد کرد که اگر تشنج دیگری داشتید، اقدامات درستی را انجام دهند.
- از پزشک خود در مورد محدودیت‌های رانندگی یا تفریحی سؤال کنید. شخصی که دارای اختلال تشنج است قبل از اینکه بتواند رانندگی کند، باید برای مدت زمان معلوم بدون تشنج باشد. این مدت زمانی از فردی به فرد دیگر متفاوت است.
- حمام و شنا نکنید مگر اینکه شخص دیگری در این نزدیکیتان باشد تا در صورت لزوم به شما کمک کند.
مقابله و پشتیبانی
درصورتی که باید با داشتن اختلال تشنج به زندگی خود ادامه دهید، ممکن است نسبت به آنچه در آینده در انتظارتان است، احساس نگرانی یا استرس کنید. استرس میتواند روی سلامت روانی شما تأثیر بگذارد، بنابراین لازم است که در مورد احساسات و نگرانی خود با پزشکتان صحبت کنید و به دنبال منابعی برای کمک باشید.
در خانه
اعضای خانواده می‌توانند در حد لزوم از شما حمایت کنند. بنابراین آنچه در مورد اختلال تشنج می‌دانید به آنها بگویید. به آنها اجازه بدهید که از شما سؤال بپرسند و در مورد نگرانی هایشان با شما گفت و گو کنند. با به اشتراک گذاشتن مطالب آموزشی یا منابع دیگری که پزشک در اختیارتان قرار داده است، به آنها کمک کنید تا شرایط شما را به طور کامل درک کنند.
در مدرسه
با معلمان و مربیان فرزندتان در مورد اختلال تشنج فرزندتان و تأثیر آن بر وی در محیط مدرسه صحبت کنید. همچنین اقداماتی که از طرف آنها میتواند حین تشنج کودکتان کمک کننده باشد، با آنها درمیان بگذارید.
تنها نیستید!
به یاد داشته باشید که مجبور نیستید به تنهایی این مسیر را طی کنید. از خانواده و دوستانتان کمک بخواهید. از پزشک خود در مورد تیم‌های پشتیبانی محلی سؤال کنید یا به یک انجمن پشتیبانی آنلاین بپیوندید. از درخواست کمک نترسید. داشتن سیستم پشتیبانی قوی برای زندگی با هر شرایط پزشکی بسیار مهم است.
منابع مقاله:
https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/epilepsy/absence-seizures
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/petit-mal-seizure/symptoms-causes/syc-20359683
