احتقان یا گرفتگی بینی زمانی اتفاق می‌افتد که بینی یا بافت‌های مجاور و عروق خونی متورم شده و مایع اضافی احساس تنگی ایجاد کنند. گرفتگی بینی شاید با آبریزش آن نیز همراه شود ولی احتمال دارد که این اتفاق هم نیفتد.
گرفتگی بینی معمولاً برای کودکان بزرگ‌تر موجب آزار و اذیت است ولی برای آن‌هایی که تنفسشان هنگام خواب بر اثر این عارضه مختل می‌شود، جدی می‌باشد؛ برای مثال در نوزادان. شاید علت خاصی هم داشته باشد.
احتقان بینی می‌تواند با هر چیزی که بافت آن را تحریک یا ملتهب کند ایجاد شود. عفونت‌ها –مثل سرماخوردگی، آنفولانزا یا سینوزیت- آلرژی‌ها و محرک‌های مختلفی مثل استعمال تنباکو شاید همگی موجب آبریزش بینی شوند. برخی افراد به صورت مزمن و بدون علتی مشخص آبریزش بینی دارند؛ عارضه‌ای که ورم غشا مخاط بینی غیرآلرژیک (VMR) نامیده می‌شود. گرفتگی بینی می‌تواند به خاطر پلیپ‌های آن و تومورها نیز باشد که این مورد شیوع کمتری دارد.
دلایل بالقوه‌ی احتقان بینی عبارتند از:
- سینوزیت حاد
- حساسیت‌ها
- سینوزیت‌های مزمن
- سندرم Churg-strauss
- سرماخوردگی
- استفاده‌ی بیش از حد از اسپری‌های بازکننده‌ی بینی
- انحراف دیواره‌ی بینی
- اعتیاد به مواد مخدر
- هوای خشک
- آدنوئیدهای بزرگ‌شده
- جسم خارجی در بینی
- تغییرات هورمونی
- آنفولانزا
- داروها؛ مثل داروهای فشار خون بالا
- پولیپ‌های بینی
- ورم غشا مخاط بینی غیرآلرژیک
- آسم شغلی که در محیط کاری به وجود می‌آید.
- حاملگی
- ویروس سین‌سیشیال تنفسی
- استرس
- ناهنجاری‌های تیروئیدی
- استعمال تنباکو
زمان مراجعه به پزشک
گرفتگی یا آبریزش بینی عموماً فقط فرد را اذیت می‌کند ولی با این حال می‌تواند علامت مشکلات جدی‌تری هم باشد. در نوزادان می‌تواند خطرناک‌تر باشد. در صورت پیش‌آمد موارد زیر بهتر است به پزشک مراجعه شود:
- نشانه‌ها بیشتر از ده روز طول بکشند.
- تب بالا
- مخاط بینی به رنگ زرد یا سبز بوده و با درد سینوسی و تب همراه باشد. این مورد می‌تواند علامت عفونتی باکتریایی باشد. [اینفوگراف: آبریزش بینی از وضع سلامت خبر می‌دهد]
- خون‌دماغ شدن و مخاط تمیز دائمی پس از آسیب به سر
در صورت رخ دادن موارد نیز باید به متخصص اطفال مراجعه کرد:
- اگر نوزاد کمتر از دو ماه سن داشته و تب نیز به همراه باشد.
- این مشکل در شیردهی و پرستاری از نوزاد مشکل به وجود بیاورد.
تا مراجعه به پزشک می‌توان با انجام راه‌های ساده‌ی زیر نشانه‌ها را تخفیف داد:
- اجتناب از مواد آلرژن
- اگر نشانه‌ها همراه با آبریزش، خارش و عطسه نیز باشد، احتمالاً مربوط به آلرژی است و داروهای آنتی‌هیستامین بدون نیاز به نسخه کمک خواهد کرد ولی دستورالعمل‌های روی داروها را رعایت کنید.
- برای نوزادان و کودکان کوچک‌تر از یک سرنگ نرم برای خارج کردن ترشحات استفاده کنید.
- از استعمال دخانیات هنگام تجمع مخاط در پشت گلو اجتناب کنید. در این مواقع نوشیدن آب زیاد برای رقیق کردن ترشحات نیز توصیه می‌شود. اسپری‌های سالین نیز مؤثر هستند.
