اکثر ما با واژه‌ی “آبسه” آشنا هستیم؛ ولی شاید اطلاعات زیادی در مورد آبسه مقعدی نداشته باشیم. در این مقاله به پاسخ پرسش‌هایی از جمله آبسه مقعدی چیست ، علت ایجاد آن چیست، چگونه درمان می‌شود و … می‌پردازیم.
آبسه مقعدی چیست ؟
آبسه مقعدی زمانی ایجاد می‌شود که حفره‌ای در مقعد، از چرک پر شود. این عارضه باعث درد شدید، خستگی، ترشحات مقعدی و تب می‌شود. در بعضی موارد، آبسه مقعدی می‌تواند باعث ایجاد فیستول‌های[۱] مقعدی دردناک شود. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که آبسه بهبود نیابد و روی سطح پوست، شکاف ایجاد کند. اگر آبسه مقعدی بهبود نیابد، می‌تواند درد زیادی ایجاد کند و ممکن است کار به عمل جراحی بکشد.
علت ایجاد آبسه مقعدی چیست و چه کسانی بیشتر در معرض خطر هستند؟
انسداد یک غده‌ی مقعدی، وجود یک عفونت منتقله از راه جنسی (STI) یا یک شقاق (پارگی اسفنکتر مقعد) مقعدی عفونی می‌تواند باعث آبسه مقعدی شود. سایر عوامل خطر برای ایجاد آبسه مقعدی عبارت اند از:
- بیماری کرون یا کولیت زخم دهنده؛ این بیماری‌ها، از دسته بیماری‌های التهابی روده هستند که باعث می‌شوند بدن به بافت‌های سالم خود آسیب برساند.
- دیابت
- سیستم ایمنی تضعیف شده در اثر بیماری‌هایی مثل HIV یا ایدز
- رابطه جنسی مقعدی که باعث افزایش خطر آبسه مقعدی، هم در آقایان و هم در خانم‌ها می‌شود.
- استفاده از داروهایی مثل پردنیزون و سایر استروئیدها
- شیمی درمانی یا سابقه شیمی درمانی
- یبوست
- اسهال
هم‌چنین کودکان نوپا یا کودکان بزرگتری که سابقه‌ی شقاق مقعدی دارند، در خطر بعدی ابتلا به آبسه مقعدی قرار دارند. شقاق مقعدی ممکن است در کودکانی که سابقه یبوست داشته‌اند، ایجاد شده باشد.
علائم آبسه مقعدی چیست ؟
درد مداوم و ضربان در ناحیه مقعد، احتمالا شایع‌ترین علامت آبسه مقعدی است که فورا بروز می‌یابد. این درد معمولا با تورم در ناحیه مقعد همراه است و در طی حرکات روده، درد شدیدتر می‌شود.
سایر علائم شایع آبسه مقعدی عبارت اند از:
- یبوست
- خونریزی یا ترشحات مقعدی
- تورم یا حساس شدن پوست اطراف مقعد
- خستگی
هم‌چنین ممکن است برخی افراد یک توده یا برآمدگی قرمز، متورم و حساس را در لبه مقعد حس کنند. گاهی تب و لرز ناشی از عفونت نیز رخ می‌دهد. ممکن است خونریزی مقعدی و علائم ادراری، مثل سختی در دفع ادرار نیز ایجاد شود.
آبسه مقعدی ممکن است در مکانی عمیق‌تر (راست روده) ایجاد شود که در افراد مبتلا به بیماری‌های التهابی روده احتمال آن بیشتر است. این اتفاق باعث ایجاد درد یا ناراحتی در ناحیه شکم می‌شود.
در کودکان نوپا، معمولا علائم زیادی به جز درد و ناراحتی وجود ندارد که ممکن است باعث تحریک پذیری کودک شود. ممکن است توده یا برآمدگی نیز در اطراف ناحیه مقعدی آن‌ها مشاهده شود.
روش تشخیص آبسه مقعدی چیست ؟
آبسه مقعدی معمولا از طریق معاینه فیزیکی مقعد توسط پزشک (برای مشاهده برآمدگی‌های مشخص) قابل تشخیص است. هم‌چنین پزشک ممکن است درد، قرمزی و تورم را در ناحیه مقعد معاینه کند.
در برخی افراد، ممکن است هیچ علامت قابل مشاهده‌ای از آبسه روی پوست اطراف مقعد وجود نداشته باشد. در این حالت، پزشک ممکن است از دستگاهی به نام اندوسکوپ برای مشاهده‌ی کانال مقعدی و قسمت پایینی راست روده استفاده کند. گاهی اوقات این آبسه‌ها عمیق‌تر از آن هستند که با معاینه فیزیکی تشخیص داده شوند؛ پس ممکن است پزشک درخواست MRI یا سونوگرافی دهد.
برای اطمینان از این که بیماری کرون عامل آبسه مقعدی نیست، آزمایش‌های بیشتری لازم است. در این موارد، آزمایش خون، تصویربرداری و کولونوسکوپی نیاز است. در کولونوسکوپی، پزشک از یک کاوشگر نوری و قابل انعطاف برای معاینه‌ی روده استفاده می‌کند.
راه‌های درمانی آبسه مقعدی چیست ؟
به ندرت ممکن است که آبسه مقعدی بدون درمان از بین رود. رایج‌ترین و ساده‌ترین درمان برای پزشک این است که چرک را از ناحیه آلوده تخلیه کند. این کار معمولا در مطب پزشک انجام می‌شود. پزشک ممکن است از دارو برای بی حس کردن ناحیه استفاده کند. به این ترتیب، هر گونه فشار ناراحت کننده‌ای باید تسکین یابد تا بافت به درستی بهبود یابد.
اگر آبسه مقعدی بدون درمان بماند، به فیستول مقعدی دردناک تبدیل می‌شود که نیازمند عمل جراحی است. بر اساس یافته‌های اتحادیه‌ی جراحان روده در آمریکا، حدود %۵۰ افرادی که آبسه مقعدی دارند، نهایتا به فیستول مقعدی دچار می‌شوند. فیستول وضعیتی است که آبسه مقعدی به طور غیرطبیعی به سطح پوست اطراف مقعد باز می‌شود. برطرف کردن فیستول معمولا به عمل جراحی نیاز دارد.
اگر آبسه مقعدی به شدت بزرگ باشد، عمل جراحی نیاز است. در برخی موارد، ممکن است از یک کاتتر برای اطمینان از تخلیه‌ی کامل آبسه استفاده شود. آبسه تخلیه شده معمولا باز گذاشته می‌شود و به بخیه احتیاج ندارد. اگر دچار دیابت یا سیستم ایمنی تضعیف شده هستید، ممکن است پزشک از شما بخواهد چند روزی در بیمارستان بمانید تا وضعیت عفونت شما بررسی شود.
پس از جراحی، توصیه می‌شود حمام آب گرم بگیرید. نشستن در آب گرم، به کاهش التهاب و تخلیه کامل آبسه کمک می‌کند.
اگر سیستم ایمنی تضعیف شده یا عفونت گسترش یافته باشد، پزشک ممکن است آنتی بیوتیک تجویز کند.
راه‌های پیشگیری آبسه مقعدی چیست ؟
اطلاعات زیادی در مورد نحوه پیشگیری از آبسه مقعدی وجود ندارد. اما اقداماتی که می‌توان انجام داد عبارت اند از:
- محافظت در برابر عفونت‌های منتقله از راه جنسی و درمان صحیح برای هر نوع عفونتی بسیار مهم است.
- استفاده از کاندوم، به ویژه در رابطه جنسی مقعدی، راه اصلی جلوگیری از عفونت‌های منتقله از راه جنسی است که می‌تواند باعث ایجاد آبسه مقعدی شود.
- بهداشت خوب و پاکیزگی در ناحیه مقعد، عامل محافظتی مهم برای کودکان و بزرگسالان است.
آبسه مقعدی عوارضی به دنبال دارد؛ ولی قابل درمان است. ریسک فاکتورهای ایجاد آبسه مقعدی را در نظر بگیرید و هر گونه بیماری را که باعث افزایش خطر آبسه مقعدی می‌شود، بررسی و درمان کنید. اگر متوجه مشکلات مقعدی شدید، با پزشک خود در تماس باشید تا درمان و پیشگیری مناسب را دریافت کنید.
[۱] . به اتصال غیرعادی دو مجرا در بدن، فیستول می‌گویند.
