ترایپوفوبیا بیزاری یا ترس از یک دسته حفره، برامدگی یا نقوش می‌باشد. هنگامی که افراد این مدل از حفره‌ها را می‌بینند، نشانه‌هایی از انزجار یا ترس را تجربه می‌کنند. از مثال‌هایی که ممکن است باعث شروع پاسخ ترس شوند، می‌توان از غلاف دانه‌ها یا یک عکس نزدیک از منافذ یک شخص نام برد.
بحث‌هایی میان محققان وجود دارد که آیا ترایپوفوبیا یک موضوع جدی است یا خیر. گزارش‌های اولیه ترایپوفوبیا برای اولین بار در سال ۲۰۰۵ در یک انجمن آنلاین شرح داده شد، اما در نسخه پنجم کتابچه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی انجمن روانپزشکی آمریکا به‌عنوان یک تشخیص بیماری واضح شناخته نشده است.
در حالی که در DSM-5 (نسخه پنجم برنامه ریزی شده از انجمن روانپزشکی آمریکا) ذکر نشده است، تا زمانی که علائم مفرط و پایدار باشند و منجر به اختلال یا پریشانی قابل توجهی شوند، ترایپوفوبیا تحت طبقه‌بندی گسترده فوبیا‌های عجیب قرار می‌گیرد.
ترایپوفوبیا چیست؟
به طور معمول ترایپوفوبیا به عنوان “ترس از حفره” معرفی می‌شود، اما قابل ذکر است که ممکن است بر اثر برجستگی‌ها یا الگو‌های دیگری که به هم نزدیک هستند نیز ایجاد شود. با دیدن موارد عامل، افراد علائمی مانند ترس شدید، حالت تهوع، خارش، تعریق، لرزش یا حتی وحشت زدگی را تجربه می‌کنند.
ترس یکی از نشانه‌های معمول است اما غالبا افراد در این فوبیا انزجار را به عنوان یک احساس شدید توصیف می‌کنند. همچنین ترایپوفوبیا به سمت بصری بودن بیشتر تمایل دارد. دیدن تصاویر آنلاین یا پرینت شده برای برانگیختن احساسات، عصبانیت یا اضطراب کافی است.
گزارشی از یک مورد ابتلا میتواند چگونگی بروز ترایپوفوبیا را شرح دهد. بیمار، یک دختر ۱۲ ساله، هنگام مواجهه با سطوح و اشیاء پوشیده از سوراخ و نقاط احساس بدی داشته است. هنگامی که از وی خواسته شد تصویری از ترس‌هایش ترسیم کند، او کاغذی را با الگوی تکراری از دسته‌های نقاط گرد پر کرد.
ترایپوفوبیا چقدر معمول است؟
در حالی که شدت شیوع ناشناخته است، برخی تحقیقات نشان می‌دهند که ترایپوفوبیا ممکن است بسیار شایع باشد. مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۳، که در مجله علوم روانشناسی منتشر شد، بیان کرد که ۱۶% شرکت کنندگان هنگام مشاهده غلاف بذر نیلوفر آبی احساس انزجار یا ترس داشتند.
غلاف بذر نیلوفر آبی
محرک‌های معمول
تحقیقات مرتبط با تریپوفوبیا هنوز معدود می‌باشند، اما برخی از اشیاء محرک که مشاهده شدند شامل موارد زیر می‌باشند:
لانه زنبور
توت‌فرنگی
غلاف بذر نیلوفر آبی
انار
قطرات آب
حباب
سوراخ یا برامدگی روی گوشت
چشم حشرات
مرجان
اسفنج‌های دریایی
دانه‌های میوه
بسته‌بندی حبابی
سوراخ‌های گوشت پوسیده یا فاسد
الگو‌های ساخته شده توسط انسان و حیواناتی که پوشش‌های خالدار یا مدل‌دار دارند نیز می‌توانند باعث یک واکنش ترس شوند.
علائم ترایپوفوبیا
علائم این موقعیت بسیار مشابه با علائم فوبیا‌های عجیب می‌باشند.
احساس عصبانیت
ترس و اضطراب
تنفس سریع
تعریق
حالت تهوع
خارش
استفراغ
پریشانی
لرزیدن
حملات وحشت زدگی
مورمور شدن
ترایپوفوبیا میتواند منجر به علائم مرتبط با ترس، انزجار یا هردو آن‌ها شود. همچنین مطالعات اظهار داشتند افراد احساس انزجار شدید را نسبت به ترس، بیشتر گزارش کردند.
افراد مبتلا به ترایپوفوبیا علاوه بر علائمی مانند ترس و انزجار، تغییرات رفتاری را نیز تجربه کردند. دوری کردن از اشیاء محرک عملی معمول است. به عنوان مثال شخصی ممکن است از خوردن غذای خاصی (مانند توت فرنگی یا شکلات) یا رفتن به مکان خاصی (مانند اتاقی که کاغذ دیواری خالدار دارد) پرهیز کند.
علت ترس از حفره
تحقیقات بر روی ترایپوفوبیا همچنان محدود است اما در اینجا برخی تئوری‌هایی درباره علت ایجاد آن وجود دارد.
۱) علل تکاملی
با توجه به یکی از معروف‌ترین تئوری‌ها، ترایپوفوبیا یک پاسخ تکاملی به چیزهایی که به ترس یا مریضی مرتبط هستند می‌باشد. پوست فاسد, انگل‌ها و شرایط عفونی دیگر، به عنوان مثال، ممکن است توسط حفره ها یا برآمدگی ها نمایان شده باشند. این تئوری اظهار دارد که این فوبیا یک اساس تکاملی دارد. همچنین این تئوری مطابق با میل افراد مبتلا به ترایپوفوبیا به داشتن انزجار شدید به جای ترس هنگام مواجهه با اشیاء محرک، می‌باشد.
۲) ارتباط با حیوانات خطرناک
تئوری دیگری اظهار می‌کند که حفره‌های دسته‌ای نمایی مشابه به پوست طرح‌دار روی بدن برخی از حیوانات سمی را ارائه می‌دهند. افراد ممکن است بطور ناخودآگاه از این طرح‌ها بترسند.
در اینجا تحقیقاتی وجود دارند که این اندیشه را تأیید می‌کنند. مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۳ بر روی چگونگی پاسخ افراد مبتلا به ترایپوفوبیا به محرک‌های مشخص در مقایسه با آن‌هایی که این شرایط را ندارند، تمرکز کرد. هنگام نمایش کندوی عسل ( یک شئ تریپوفوبیک) افرادی که به ترایپوفوبیا دچار نبودند به سرعت به چیزهایی مانند عسل و زنبورها فکر کردند.
محققان باور دارند کسانی که به ترایپوفوبیا مبتلا هستند به طور ناخودآگاه نشانه‌های کندوی عسل را به ارگانیسم‌های ترسناکی که خصوصیات پایه‌ای بصری مشابهی را نمایان می‌کنند، مانند مار زنگی، ارتباط می‌دهند. در حالی که آن ها به طور آگاهانه از این ارتباط مطلع نیستند، این ممکن است چیزی باشد که باعث احساس انزجار یا ترس شود.
۳) ارتباط با پاتوژن‌های عفونی
یک مطالعه در سال ۲۰۱۷ متوجه شد که شرکت کنندگان به مرتبط کردن الگو‌های حفره‌دار با پاتوژن‌های منتقل شده پوست تمایل دارند. هنگام نمایش این دسته از طرح‌ها گزارش‌ها از احساس خارش پوست و مور مور شدن پوست اطلاع دادند.
انزجار یا ترس از تهدیدهای نهان یک پاسخ تکاملی اکتسابی می‌باشند. در بسیاری از موارد این احساسات به امنیت ما در برابر خطرات کمک می‌کنند. در مورد ترایپوفوبیا، محققان بر این باورند که ممکن است این یک حالت بیش از حد و اغراق آمیز از پاسخ اکتسابی عادی باشد.
۴) پاسخ به خصوصیات بصری
برخی تحقیقات اظهار داشتند، ناراحتی که مردم احساس می کنند ارتباط بیشتری با خصوصیات بصری خود الگو دارد. در یک مطالعه که در گزارشات روانشناسی منتشر شد گفته شده است، هنگامی که افراد در زمان نمایش طرح‌های ترایپوفوبیک احساس خوبی ندارند، این احساسات بیشتر به خود الگو‌های بصری مرتبط هستند تا حیوانات ترسناک. چنین نتایجی این سؤال را ایجاد می‌کنند که آیا ترایپوفوبیا صرفا یک فوبیا است یا به طور ساده یک پاسخ طبیعی در برابر انواع مشخصی از محرک‌های بصری است.
۵) پیوند به سایر اختلالات
همچنین محققان متوجه شدند که افراد مبتلا به تریپوفوبیا به احتمال زیاد افسردگی و اضطراب را تجربه می‌کنند. همچنین علائم ترایپوفوبیا که ماندگار و پایدار هستند می‌توانند به اختلالات عملکردی در زندگی روزمره، منجر شوند. احتمال بیشتری وجود دارد که به جای سایر شرایط مانند اختلال وسواس فکری (OCD)، علائم ارائه شده مطابق معیارهای تشخیصی DSM-5 برای فوبیا‌های خاص باشند.
درمان ترایپوفوبیا
بین درمان‌های موجود، هیچ درمان خاصی که به طور کامل موثر باشد شناخته نشده است. هرچند درمان‌هایی که برای فوبیا‌های عجیب استفاده می‌شوند، می‌توانند برای کاهش علائم کمک کننده باشند.
۱) درمان از طریق مواجهه
این درمان عبارت است از به تدریج مواجه کردن شخص با اشیایی که از آن‌ها می‌ترسد. این امید است که با گذشت زمان این مواجهه باعث شود علائم ترس کاهش یابند. این روند معمولاً بسیار تدریجی انجام می‌شود.
ممکن است فرد با تصور چیزی که از آن می‌ترسد شروع کند، سپس به دیدن تصاویری از جسم ترسناک بپردازد و در نهایت به منبع اضطراب خود نزدیک یا حتی آن را لمس کند.
درمورد ترایپوفوبیا، فردی که مبتلا است میتواند با بستن چشم‌های خود و تصور چیزی مانند کندو‌عسل یا غلاف دانه‌ها شروع کند. آن‌ها می‌توانند به این عمل ادامه داده تا علائم شروع به پسرفت کنند. هنگامی که شخص بتواند چیزی را بدون ایجاد پاسخ تصور کند، میتواند به مرحله بعد برود. این مرحله شامل نگاه کردن به تصاویر آن اشیا که معمولاً محرک علائم هستند، می‌باشد.
پروسه مواجه تراپی تا زمانی که بیمار قادر باشد با یک شی بدون احساس شدید انزجار، ترس یا اضطراب مواجه شود، ادامه پیدا می‌کند.
۲) درمان رفتار شناختی (CBT)
این درمان شامل کار کردن با یک درمانگر می‌باشد تا افکار ذکر شده و رفتار‌هایی که ممکن است به تریپوفوبیا کمک کند را تغییر دهند. این درمان در ابتدا شامل مطرح کردن افکار غیر واقعی، سپس جایگزین کردن آن‌ها با افکار واقعی‌تر و در آخر ایجاد تغییر در رفتار‌ها می‌باشد.
یکی از دلایلی که افراد علائم فوبیا را تجربه می‌کنند این است که اغلب آن‌ها معتقدند یک چیز فوق‌العاده ترسناک یا تهدید‌آمیز درباره آن شی ترسناک وجود دارد. این مسئله به محض مواجهه با منبع ترسشان باعث ایجاد افکار منفی ناخودآگاهی می‌شود.
در مورد CBT، افراد تلاش می‌کنند باور‌های غیرمنطقی را به واقعی و افکار منفی را به مثبت تبدیل کنند.
۳) آرامش داشتن
روش‌های مختلف آرام بودن برای کاهش احساس انزجار، ترس و اضطراب قابل استفاده هستند. تجسم، تنفس عمیق و آرام‌سازی پیشرونده عضلانی برخی از روش‌هایی هستند که می‌توانند کمک کننده باشند.
تجسم شامل تصور تصاویر و شرایط آرامش بخش می‌باشد. شخصی که به ترایپوفوبیا مبتلا می‌باشد، هنگام مواجهه با یک چیز پوشیده از سوراخ‌های ریز سعی می‌کند تصویری از یک غروب زیبا یا یک فضای پوشیده از گل را تصور کند.
یک حواس‌پرتی ساده نیز میتواند روش مقابله‌ای کارآمدی باشد.زمانی که شما محرکی که باعث ایجاد پاسخ تریپوفوبیک شود، را ببینید می‌توانید به راحتی تا زمانی که علائمتان کاهش پیدا کنند، به سمت دیگر نگاه کرده یا چیز دیگری برای فکر یا نگاه کردن پیدا کنید.
۴) دارو‌ها
بعضی اوقات دارو‌های ضدافسردگی یا ضداضطراب تجویز می‌شوند، به خصوص اگر فرد دچار افسرگی و اضطراب باشد. این دارو‌ها شامل مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRI)، بنزودیازپاین‌ها یا بتا بلاکر‌ها می‌باشند. این دارو‌ها ممکن است به تنهایی استفاده شوند اما اغلب آن‌ها همراه با یک روش درمان دیگر، مانند CBT، مواجهه درمانی یا روش‌های دیگر روان درمانی، استفاده می‌شوند.
سخن آخر
در حالی که ترایپوفوبیا به طور گسترده‌ای مورد بحث قرار گرفته است، روانشناسان هنوز درباره اینکه آیا این یک فوبیای واقعی را تداعی می‌کند یا خیر، اختلاف نظر دارند. در حال حاضر ترایپوفوبیا توسط دفترچه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی انجمن روانپزشکان آمریکا (DSM-5) به رسمیت شناخته نشده است.
برای تعیین ماهیت بیماری، شیوع و درمان آن تحقیقات بیشتری لازم است. خوشبختانه اکثر افرادی که این بیماری را تجربه می‌کنند، می‌توانند از طریق گزینه‌های درمانی که از درمان تا دارو تا خودیاری گسترده است تسکین پیدا کنند.
