گاستریت یک اصطلاح عمومی برای گروهی از حالات می‌باشد که در یک مورد مشترک هستند: التهاب پوشش معده. التهاب گاستریت اغلب نتیجه عفونت همان باکتری است که بیشتر زخم‌های معده را تولید می‌کند. استفاده مکرر از داروهای مسکن و نوشیدن زیاد الکل می‌تواند به ایجاد گاستریک کمک کند.
گاستریت ممکن است ناگهان (گاستریت حاد) یا به مرور زمان و به آرامی (گاستریت مزمن) ظاهر شود. در برخی موارد گاستریت می‌تواند منجر به زخم و افزایش خطر ابتلا به سرطان معده شود. با این حال، برای اکثر افراد گاستریت جدی نیست و با درمان به سرعت بهبود می‌یابد.
علائم ورم معده چیست؟
علائم و نشانه‌های ورم معده عبارت‌اند از:
دردی شدید همراه با سوزش یا درد در قسمت بالای شکم (سوء هاضمه) شما که ممکن است با خوردن غذا بدتر یا بهتر شود.
حالت تهوع
استفراغ
احساس پر بودن قسمت بالای شکم بعد از خوردن غذا
گاستریت همیشه علائم و نشانه‌ای ایجاد نمی‌کند.
چه هنگام نزد دکتر برویم
تقریباً هر کسی سوء هاضمه و سوزش معده را تجربه کرده است. در بیشتر موارد سوء هاضمه کوتاه مدت است و نیاز به مراقبت پزشکی ندارد. اگر یک هفته یا بیشتر علائم و نشانه‌های گاستریت ادامه داشتند باید به پزشک مراجعه شود. اگر پس از مصرف داروهای تجویز شده یا داروهای بدون نسخه، به خصوص آسپرین یا سایر داروهای مسکن، ناراحتی معده ایجاد شد، به پزشک مراجعه کنید.
اگر خون استفراغ کرده، در مدفوع خود خون دیده یا مدفوع سیاه رنگی دارید، برای تشخیص علت آن سریعا به دکتر مراجعه کنید.
علت التهاب معده
گاستریت التهاب پوشش معده است. گاستریت به اسید معده اجازه می‌دهد تا از طریق نقاط ضعیف یا آسیب دیده مانع مخاطی، که از دیواره معده محافظت می‌کند، باعث آسیب و تورم معده شود. تعدادی از بیماری‌ها و شرایط،
که دراین شرایط مجموعه سلولهای التهابی در بدن رشد می‌کنند، می‌توانند خطر ابتلا به گاستریت را، از جمله بیماری کرون و سارکوئیدوز، افزایش دهند.
عوامل خطرساز
عواملی که خطر ابتلا به گاستریت را افزایش می دهند عبارتند از:
عفونت باکتریایی
گرچه عفونت با هلیکوباکتر پیلوری از شایع‌ترین عفونت‌های انسانی در سراسر جهان می‌باشد، فقط برخی از افراد مبتلا به این عفونت دچار گاستریت یا سایر اختلالات دستگاه گوارش فوقانی می‌شوند. پزشکان معتقدند آسیب پذیری در برابر باکتری می‌تواند به ارث رسیده یا به علت نوع سبک زندگی، مانند سیگار کشیدن و رژیم غذایی، باشد.
استفاده مکرر از داروهای مسکن
داروهای مسکن مانند آسپرین، ایبوپروفن (Advil ،Motrin IB و غیره) و ناپروکسن (Alieve و Anaprox) می‌توانند هم گاستریت حاد و هم گاستریت مزمن ایجاد کنند. استفاده از این داروهای مسکن به طور مرتب و یا مصرف زیاد آن‌ها ممکن است باعث کاهش یک ماده اصلی، که به حفظ پوشش محافظ معده کمک می‌کند، شود.
سن بالا
افراد مسن بیشتر در معرض خطر ابتلا به گاستریت هستند. با افزایش سن، پوشش معده نازک‌تر شده و احتمال ابتلا به هلیکوباکتر پیلوری و اختلالات خود ایمنی افزایش می‌یابد.
استفاده افراطی از الکل
الکل می‌تواند پوشش معده را تحریک کرده و از بین ببرد. در این حالت معده در برابر شیره‌های گوارشی آسیب پذیرتر می‌شود. استفاده بیش از حد الکل، به احتمال زیاد، باعث گاستریت حاد می‌شود.
استرس
استرس شدید به دلیل جراحی‌های بزرگ، آسیب‌دیدگی، سوختگی و عفونت‌های شدید می‌تواند باعث گاستریت حاد شود.
بدن شما به سلولهای معده حمله می‌کنند
در این شرایط گاستریت، خود ایمن نامیده می‌شود. این نوع گاستریت هنگامی اتفاق می‌افتد که بدن شما به سلولهای تشکیل دهنده پوشش معده حمله کند. این واکنش می‌تواند سد محافظ معده شما را از بین ببرد. گاستریت خود ایمن در مبتلایان به سایر اختلالات خود ایمنی، از جمله بیماری تیروئید هاشیموتو و دیابت نوع ۱، شایع تر است. همچنین این نوع گاستریت می‌تواند با کمبود ویتامینB12 همراه باشد.
سایر شرایط و بیماری‌ها
گاستریت ممکن است با سایر حالات پزشکی، از جمله ایدز (HIV)، بیماری کرون و عفونت‌های انگلی همراه باشد.
عوارض
در صورت عدم درمان، گاستریت ممکن است منجر به خونریزی و زخم معده شود. به ندرت، برخی از اشکال گاستریت معده ممکن است خطر ابتلا به سرطان معده را افزایش دهند، بخصوص اگر پوشش معده به طور گسترده‌ای نازک شود یا در سلولهای آن تغییری ایجاد شود.
اگر در علائم و نشانه‌های این بیماری، علی‌رغم درمان، بهبودی حاصل نشد، به دکتر مراجعه کنید.
پیشگیری
پیشگیری از عفونت هلیکوباکتر پیلوری
هنوز مشخص نیست که هلیکوباکتر پیلوری چگونه گسترش می‌یابد، اما شواهدی وجود دارد که می‌تواند از شخص به شخص دیگر و از طریق آب و غذا آلوده منتقل شود. با شستن مکرر دستان خود با آب و صابون و خوردن غذاهایی که کاملاً پخته شده‌اند، می‌توانید به محافظت در برابر ابتلا به عفونت‌ها، مانند هلیکوباکتر پیلوری، اقدام کنید.
تشخیص
اگرپزشک بعد از صحبت با شما در مورد سابقه پزشکی و معاینات لازم به گاستریت مشکوک شود، ممکن است یک یا چند مورد از آزمایش‌های زیر برای تشخیص قطعی لازم باشند.
تست هلیکوباکتر پیلوری
پزشک ممکن است آزمایشاتی را برای تعیین وجود هلیکوباکتر پیلوری تجویز کند. نوع آزمایشی که انجام می‌شود بستگی به وضعیت فرد دارد. هلیکوباکترپیلوری ممکن است در یک آزمایش خون، آزمایش مدفوع یا آزمایش تنفس شناسایی شود.
برای آزمایش تنفس، شما لیوانی کوچک حاوی مایعی شفاف و بی‌مزه را می‌نوشید، که حاوی کربن رادیواکتیو است. باکتری های پیلوری مایع آزمایش را در معده شما را تجزیه می‌کنند. سپس شما درون کیسه‌ای نفس خود را بیرون داده، که در آن حبس می‌شود. اگر به هلیکوباکتر پیلوری آلوده باشید، نمونه تنفس شما حاوی کربن رادیواکتیو است.
استفاده از محدوده‌ای برای برسی دستگاه گوارش فوقانی ( آندوسکوپی)
هنگام آندوسکوپی، پزشک لوله‌ای انعطاف پذیر و مجهز به یک لنز (آندوسکوپ) را از پایین گلو و سپس درون مری، معده و روده کوچک عبور می‌دهد. با استفاده از آندوسکوپ، پزشک علائم التهاب را جستجو می‌کند. در صورت یافتن ناحیه مشکوکی، پزشک ممکن است نمونه‌های کوچکی از بافت آن قسمت (بیوپسی) را برای تست آزمایشگاهی بردارد. همچنین بیوپسی می‌تواند وجود هلیکوباکتر پیلوری را در معده مشخص کند.
پرتونگاری دستگاه گوارش فوقانی
این سری از پرتوهای ایکس، که گاهی اوقات به عنوان بلع باریوم یا سری دستگاه گوارش فوقانی خوانده می‌شوند، برای یافتن ناهنجاری‌ها، تصاویری از مری، معده و روده ایجاد می‌کنند. برای وضوح بیشتر زخم، یک مایع فلزی سفید (حاوی باریم) خورده می‌شود که مسیر گوارشی را پوشش می‌دهد.
درمان ورم معده
درمان گاستریت بستگی به علت آن دارد. گاستریت حاد ناشی از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی یا الکل ممکن است با قطع استفاده از این مواد تسکین یابد.
داروهای مورد استفاده در درمان گاستریت عبارتند از:
داروهای آنتی‌بیوتیکی از بین برنده هلیکوباکتر پیلوری
برای هلیکوباکتر پیلوری در دستگاه گوارش، پزشک ممکن است ترکیبی از آنتی‌بیوتیک‌ها مانند کلاریترومایسین (Biaxin)، آموکسی سیلین (آموکسیل، آگمنتین و غیره) یا مترونیدازول را برای از بین بردن باکتری تجویز کند. توجه کنید که آنتی‌بیوتیک‌های تجویز شده را، تقریبا برای ۷ تا ۱۴ روز مصرف کنید.
داروهایی که تولید اسید را متوقف کرده و منجر به بهبودی می‌شوند
مهارکننده‌های پمپ پروتون با مسدود کردن قسمت‌هایی از سلول که اسید تولید می‌کنند، باعث کاهش اسید می‌شوند. این داروها شامل داروهای تجویزی و بدون نسخه آمپرازول (Prilosec)، لانسوپرازول (Prevacid)، رابپرازول (Aciphex)، اسومپرازول (Nexium)، دکسلانسوپرازول (Dexilant) و پنتوپرازول (Protonix) می‌باشند.
استفاده طولانی مدت از مهارکننده‌های پمپ پروتون، به ویژه در دوزهای زیاد، ممکن است خطر شکستگی لگن، مچ دست و ستون فقرات را افزایش دهند. از پزشک خود درباره اینکه آیا کلسیم این احتمال را کاهش می‌دهد یا خیر سوال کنید.
داروهایی برای کاهش تولید اسید
مسدود کننده‌های اسید، که به آن مسدود کننده هیستامین (H-2) نیز گفته می‌شود، میزان اسید آزاد شده در دستگاه گوارش را کاهش می‌دهند. این عمل درد گاستریت را تسکین بخشیده و آن را به سمت بهبودی سوق می‌دهد. مسدود کننده‌های اسید موجود تجویزی یا بدون نسخه شامل فاموتیدین (Pepcid)، سایمتیدین (Tagamet HB) و نیزاتیدین (Axid AR) می‌باشند.
آنتی اسیدها که اسید معده را خنثی می کنند
پزشک ممکن است یک آنتی اسید را در رژیم دارویی شخص قرار دهد. آنتی اسیدها اسید معده موجود را خنثی می‌کنند و می‌توانند سریعا باعث تسکین درد شوند. بسته به مواد تشکیل دهنده، عوارض جانبی شامل یبوست یا اسهال می‌باشند.
سبک زندگی و داروهای خانگی
ممکن است شما کمک‌هایی از نشانه‌ها و علائم یافت کنید اگر:
غذای کمتر در وعده‌های بیشتر میل کنید. اگر سوءهاضمه‌های مکرر دارید، بیشتر از وعده‌های غذایی کمتر استفاده کنید تا به بهتر شدن اثر اسید معده کمک کنید.
از خوردن غذاهای محرک پرهیز کنید. از خوردن غذاهایی که معده را تحریک می‌کنند، خصوصا غذاهای تند، اسیدی، سرخ‌شده و چرب، پرهیز کنید.
از نوشیدن الکل بپرهیزید. الکل می‌تواند لایه مخاطی معده شما را تحریک کند.
به تعویض داروهای مسکن خود توجه کنید. استفاده از داروهای مسکن، خطر ابتلا به گاستریت را افزایش می‌دهند. از پزشک خود بپرسید که آیا استامینوفن ممکن است گزینه دارویی مناسبی برای شما باشد یا خیر. این دارو توانایی کمتری در تشدید مشکل معده شما دارد.
آماده شدن برای وقت ملاقات
ابتدا با پزشک خانواده یا یک پزشک عمومی قرار ملاقات مشخص کنید. اگر پزشک به گاستریت مشکوک بود، بهتر است به متخصص اختلالات گوارشی (متخصص گوارش) مراجعه کنید.
آنچه می توانید انجام دهید
از محدودیت های قبل از قرار ملاقات آگاه باشید، وقتی قرار ملاقات تعیین میکنید، سوال کنید که آیا قبل از ملاقات انجام کار‌هایی مانند محدود کردن رژیم غذایی نیاز است یا خیر.
علائمتان را یادداشت کنید، از جمله مواردی که ممکن است به ظاهر با موضوع ملاقات شما ارتباطی نداشته باشند.
اطلاعات شخصی کلیدی را یادداشت کنید، از جمله استرس‌های شدید یا تغییرات اخیر زندگی.
لیستی از تمام داروها تهیه کنید، ویتامین‌ها یا مکمل هایی که مصرف می کنید.
شخصی را همراه خود ببرید، شخصی که با شما همراه می‌شود ممکن است چیزی که شما فراموش یا نگفتید را به شما یاد‌آور شود.
سوالات خود را بنویسید تا از دکترتان بپرسید.
- تهیه لیستی از سوالات به شما کمک می کند تا از وقت خود، نزد دکتر، بهترین استفاده را ببرید. در مورد گاستریت، برخی از سوالات اساسی که باید از پزشک خود بپرسید عبارتند از:
- چه عاملی باعث ایجاد این حالت و علائم من می‌شود؟
- آیا ممکن است داروهای من باعث ایجاد بیماری شده باشند؟
- دلایل احتمالی دیگر برای این حالت و علائم من چیست؟
- من به چه آزمایش‌هایی نیاز دارم؟
- این حالت موقتی یا مزمن است؟
- بهترین دوره اقدام چه زمانی می‌باشد؟
- چه جایگزین‌هایی را برای رویکرد اصلی توصیه میکنید؟
- من شرایط سلامتی دیگری دارم. چگونه می توانم به بهترین وجه آن‌ها را مدیریت کنم؟
- آیا لازم به اجرای محدودیت های خاصی می‌باشد؟
- آیا باید نزد یک متخصص بروم؟
- آیا جایگزین کلی برای دارویی که تجویز میکنید وجود دارد؟
- آیا بروشور یا نوشته‌های چاپی دیگری وجود دارند که بتوانم تهیه کنم؟ چه سایت‌هایی را پیشنهاد میکنید؟
- چه چیزی مشخص می‌کند که من به قرار ملاقات‌های مرتب احتیاج دارم؟
- از پرسیدن سوالات دیگر دریغ نکنید.
چیزی که باید از پزشک انتظار داشت
پزشک شما به احتمال زیاد تعدادی سوال از شما خواهد پرسید، از جمله:
- علائمتان چیست؟
- علائمتان چقدر شدید است؟
- درد معده خود را ملایم یا ناراحت کننده توصیف میکنید؟
- آیا علائم شما مداوم بوده یا گاه به گاه.
- آیا چیزی، مانند خوردن غذایی خاص، علائم شما را بدتر می‌کند؟
- آیا چیزی، مانند خوردن غذاهایی خاص یا مصرف آنتی‌اسیدها، علائم شما را بهبود می‌بخشد؟
- آیا حالت تهوع و استفراغ داشته‌اید؟
- آیا اخیراً کاهش وزن داشته‌اید؟
- معمولاً چندبار از داروهای مسکن مانند آسپرین ایبوپروفن یا ناپروکسن استفاده میکنید؟
- معمولاً چند بار و چقدر الکل می‌نوشید؟
- سطح استرس خود را چگونه ارزیابی میکنید؟
- آیا در مدفوع خود خون دیده یا مدفوعتان سیاه بوده است؟
- آیا تا به حال زخمی داشته‌اید؟
کاری که در این میان می توانید انجام دهید
قبل از قرار ملاقات خود از نوشیدن الکل و خوردن غذاهایی که به نظر می‌رسد معده شما را تحریک می‌کنند، مانند غذاهای تند، اسیدی، سرخ شده یا چرب، خودداری کنید. اما قبل از توقف مصرف داروهای تجویز شده خود، با پزشکتان مشورت کنید.
