مثانه عصبی یا مثانه نوروژنیک چیست؟
مثانه شما از ماهیچه‌هایی تشکیل شده تا هنگامی که شما احساس دفع می‌کنید، منقبض و منبسط شوند. مغز شما به طور معمول این فرآیند را پردازش می‌کند؛ اما گاهی اوقات پیامی که احساس دفع ادرار را القا می‌کند، از مغز به مثانه نمی‌رسد. این حالتی است که به نام مثانه عصبی یا مثانه نوروژنیک شناخته می‌شود. درمان مثانه عصبی به شما کمک می‌کند دوباره کنترل دفع ادرار خود را به دست آورید.
علائم مثانه عصبی چیست؟
مثانه نوروژنیک باعث می‌شود شما کنترل خود بر توانایی ادرار کردن را از دست بدهید. این امر باعث می‌شود شما بسیار زیاد و یا به مقدار ناکافی ادرار کنید. هر دو این حالت‌ها می‌توانند عواقب زیان‌باری داشته باشند.
علائم مثانه عصبی شامل:
- جریان قطره‌ای و آرام هنگام ادرار کردن
- عدم توانایی تخلیه کامل و باقی ماندن ادرار در مثانه
- احساس درد و فشار در هنگام دفع ادرار
- از دست دادن کنترل مثانه
- افزایش عفونت دستگاه ادراری (UTI)
- تراوش کردن ادرار (در مواقعی غیر دفع ادرار)
- تشخیص مشکل زمان پر بودن مثانه
در صورت مشاهده این علائم و یا علائم دیگر مربوط به دفع ادرار، به دکتر مراجعه کنید.
چه عواملی موجب مثانه عصبی (مثانه نوروژنیک) می‌شوند؟
مثانه نوروژنیک حالتی است که به دلیل درست کار نکردن اعصاب بین مسیر مغز و مثانه، به وجود می‌آید. این اختلال ممکن است به علت یک بیماری مغزی و یا آسیب به اعصاب مثانه، رخ دهد.
انواعی از اختلالات و بیماری‌های مغزی می‌توانند موجب ایجاد مثانه عصبی شوند. مانند:
- آلزایمر
- تومورهای مغزی و نخاعی
- مالتیپل اسکلروزیس (MS)
- پارکینسون
- آسیب به طناب نخاعی
- نقص‌های مادرزادی طناب نخاعی، مانند: مهره شکاف‌دار (spina bifida)
- سکته
بیماری‌ها و عواملی که روی ماهیچه‌های مثانه اثر می‌گذارند، شامل:
- دیابت که می‌تواند موجب آسیب به اعصاب شود.
- زیاده‌روی در مصرف الکل در طولانی مدت
- جراحی در ناحیه لگن که می‌تواند موجب آسیب به اعصاب شود.
- آسیب به اعصاب نخاعی
اگر دکتر شما احتمال می‌دهد شما به مثانه عصبی مبتلا باشید، آزمایش‌هایی برای تست ماهیچه‌های مثانه و سیستم عصبی شما انجام می‌دهد. درمان این مشکلات می‌تواند علائم شما را بهبود بخشد.
عوارض مثانه عصبی چیست؟
از آن‌جایی که مثانه نوروژنیک باعث می‌شود شما توانایی احساس دفع ادرار را از دست بدهید، مثانه شما قابلیت معمول خود را از دست داده و ادرار ترشح می‌کند (به عبارتی نشتی می‌دهد). اما مثانه شما ممکن است به طور کامل تخلیه نشود. به این حالت باقی ماندن ادرار در مثانه (urinary retention) گفته می‌شود.
باقی ماندن ادرار در مثانه ریسک ابتلا به عفونت دستگاه ادراری (UTI) را افزایش می‌دهد. عفونت می‌تواند در اثر باقی ماندن ادرار در مثانه و یا در کلیه ها به مدت طولانی، رخ دهد.
ابتلای مکرر به عفونت دستگاه ادراری (UTI) و کلیه‌ها، می‌تواند در طولانی مدت منجر به آسیب شود. نهایتا ممکن است کلیه‌ها از کار بیفتند که این امر می‌تواند مرگ‌بار باشد.
تشخیص مثانه عصبی (مثانه نوروژنیک) چگونه است؟
علاوه بر بررسی سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی، دکتر شما ممکن است تعدادی تست تشخیصی درخواست کند تا مطمئن شود شما به مثانه عصبی مبتلا هستید. این تست‌ها ممکن است شامل این موارد باشند:
- سیستومتروگرام (cystometrogram): برای سنجش توانایی و عملکرد مثانه
- الکترومیوگرافی (electromyography): برای سنجش توانایی و هماهنگی ماهیچه‌ها
- عکس‌برداری از مغز و نخاع
- عکس‌برداری از کلیه‌ها و مثانه
درمان مثانه عصبی چگونه است؟
دکتر شما ممکن است درمان‌های متفاوتی برای درمان مثانه نوروژنیک، به شما پیشنهاد دهد.
ممکن است دکتر به شما پیشنهاد دهد در فواصل منظم ادرار کنید. این کار از پرشدن بیش از اندازه مثانه شما جلوگیری می‌کند. دکتر همچنین ممکن است از شما بخواهد هرگونه ترشحی را در یک دفتر یادداشت کنید. این کار به شما کمک می‌کند تا بهترین فواصل برای دفع ادرار را مشخص کنید. پزشک ممکن است به شما درمان‌هایی مثل ورزش کگل (kegel) و تمرینات مخصوص تقویت عضله کف لگن، پیشنهاد کند.
تحریک الکتریکی:
استفاده از تحریک الکتریکی، یک روش دیگر برای درمان مثانه عصبی است. در این روش الکترودهایی روی مثانه گذاشته می‌شود. وقتی تحریکی ایجاد شود، این الکترودها ایمپالس‌هایی به مغز فرستاده و به مغز خبر می‌دهند شما به دفع ادرار نیاز دارید.
داروها:
هیچ داروی اختصاصی برای کنترل و یا درمان مثانه عصبی وجود ندارد. اما برخی داروها می‌توانند انقباضات ماهیچه‌ای را کاهش و یا افزایش دهند. این داروها کمک می‌کنند تا از خالی شدن درست دستگاه ادراری اطمینان حاصل کنید.
استفاده از کاتتر (سوندگذاری):
در برخی موارد دکتر شما ممکن است از سوند استفاده کند تا مثانه را به طور کامل تخلیه کند. این فرآیند بدون درد بوده و شامل قرار دادن یک لوله نازک پلاستیکی در مثانه بوده تا مثانه را تخلیه کند. اما در این فرآیند احتمال عفونت دستگاه ادراری (UTI) وجود دارد. دکتر ممکن است برای کاهش این احتمال، دوزهای پایینی از آنتی‌بیوتیک تجویز کند.
جراحی:
دکتر شما ممکن است یک دریچه مصنوعی را در بدن شما قرار دهد که مجرای ادراری را فشرده کرده و از ترشح جلوگیری می‌کند. این دریچه، به صورت دستی آزاد شده و به شما اجازه تخلیه مثانه را می‌دهد. جراحی‌های دیگر شامل جراحی بازسازی مثانه بوده که به شما کمک می‌کند مثانه خود را کنترل کنید.
امروزه سازندگان تجهیزات پزشکی محصولات جدیدی برای کنترل و درمان مثانه عصبی ارائه می‌کنند. از جمله این محصولات حلقه‌ی مثانه (bladder slings) بوده که علائم مثانه نوروژنیک را کم کرده و به کنترل مثانه کمک می‌کند. دکتر ممکن این موارد را در هنگام انتخاب بهترین گزینه برای درمان مثانه عصبی شما در نظر بگیرد.
