در این مقاله به این موضوع خواهیم پرداخت که علت اصلی بروز عفونت و التهاب حفره دهان چیست. هم‌چنین به معرفی ختمی که از گیاهان مورد استفاده در درمان این عارضه است می‌پردازیم و به سوالاتی از جمله مکانیزم و ترکیبات ختمی چیست ، پاسخ می‌دهیم.
چرا حفره دهان دچار عفونت و التهاب می‌شود؟
موکوز، یکی از اجزای ترشحات غدد بزاقی است که در دهان، عملکرد تغذیه‌ای و محافظتی دارد. کاهش ترشح بزاق (ناشی از تعریق بیش از حد، دیابت یا مسمومیت با بلادونا) باعث سختی در تکلم و معمولا منجر به عفونت‌هایی از جمله التهاب دهان، لثه و گلو می‌شود.
“استوماتیک‌ها” داروهایی هستند که برای درمان عفونت و تحریک موجود در حفره دهان کاربرد دارند.
گیاه درمانی عفونت و التهاب حفره دهان
گیاهان دارویی متعددی وجود دارند که باعث بهبود عفونت‌ها و زخم‌های حفره دهان می‌شوند. اسانس‌ها نیز در مطالعات آزمایشگاهی دارای اثرات ضد میکروبی و اثربخشی علیه عفونت‌های دهانی بوده‌اند.
هم‌چنین گیاهان حاوی تانن (به ویژه تانیک اسید و پروپیل گالات) دارای اثرات ضد التهابی و ضد میکروبی هستند. سوسپانسیون حاصل از گیاهان سرشار از تانن، مثل کتیرا و صمغ عربی، دارای اثرات بهبود دهنده بر روی زخم‌های دهانی هستند.
بنابراین از گیاهان دارویی موثر بر بهبود عفونت و التهاب دهان، می‌توان گیاهان حاوی تانن را نام برد؛ از جمله:
- ریشه گیاه راتانی
- پوست درخت بلوط
- ریشه گیاه تورمِنتیل
- پوست درخت هاماملیس
برخی گیاهان دارویی نیز حاوی مقادیر قابل توجهی موسیلاژ و اثرات تسکین دهنده هستند؛ از جمله:
- ختمی
- کتان
ختمی چیست ؟
گیاه ختمی با نام علمی Althaea officinalis، گیاهی چند ساله، به ارتفاع ۲-۱ متر و ساقه‌های چوبی قائم است که بومی مرکز اروپا است.
بخش مورد استفاده دارویی این گیاه، ریشه خشک شده آن است.
ترکیبات گیاه عبارت اند از:
- ۲۵-۳۵% موسیلاژ
- آنزیم آسپاراژین
- ۳۰-۳۵% نشاسته
- ۷-۱۰% پکتین
برای تهیه موسیلاژ فاقد نشاسته، ریشه ختمی به مکعب‌های کوچکی به قطر ۵ میلی‌متر بریده می‌شود. نشاسته‌ی موجود در سطح این مکعب‌های کوچک به راحتی شسته می‌شود و یک موسیلاژ شفاف به دست می‌آید.
مکانیزم ختمی چیست ؟
ختمی اثرات ضد التهابی ندارد. ولی محتوای موسیلاژ آن، باعث ایجاد اثرات تسکینی ختمی می‌شود. گیاهان دارویی حاوی موسیلاژ، می‌توانند غشای مخاطی را بپوشانند و از آن محافظت کنند؛ در نتیجه می‌توانند برای بیماری‌های التهابی استفاده شود.
کاربردهای بالینی ختمی چیست ؟
ختمی به دلیل اثرات تسکینی خود، سابقه طولانی برای درمان التهاب دهان، لثه و زبان دارد. در صورت قرقره کردن عصاره ریشه ختمی، مشاهده شده است که این گیاه برای بهبود التهاب دهان و گلو موثر است.
با این حال، کمیسیون E آلمان ختمی را فقط برای درمان سرفه تایید کرده است.
بیشتر بخوانیم: فواید ریشه ختمی چیست؟
عوارض جانبی ختمی چیست ؟
در صورت مصرف صحیح دوزهای درمانی ختمی، عارضه جانبی بروز نمی‌کند. ولی مصرف هم‌زمان آن با برخی داروها ممکن است سبب تاخیر در جذب داروها شود.
دوز و نحوه مصرف ختمی چیست ؟
معمولا عصاره حاوی %۳ از ریشه ختمی برای اثرات تسکینی در موارد التهاب دهان، لثه و زبان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
دوز روزانه‌ی توصیه شده از ریشه خشک شده ختمی، ۶ گرم است.
