راه رفتن در خواب که اصطلاحاً به آن سومنامبولیسم می گویند، شامل برخاستن و راه رفتن در هنگام خواب است. خوابگردی در کودکان بیشتر از بزرگسالان معمول است، با رسیدن به سنین نوجوانی کمتر می‌شود. موارد منفرد و گهگاه راه رفتن در خواب معمولاً هیچ مشکلی جدی یا نیاز به درمان نشان نمی‌دهد. با این حال، خوابگردی مکرر ممکن است یک اختلال اساسی خواب را نشان دهد.
خواب گردی در بزرگسالان بیشتر احتمال دارد که با سایر اختلالات خواب و همچنین مشکلات اشتباه گرفته شود یا با آنها توام باشد.
اگر کسی در خانه شما دچار خوابگردی است، محافظت از او در برابر آسیب‌های احتمالی مربوط به راه رفتن در خواب مهم است.
علائم سومنامبولیسم
معمولاً خواب گردی در اوایل شب رخ می‌دهد، اغلب یک تا دو ساعت پس از خوابیدن. بعید است در هنگام چرت زدن رخ دهد. یک دوره خوابگردی می‌تواند به ندرت یا غالباً اتفاق بیفتد و یک دوره به طور کلی چند دقیقه طول می‌کشد، اما می‌تواند بیشتر طول بکشد.
شخصی که در خواب راه می‌رود ممکن است:
- از رختخواب بلند شده و به اطراف راه برود
- در رختخواب بنشیند و چشمانش را باز کند
- چشمان نیمه باز داشته باشد
- پاسخ ندهد و با دیگران ارتباط برقرار نکند
- بیدار شدن در طول دوره خوابگردی دشوار باشد
- پس از بیدار شدن مدت کوتاهی حالت سردرگم یا گیج داشته باشد
- خوابگردی را صبح به یاد نیاورد
- به دلیل اختلال در خواب، در عملکرد روز مشکل داشته باشد
- علاوه بر خوابگردی، ترس وحشتناکی داشته باشد
گاهی اوقات، شخصی که در حال خواب گردی است:
- فعالیت‌های معمول مانند لباس پوشیدن، صحبت یا غذا خوردن را انجام دهد
- خانه را ترک کند
- با ماشین رانندگی کند
- رفتاری غیرمعمول انجام دهید، مانند ادرار در کمد
- بدون آگاهی به فعالیت جنسی بپردازد
- مثلاً با پایین آمدن از پله‌ها یا پریدن از پنجره آسیب ببیند
- بلافاصله پس از بیدار شدن یا گاهاً در هنگام راه رفتن در خواب ، در دوره سردرگمی مختصر خشونت کند
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم
دوره‌های گاه به گاه خوابگردی معمولاً جای نگرانی ندارند و معمولاً خودبه خود برطرف می‌شوند. با پزشک خود مشورت کنید، اگر خواب گردی فرزندتان:
- اغلب اتفاق می افتد، به عنوان مثال، بیش از یک تا دو بار در هفته یا چندین بار در شب
- منجر به رفتار خطرناک یا صدمه به شخصی که در خواب راه می‌رود یا دیگران شود
- باعث اختلال چشمگیر در خواب اعضای خانواده یا شخصی که خوابگردی می‌کند، می‌شود
- علائم روزانه خواب آلودگی بیش از حد یا مشکلات عملکردی آنها جدی باشد
- برای اولین بار در بزرگسالی شروع شود
- در سالهای نوجوانی فرزندتان ادامه یابد
علت راه رفتن در خواب
خواب گردی به عنوان پاراسمونی طبقه بندی می‌شود، یک رفتار یا تجربه نامطلوب در هنگام خواب. راه رفتن در خواب نوعی اختلال در برانگیختگی است، به این معنی که در هنگام خواب N3، عمیق ترین مرحله خواب حرکت غیر سریع چشم (NREM) رخ می‌دهد. یکی دیگر از اختلالات NREM ترس‌های خواب است که می تواند همراه با راه رفتن در خواب رخ دهد.
عوامل زیادی می‌توانند در راه رفتن در خواب نقش داشته باشند، از جمله:
- کم خوابی
- فشار
- تب
- اختلال در برنامه خواب، قطع مسافرت یا خواب
گاهی اوقات پیاده روی می‌تواند با ایجاد شرایط زمینه‌ای که در خواب تداخل ایجاد می‌کنند به وجود آید، مانند:
- تنفس بی نظم در خواب. گروهی از اختلالات دارای الگوی تنفسی غیرطبیعی در هنگام خواب (به عنوان مثال، آپنه انسدادی خواب)
- مصرف برخی از داروها مانند خواب آورها، آرام‌بخش ها یا داروهای خاصی که برای اختلالات روانپزشکی استفاده می‌شود
- استفاده از موادی مانند الکل
- سندرم پاهای بی قرار
- بیماری ریفلاکس معده (GERD)
عوامل خطر
عواملی که ممکن است خطر سومنامبولیسم را افزایش دهند عبارتند از:
ژنتیک. به نظر می رسد راه رفتن درخواب، در خانواده‌ها ارثی است. در صورت داشتن یکی از والدین که سابقه راه رفتن در خواب دارد، شیوع آن بیشتر است و اگر هر دو والدین سابقه این اختلال را داشته باشند، بسیار بیشتر مشاهده می‌شود.
سن. خوابگردی در کودکان بیشتر از بزرگسالان اتفاق می‌افتد و شروع آن در بزرگسالی بیشتر به سایر موارد زمینه‌ای مربوط می‌شود.
عوارض
خود خوابگردی لزوماً نگران کننده نیست، اما شخصی که در خواب راه می‌رود می‌تواند:
- خود را آزار دهد. به ویژه اگر در نزدیکی مبلمان یا پله‌ها راه بروند، در فضای باز گشت بزنند، ماشین رانندگی کنند یا چیز نامناسبی را در یک دوره راه رفتن در طی خواب بخورند.
- اختلال خواب طولانی مدت را تجربه کند، که می‌تواند منجر به خواب آلودگی بیش از حد در روز و مشکلات احتمالی در مدرسه یا رفتار شود
- در روابط اجتماعی خجالت بکشد یا مشکلاتی را تجربه کند
- خواب دیگران را مختل کند
- به ندرت، شخص دیگری را در همان نزدیکی مجروح کند
تشخیص سومنامبولیسم
برای تشخیص راه رفتن در خواب، پزشک سابقه پزشکی و علائم شما را بررسی می‌کند. ارزیابی شما ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- معاینه بدنی. پزشک ممکن است یک معاینه بدنی برای شناسایی هر شرایطی که ممکن است با راه رفتن در خواب اشتباه گرفته شود، مانند تشنج در شب، سایر اختلالات خواب یا حملات ترس را شناسایی کند.
- درباره علائمتان بحث کند. تا زمانی که تنها زندگی نکنید و از راه رفتن در خواب خود بی خبر باشید، دیگران احتمالاً به شما می‌گویند که خوابگردی می‌کنید. اگر از اعضای خانه با شما به قرار ملاقات بیاید، پزشک ممکن است از او سوالاتی کند که آیا به نظر می‌رسد خوابگرد هستید. همچنین ممکن است پزشک از شما و همراهتان بخواهد که یک پرسشنامه در مورد رفتارهای خوابتان پر کنید. اگر سابقه خانوادگی خوابگردی دارید، به پزشک خود بگویید.
- بررسی خواب شبانه (پلی سومنوگرافی). در برخی موارد، پزشک ممکن است یک بررسی شبانه را در یک آزمایشگاه خواب توصیه کند. حسگرهایی که روی بدن قرار گرفته اند، امواج مغزی، میزان اکسیژن در خون، ضربان قلب و تنفس و همچنین حرکات چشم و پا را هنگام خواب ضبط و کنترل می‌کنند. ممکن است از شما فیلم گرفته شود تا رفتار خود را در طول چرخه‌های خواب ثبت کنید.
درمان خواب گردی
درمان راه رفتن در خواب گاه به گاه معمولاً لازم نیست. در کودکانی که خوابگردی می کنند، به طور معمول تا سالهای نوجوانی از بین می‌رود.
اگر راه رفتن در خواب منجر به آسیب دیدگی شود، برای اعضای خانواده اخلال ایجاد کند یا برای شخصی که در خواب راه می رود باعث خجالت یا اختلال در خواب شود ، ممکن است به درمان نیاز باشد. درمان به طور کلی بر ارتقا ایمنی و از بین بردن علل یا عوامل محرک متمرکز است.
درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درمان هرگونه بیماری زمینه ای. اگر راه رفتن در خواب با کمبود خواب یا اختلال اساسی خواب یا بیماری همراه باشد.
- تنظیم دارو. اگر تصور می شود که راه رفتن در نتیجه دارو است، دارو را تنظیم کنید.
- بیداری‌های پیش بینی شده. بیدار کردن شخص خوابگرد حدود ۱۵ دقیقه قبل از اینکه معمولاً در خواب راه می‌رود، سپس چند دقیقه بیدار بماند و دوباره بخوابد.
- داروها. مانند بنزودیازپین ها یا داروهای ضد افسردگی خاص
- یادگیری خود هیپنوتیزمی. هنگامی که توسط یک متخصص آموزش دیده و آشنا به پارازومنیا انجام شود، افرادی که در هنگام هیپنوتیزم پذیرای پیشنهادات هستند ممکن است با دستیابی به یک آرامش عمیق که از طریق آن تغییر در فعالیت‌های ناخواسته در هنگام خواب ایجاد می شو ، از مزایای آن بهره مند شوند.
- درمان یا مشاوره. یک متخصص بهداشت روان می‌تواند به شما در ارائه پیشنهاداتی برای بهبود خواب، تکنیک‌های کاهش استرس، خود هیپنوتیزمی و آرامش کمک کند.
سبک زندگی و درمان‌های خانگی
اگر راه رفتن در خواب برای شما یا فرزندتان مشکل ساز است، این پیشنهادات را امتحان کنید.
- محیط را ایمن کنید. اگر راه رفتن در خواب منجر به آسیب دیدگی شده است یا ممکن است این کار را انجام دهد، این موارد احتیاطی را در نظر بگیرید: قبل از خواب تمام پنجره‌ها و درهای خارجی را ببندید و قفل کنید. حتی ممکن است درهای داخلی را قفل کنید یا زنگ‌های هشدار یا زنگوله را روی درها قرار دهید. درها یا راه پله ها را مسدود کنید و سیم‌های برق و سایر خطرات را از سر راه خارج کنید. در صورت امکان در یک اتاق خواب همکف بخوابید. اشیای تیز یا شکننده را دور از دسترس قرار دهید و تمام سلاح‌ها را قفل کنید. اگر کودک شما در خواب راه است، اجازه ندهید در طبقه بالای تختخواب دوطبقه بخوابد.
- فرد را به آرامی به رختخواب هدایت کنید. بیدار کردن فرد لازم نیست. اگرچه بیدار شدن برای فرد خطرناک نیست، اما در صورت گیجی و گمراهی و احتمالاً تحریک می‌تواند اختلال ایجاد کند.
- خواب کافی داشته باشید. خستگی می‌تواند در راه رفتن در خواب نقش داشته باشد. اگر کم خواب هستید، یک خواب زودتر، یک برنامه منظم برای خواب یا یک خواب کوتاه، به ویژه برای کودکان نوپا، امتحان کنید. در صورت امکان از صداهای زمان خواب یا محرک‌های دیگری که باعث قطع خواب می‌شود خودداری کنید.
- یک برنامه منظم و آرام را قبل از خواب درنظر بگیرید. قبل از خواب فعالیت‌های آرامی را انجام دهید، مانند خواندن کتاب، انجام معما یا غوطه ور شدن در وان حمام. تمرینات مدیتیشن یا آرامش نیز می‌تواند کمک کند. اتاق خواب را برای خواب راحت و ساکت کنید.
- استرس را پشت سر بگذارید. مسائلی که باعث ایجاد استرس می‌شوند و راه‌های کنترل استرس را شناسایی کنید. درباره آنچه شما را آزار می‌دهد صحبت کنید. یا اگر کودک شما در خواب راه می‌رود و اضطراب یا استرس دارد، در مورد هر گونه نگرانی با او صحبت کنید. یک متخصص بهداشت روان می‌تواند کمک کند.
- به دنبال الگوی خوابگردی باشید. چند شب بعد از خواب، یک نفر زمان آغاز خوابگردی را یادداشت کند. اگر زمان آن کاملاً منطبق باشد، این اطلاعات در برنامه ریزی بیداری‌های پیش بینی شده مفید است.
- از مصرف الکل خودداری کنید. نوشیدن الکل می‌تواند در خواب خوب شبانه تداخل ایجاد کند و ممکن است محرکی برای راه رفتن در خواب باشد.
آماده شدن برای قرار ملاقات با پزشک
اگر خواب گردی می‌کنید و نگران ایمنی یا مشکلات زمینه‌ای هستید، به پزشک خود مراجعه کنید. پزشک ممکن است شما را به یک متخصص خواب معرفی کند. در صورت امکان ممکن است بخواهید یکی از اعضای خانواده یا دوست خود را به همراه داشته باشید تا اطلاعات بیشتری در مورد راه رفتن شبانه شما در اختیار قرار دهد.
ثبت اطلاعات خواب به مدت دو هفته قبل از قرار ملاقات می‌تواند به پزشک کمک کند تا در مورد برنامه خواب شما، عوامل موثر بر خواب و زمان وقوع خواب گردی اطلاعات بیشتری کسب کند. در صبح، هر چقدر ازفعالیتهای قبل از خواب، کیفیت خواب و غیره می‌دانید، ثبت کنید. در پایان روز، رفتارهایی را که ممکن است روی خواب تأثیر بگذارد، مانند اختلالات در برنامه خوا ، مصرف الکل و هر داروی مصرفی را ثبت کنید.
آنچه شما می‌توانید انجام دهید
قبل از قرار ملاقات خود، لیستی از موارد زیر تهیه کنید:
- علائمی را که تجربه کرده اید، حتی علائمی که به نظر می‌رسد با دلیل قرار ملاقات ارتباطی نداشته باشند
- اطلاعات شخصی کلیدی، از جمله استرس‌های عمده یا تغییرات اخیر زندگی
- تمام داروها، ویتامین ها، گیاهان یا سایر مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید و دوز آنها
- سوالاتی که باید بپرسید
برخی از سوالاتی که باید از پزشک بپرسید شامل موارد زیر است:
- چه چیزی احتمالاً باعث ایجاد علائم یا بیماری شده است؟
- دلایل احتمالی دیگر چیست؟
- چه نوع آزمایشاتی لازم است؟
- آیا احتمالاً این شرایط موقتی است یا مزمن؟
- بهترین اقدام چیست؟
- گزینه های جایگزین رویکرد اصلی که شما پیشنهاد می‌کنید چیست؟
- آیا محدودیتی وجود دارد که باید رعایت شود؟
- آیا مراجعه به متخصص ضروری است؟
- آیا بروشور یا سایر مطالب چاپی وجود دارد که بتوانم داشته باشم؟ چه وب سایت‌هایی را پیشنهاد می‌کنید؟
- در زمان قرار ملاقات خود از پرسیدن سوالات دیگر دریغ نکنید.
چه انتظاری از پزشک خود دارید
پزشک احتمالاً تعدادی سوال از شما می‌پرسد. آماده باشید تا به آنها پاسخ دهید تا وقت خود را ذخیره کنید تا برای هر موردی که می‌خواهید وقت بیشتری صرف کنید، استفاده کنید. پزشک شما ممکن است بپرسد:
- چه زمانی علائم را مشاهده کردید؟
- آیا شما یا فرزندتان در گذشته مشکل خواب داشته‌اید؟
- آیا شخص دیگری در خانواده شما دارای مشکلات خواب، به ویژه راه رفتن در خواب یا وحشت در خواب است؟
- در رابطه با راه رفتن در خواب، مانند بیدار شدن از خواب در مکان‌های غیرمعمول خانه، چه مشکلاتی را مشاهده کرده‌اید؟
- آیا علائم آپنه انسدادی خواب، مانند خروپف با صدای بلند، مکث تنفس در هنگام خواب، تنفس دشوار در هنگام خواب، خواب غیر شاداب، خواب آلودگی در روز یا تغییرات رفتاری وجود دارد؟
