لیپودیستروفی اختلالی در نحوه استفاده بدن از چربی‌ها و ذخیره آن است. زمانی به آن لیپودیستروفی اکتسابی گفته می‌شود که با آن به دنیا نیامده باشید. این اختلال اغلب بر روی چربی موجود در زیر پوست شما تأثیر می‌گذارد. بنابراین می‌تواند ظاهر شما را تغییر دهد. همچنین می‌تواند باعث تغییرات دیگری در بدن شما نیز شود.
برخی از افراد مبتلا به HIV به لیپودیستروفی اکتسابی (LD-HIV) مبتلا می‌شوند. این اختلال ممکن است به داروهایی که مصرف می‌کنند یا خود بیماری مربوط باشد.
انواع دیگر لیپودیستروفی اکتسابی عبارتند از:
- لیپودیستروفی اکتسابی عمومی (AGL) یا سندرم لورنس
- لیپودیستروفی اکتسابی جزئی (APL) که به آن لیپودیستروفی پیشرونده یا سندرم باراکر-سیمونز (Barraquer-Simons) نیز گفته می‌شود.
- لیپودیستروفی موضعی
AGL اغلب در کودکان ظاهر می‌شود؛ اما بزرگسالان نیز می‌توانند به آن مبتلا شوند. APL معمولاً از حدود ۱۰-۸ سالگی شروع می‌شود. هر دو بیماری بر دختران ۳ برابر بیشتر از پسران تأثیر می‌گذارند. هر دو بیماری باعث از بین رفتن چربی در چهره فرد می‌شوند. بنابراین ممکن است فرد، بیمار یا بسیار بزرگ‌تر از سن خود به نظر برسد.
لیپودیستروفی اکتسابی موضعی برای هرکسی در هر سنی ممکن است اتفاق بیفتد. یک گودی کوچک ناشی از لیپودیستروفی موضعی ممکن است عجیب به نظر برسد؛ اما احتمالاً مشکل دیگری ایجاد نخواهد کرد.
با این حال، از آن‌جایی که بافت چربی باعث ایجاد هورمون لپتین می‌شود، افرادی که نواحی بیشتری از بدن آن‌ها تحت تاثیر لیپودیستروفی اکتسابی قرار گرفته، ممکن است به اندازه کافی از این ماده شیمیایی در بدن خود نداشته باشند.
لپتین به بدن شما می‌گوید که به اندازه کافی غذا خورده‌اید یا خیر. همچنین به بدن شما می‌گوید انسولین تولید کند. چربی همچنین می‌تواند در مکان‌هایی که نباید مانند خون، قلب، کبد و کلیه‌ها تجمع پیدا کند. بسته به نوع لیپودیستروفی اکتسابی، ممکن است در فرد مشکلات دیگری ایجاد شود. مثل دیابت، کلسترول و تری گلیسیرید بالا، بیماری کبدی و نارسایی کلیوی.
پزشکان می‌توانند به شما در مدیریت این عوارض کمک کنند. اگر ظاهر مسئله مهمی برای شما است، جراحی زیبایی می‌تواند یک گزینه برای کمک به شما باشد.
علت لیپودیستروفی اکتسابی:
پزشکان اغلب نمی‌دانند که چه عواملی باعث لیپودیستروفی اکتسابی می‌شود. اما برخی از عوامل محرک آن هستند:
- عفونت مانند سرخک، ذات الریه، مونونوکلئوز عفونی یا هپاتیت
- بیماری که در آن سیستم ایمنی به بدن شما حمله می‌کند (بیماری خودایمنی)
- تزریق‌های مکرر یا فشار در محل خاصی از بدن
- آسیب دیدگی
به عنوان مثال افراد مبتلا به دیابت که مجبور هستند روزانه انسولین تزریق کنند، معمولاً دچار لیپودیستروفی اکتسابی موضعی در جایی که تزریق می‌کنند، می‌شوند. این دلیل خوبی است که اغلب مکان تزریق تغییر یابد.
علائم لیپودیستروفی اکتسابی:
در حالی که انواع لیپودیستروفی‌های اکتسابی باعث از بین رفتن چربی بدن می‌شوند، اما معنای دقیق آن برای هر فرد متفاوت است. بسته به نوع لیپودیستروفی موارد زیر می‌توانند متفاوت باشند:
- جایی از بدن که اتفاق می‌افتد؛
- چقدر چربی از دست می‌رود؛
- چه اثرات دیگری بر روی بدن دارد
افراد مبتلا به AGL:
آن‌ها چربی زیر پوست را در سراسر بدن خود، از جمله صورت، بازوها، پاها، کف دست و گاهی کف پا از دست می‌دهند. آن‌ها می‌توانند بسیار عضلانی به نظر برسند. شما می‌توانید رگ‌های زیر پوست آن‌ها را ببینید.
بچه‌های مبتلا به AGL همیشه گرسنه هستند و سریع رشد می‌کنند. بزرگسالان در صورت عدم تعادل هورمونی بدن و رشد مداوم، ممکن است دست و پاهای بزرگ و استخوان فک قوی و مربعی داشته باشند. آن‌ها می‌توانند اندام‌های جنسی بزرگ‌تر از حد معمول (آلت تناسلی زنانه و تخمدان، آلت تناسلی مردانه و بیضه) داشته باشند.
ممکن است یک خانم قاعدگی نامنظم داشته یا نداشته باشد. ممکن است آن فرد مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) باشد و احتمالاً موهای زائد زیادی پشت لب و روی چانه خود خواهد داشت.
برخی از افراد مبتلا به AGL دارای لکه‌هایی تیره و مخملی در زیر بغل، روی گردن، دور ناف، نوک سینه‌ها، یا روی دست و پا هستند.
به دلیل کاهش چربی، ممکن است فرد در استفاده از قند موجود در بدن یا کنترل سطح قند خون و تری گلیسیرید دچار مشکل شود. همچنین ممکن است کبد یا طحال بزرگی داشته باشند.
افراد مبتلا به APL:
این نوع از لیپودیستروفی اکتسابی فقط روی بالاتنه افراد (در هر دو طرف) تأثیر می‌گذارد. این حالت معمولاً از صورت افراد شروع شده و به سمت گردن، بازوها و سینه آن‌ها پیش می‌رود.
افراد مبتلا به لیپودیستروفی موضعی:
این حالت از اختلال به صورت یک فرورفتگی در پوست بوده، اما خود پوست خوب به نظر می‌رسد. اندازه آن می‌تواند متفاوت باشد. همچنین ممکن است در یک نقطه یا بسیاری از نقاط ایجاد شود. همچنین ممکن است برجستگی‌های حساس یا دردناکی نیز وجود داشته باشد.
تشخیص لیپودیستروفی اکتسابی:
وقتی به پزشک مراجعه می‌کنید، یک معاینه کامل انجام شده و در مورد سلامتی فرزند شما سوال می‌شود:
- چه علائمی دیده‌اید؟
- اولین بار چه زمانی آن‌ها را دیدید؟
- آیا تغییر در شکل ظاهری کودک شما فقط در برخی مناطق خاص بوده یا همه‌جا وجود دارد؟
- آیا کودک شما دچار پانیکولیت (برجستگی‌های متورم در زیر پوست خود یا بثورات قرمز برجسته) شده است؟
- آیا کودک شما دیابت دارد؟
- آیا سلامتی کودک شما دچار اختلال شده یا اخیرا جراحتی داشته است؟
- آیا میزان قند خون، کلسترول و تری گلیسیرید کودک شما بررسی شده است؟
آزمایشات مربوط به چربی بدن می‌تواند تشخیص را تأیید کند.
در صورت نیاز برای نمونه برداری از پوست، پزشک تکه کوچکی از پوست را برش داده و سلول‌ها را زیر میکروسکوپ بررسی می‌کند.
پزشک شما همچنین ممکن است از راه‌های زیر به دنبال الگوی کاهش چربی باشد:
- اندازه گیری ضخامت پوست (بررسی می‌کنند چه میزان پوست در نقاط خاصی از بدن می‌توانند بین انگشتان خود نیشگون بگیرند.)
- اشعه ایکس مخصوص که تراکم مواد معدنی استخوان را اندازه‌گیری می‌کند.
- MRI مخصوص کل بدن که با استفاده از آهن‌ربا و امواج رادیویی قدرتمند، تصویرهایی از بافت‌های چربی ایجاد می‌کند.
همچنین ممکن است موارد زیر را در آزمایش خون بررسی کند:
- قند خون
- سلامت کلیه
- چربی‌ها
- آنزیم‌های کبدی
- اسید اوریک
اگر پزشک به APL مشکوک باشد، نمونه خون را برای اثبات روش خاصی که بدن به سلول‌های چربی حمله می‌کند، بررسی خواهد کرد.
آزمایش ادرار برای بررسی مشکلات کلیه استفاده می‌شود.
چه سوالاتی می‌توانیم از پزشک خود بپرسیم؟
- این چه نوع لیپودیستروفی اکتسابی است؟
- آیا می‌دانید علت آن چیست؟
- آیا به انجام آزمایش دیگری نیاز داریم؟
- چند نفر دیگر با این شرایط را درمان کرده‌اید؟
- بهترین روش درمان برای ما چیست؟
- باید مراقب چه علائم دیگری باشیم؟
- آیا لازم است به متخصصان دیگری مراجعه کنیم؟
- آیا کاری می‌توانم انجام دهم که به کودکم کمک کند “طبیعی” به نظر برسد و احساس ناراحتی نکند؟
- آیا می توانیم بخشی از یک آزمایش تحقیقاتی لیپودیستروفی باشیم؟
درمان لیپودیستروفی اکتسابی:
از آن‌جا که نمی‌توانید چربی از دست رفته بدن را جایگزین کنید، هدف شما جلوگیری از عوارض بیماری است. سبک زندگی سالم نقش زیادی دارد.
همه افراد مبتلا به لیپودیستروفی اکتسابی باید از رژیم کم چربی استفاده کنند. اما کودکان به کالری کافی و تغذیه مناسب نیاز دارند تا بتوانند به درستی رشد کنند. ورزش نیز به کودک شما کمک می‌کند که سالم بماند. فعالیت بدنی قند خون را کاهش می‌دهد و باعث می‌شود چربی به طور خطرناکی جمع نشود.
افراد مبتلا به AGL ممکن است بتوانند تزریق مترلپتین (metreleptin) را جایگزین لپتین کرده و از بروز بیماری‌های دیگر جلوگیری کنند. استاتین‌ها و اسیدهای چرب امگا ۳ (که در برخی از ماهی‌ها یافت می‌شوند) نیز می‌توانند به کنترل کلسترول بالا یا تری گلیسیرید کمک کنند.
اگر کودک شما دیابت دارد یا اگر مبتلا به دیابت شود، برای کنترل قند خون باید انسولین یا داروهای دیگری مصرف کند.
زنان مبتلا به AGL نباید از قرص‌های ضدبارداری خوراکی یا هورمون‌تراپی برای یائسگی استفاده کنند. زیرا این محصولات می‌توانند سطح برخی از چربی‌ها را بدتر کنند.
پزشک شما ممکن است یک لوسیون یا کرم برای روشن و نرم کردن لکه‌های تیره پوست تجویز کند. سفیدکننده‌های بدون نسخه و اسکراب‌های پوستی احتمالاً کارایی ندارند و می‌توانند پوست را تحریک کنند.
کودک شما با بزرگ‌تر شدن ممکن است بتواند با جراحی پلاستیک صورت خود را با پیوند پوست از ران، شکم یا پوست سر خود ترمیم کند. پزشکان همچنین می‌توانند از ایمپلنت و تزریق مواد پرکننده (فیلر) برای کمک به تغییر شکل صورت استفاده کنند. افراد مبتلا به APL که رسوبات چربی اضافی دارند می‌توانند از لیپوساکشن برای خلاص شدن از مقداری از آن‌ها استفاده کنند. اما چربی ممکن است دوباره جمع شود. با پزشک خود در مورد این‌که چه روشی برای شما منطقی‌تر است و چه زمانی برای انجام آن بهتر است، صحبت کنید.
مراقبت از کودک:
از آن‌جا که این شرایط بر روی ظاهر شما تأثیر می‌گذارد، مراقبت و همدلی به اندازه دارو و درمان مهم است. تمرکز خود را بر حفظ سلامت و حمایت از کودک خود بگذارید.
بر رفتار دیگران تاثیر بگذارید. مثبت اندیش باشید. ممکن است افراد ندانند که چگونه واکنش نشان دهند یا چه چیزی بگویند تا باعث دخالت، توهین یا خجالت‌زده کردن شما و فرزندتان نشوند. هنگامی که کسی در مورد آن‌ها سوال می‌کند، در مورد شرایط آن‌ها واقعیت را بگویید.
برای تقویت عزت نفس آن‌ها هرچه می‌توانید انجام دهید. سعی کنید تمجیدهای خود را به جای ظاهر بر روی موفقیت‌های او متمرکز کنید.
از دوستی‌ها حمایت کنید. اما بالاخره بچه‌ها، بچه خواهند بود. بنابراین آن‌ها را برای نگاه‌ها و کلمات نامهربانانه آماده کنید. می‌توانید با تمرین واکنش آن‌ها با بازیگری، به آن‌ها کمک کنید.
کمک از مشاور حرفه‌ای را در نظر داشته باشید. یک فرد متخصص می‌تواند به کودک و خانواده شما کمک کند تا احساسات خود را هنگام مقابله با چالش‌های این بیماری سر و سامان دهد.
آینده پیش رو:
با گذشت زمان، افراد مبتلا به AGL ممکن است بیشتر یا کل چربی بدن خود را از دست بدهند. در افراد مبتلا به APL، این اتفاق بعد از چند سال به طور معمول متوقف می‌شود.
به طور کلی، هرچه چربی بیشتری از دست دهید، وضعیت جدی‌تر است. با این حال بسیاری از افراد مبتلا به لیپودیستروفی اکتسابی زندگی فعال و پرثمری دارند.
برای جلوگیری از عوارض لازم است که با دکتر خود همکاری نزدیک داشته باشید. به عنوان مثال، افراد مبتلا به AGL احتمالاً مشکلات قلبی و کبدی دارند. همچنین کنترل دیابت نیز سخت است. آن‌ها ممکن است دچار اختلالات خودایمنی مانند ویتیلیگو (لکه‌های کمرنگ پوست)، آرتریت روماتوئید و نوعی هپاتیت شوند.
افراد مبتلا به APL احتمالاً مشکلات مربوط به انسولین که معمولاً همراه با AGL هستند را نخواهند داشت. اما این اختلال می‌تواند منجر به درگیری‌های دیگری شود. مثل: نقص عملکرد کلیوی یا از کار افتادن کلیه‌ها، یا تجمع رسوبات چربی کم در پشت چشم که ممکن است به تخریب ماکولای وابسته به سن (AMD) مرتبط باشد. همچنین خانم‌ها ممکن است چربی اضافی روی باسن و ران خود ببینند. APL نیز می‌تواند با اختلالات خود ایمنی از جمله آرتریت روماتوئید و بیماری سلیاک همراه باشد.
محققان در حال مطالعه روی لیپودیستروفی اکتسابی هستند و ممکن است راه‌های بیشتری برای درمان آن پیدا کنند.
