در‌ چند روز گذشته اخبار بسیاری مبنی بر سبز شدن آب یکی استخرهای مسابقات المپیک شنیده شد. استخری که برای مسابقات شیرجه و واترپلو درنظر گرفته شده بود. پس از گذشت دو روز از سبز شدن استخر اول، آب استخر مجاور نیز سبز رنگ شد.

شروع اتفاقات

ماجرا از روز سه شنبه شروع شد. آب استخر واترپلو به آرامی شروع به تغییر رنگ کرد. روز بعد بازی تیم آمریکا و فرانسه در این استخر برگزار شد. پس از بازی مصاحبه های بازیکنان نشان دهنده ایرادی در آب استخر بود. تونی آزودو در مصاحبه با نشریه تلگراف انگلستان گفت: «این میزان از کلر برای ورزشکاران و‌ چشم ها اسیب رسان بوده و ما به سختی در زیر آب جایی را میدیدیم.» آب استخر مجاور در روز چهارشنبه عادی بود اما از اواخر وقت روز چهارشنبه شروع به تغییر رنگ کرد و در روز پنجشنبه کاملا سبز شده بود. بااینحال مسابقات شیرجه بانوان برگزار شد.

فرضیه اول: کلر

اولین فرضیه ای که مطرح شد میزان کلر زیاد آب بود. یکی از بازیکنان تیم مجارستان در این باره گفت: «بنظر کلر آب زیاد بود. اما ما در آبهایی با کلر بسیار زیاد هم بازی کرده ایم ولی هیچ موقع اینطور نشده بود. بنظر ایراد جای دیگریست.» بازیکن تیم استرالیا هم با اشاره به دید کم در زیر آب گفت: «در حین بازی تنها مشکل دید کم بود. اما پس از بازی همه ی بازیکنان از سوزش چشم رنج می‌بردند.» البته پس از اندازه گیری کیفیت آب توسط کارشناسان فینا «فدراسیون جهانی شنا، شیرجه و واترپلو» فرضیه بیش از اندازه بودن کلر رد شد. اندازه گیری‌ها نشان‌دهنده این بود که میزان کلر در بازه‌ مجاز و استاندارد فینا می‌باشد.

فرضیه دوم: جلبکها

پس از انتشار اولین عکس ها از استخر سبز رنگ به سرعت در فضاهای مجازی فرضیه جلبک‌ها مطرح شد. از جمله شرایط رشد جلبک‌ها هوای گرم، باد بسیارکم و راکد بودن آب است. اما میزان کلر و مواد ضد عفونی‌کننده به اندازه ای بود که به هیچ عنوان اجازه رشد به جلبک‌ها در استخرها نمی‌داد. با توجه به گفته های مسئولین برگزار کننده مسابقات و‌ کارشناسان فینا تمامی مواد شیمیایی موجود در آب مطابق با استانداردهای جهانی و در بازه مجاز بوده و هیچ مشکلی از نظر بهداشتی در آب دیده نشده. وجود جلبک در آب باعث سُر شدن دیواره های استخر، سوزش و خارش پوست٬ سوزش چشم و تغییر در بو، مزه و البته رنگ آب میشود. اما فقط دو مورد از موارد بالا اتفاق افتاده بود. روز پنجشنبه مسابقات شیرجه در بخش بانوان برگزار شد. به گفته شیرجه رو های تیمهای مختلف٬ آب هیچ واکنشی با پوست آنها نداده و بوی خاصی هم نمیداد. حتی دیگر از سوزش چشم هم خبری نبود. با توجه به اظهارات بازیکنان و آزمایشات کارشناسان فینا فرضیه وجود جلبکها به کلی رد شد.

فرضیه آخر: PH آب

اگر از فرضیه های عجیبی مثل غول سبز رنگ و شِرِک و حتی شوخی مسئولین برگزاری بگذریم؛ آخرین فرضیه توسط کارشناسان فینا مطرح شد. کارشناسان فینا به محض شروع تغییر رنگ استخر اول در روز سه شنبه در محل برگزاری مسابقات حاضر شده و نمونه برداری هایی بسیاری را انجام دادند. لازم به ذکر است کارشناسان فینا عموما بر مراحل کنترل کیفیت آب نظارت می‌کنند اما فقط در شرایط ویژه نمونه برداری را مستقلا انجام می‌دهند. طبق نمونه برداری ها و آزمایشات کارشناسان فینا دلیل اصلی تغییر رنگ آب تغییر PH آب بود. گفتنی است که بازه استاندارد برای آب استخرها ۶.۵ تا ۷.۵ است. در زیر بخشی از گزارش رسمی فینا را می‌خوانیم:
«طبق بررسی های کارشناسان فینا درباره رنگ غیرعادی آب٬ به این نتیجه رسیدیم که این آب هیچ زیانی برای ورزشکاران و بدن آنها ندارد. دلیل سبز شدن آب تغییر PH استخر می‌باشد.»
همچنین کارشناسان بهداشت فینا اعلام کردند که آب هیچگونه زیانی برای بدن ورزشکاران ندارد و سوزش چشم ورزشکاران واترپلو به دلیل اضافه شدن کلر کمی قبل از آغاز رقابت های واترپلو بوده است.
مسئولین برگزاری‌ مسابقات علت تغییر زیاد PH آب را عدم حساسیت مسئولین کنترل کیفیت آب به بحث PH و همچنین استفاده زیاد ورزشکاران از آب استخر در طول مسابقات عنوان کرد. لازم به ذکر است حداقل یک نوبت قبل از برگزاری مسابقات، تیم ها در محل بازی تمرین می‌کنند.
همچنین مسئولین برگزاری عنوان کردند به زودی آب هردو استخر به حالت اول بازمی‌گردد.

چگونه تغییر PH سبب تغییر رنگ آب میشود؟

برای پاسخ به این پرسش به سراغ مصاحبه نیویورک تایمز با اقای هرناندز، مدیر یکی از شرکت های ساخت و تجهیز استخر می‌رویم. او در شرح تغییر رنگ آب در برابر تغییر PH دو دلیل را مطرح می‌کند. همانطور که میدانید آبی که برای آشامیدن یا حتی پر کردن استخرها استفاده می‌شود دارای مقداری املاح می‌باشد. این املاح طیف وسیعی از عناصر و ترکیبات شیمیایی رو تشکیل می‌دهند که بیشتر آنها به اندازه ای کمتر از ۱ PPM «یک در میلیون» در آب وجود دارند. تغییر PH سبب واکنش این ترکیبات باهم ویا تغییر رنگ محلول می‌گردد. مقدار کم این ترکیبات نیز مانع از دیده شدن تغییر رنگ حاصل نمی‌شود.
درصورتی که مقدار PH آب تغییر کند٬ چه اسیدی تر شود چه قلیایی تر، ممکن است برخی عناصر تغییر رنگ بدهند. مثلا کلسیم باعث مات شدن و مس باعث رنگی بین سبز و آبی می‌شود.
درصورتی که PH بیش از حد زیاد شود، یعنی آب قلیایی‌تر‌ شود، می‌تواند باعث بی اثر شدن کلر و درنتیجه امکان رشد جلبک شود. البته او اضافه می‌کند که تکثیر جلبک به این سرعت در آب “تقریبا” غیر ممکن است. به نظر وی دلیل اصلی همان تغییر رنگ عناصر در PH های بالا یا پایین است.
او ضمن اشاره به موارد بالا عنوان کرد: «بعید میدانم استفاده زیاد از استخر دلیل تغییرات شدید PH آب باشد. در مجموعه تفریحی لاس وگاس در تابستان به طور میانگین ۵۰۰۰ نفر درروز از مجموعه استفاده می‌کنند اما تغییری در PH آب ایجاد نمی‌شود. احتمالا دلیل دیگری دارد.»
گفتنی است درروز چهارشنبه آب استخر واترپلو کمرنگ تر شد و پیش بینی می‌شود تا روز شنبه مشکل سبز بودن آب هر دو استخر حل شود.
باید اضافه کرد با توجه به شایعاتی مبنی بر آلوده بودن آب های برزیل مخصوصا سواحل آن نگرانی ها همچنان ادامه دارد.

منبع: Vox | BBC | independent | The New York Times