پایکا چیست؟
پایکا، خوردن مداوم موادی نظیر خاک یا گچ است که ارزش غذایی ندارند. فرد مبتلا ممکن است تمایل به خوردن مواد غیرمضری مانند یخ یا مواد مضری مانند رنگ‌های ساختمانی، قطعات فلز یا صابون داشته باشد. در برخی موارد این بیماری عواقب خطرناکی مانند مسمومیت شدید غذایی یا حتی مرگ را به‌دنبال دارد.
این بیماری بیشتر در کودکان و زنان باردار ظاهر می‌شود و معمولا موقتی است. دربرخی از انواع عقب‌ماندگی ذهنی یا بیماری‌های روانی شدید نیز دیده می‌شود که تفاوت آن با مشکل افراد نرمال در مدت زمان و شدت بیماری است؛ در این افراد پایکا شدیدتر و طولانی‌تر است و درمان آن دشوارتر است.
نشانه‌ها و علائم پایکا
افراد مبتلا به پایکا موادی که برای انسان خوراکی محسوب نمی‌شود را می‌بلعد. معمولا به منظور این‌که این رفتار بیماری تلقی شود، باید بیش‌از ۱ ماه به طول انجامد.
درصورت ابتلا به این بیماری، فرد تمایل به خوردن موارد زیر دارد:
- یخ
- صابون
- خاک یا شن
- مو
- انتهای سیگار
- رنگ غیرخوراکی
- چسب
- خاکستر
- گچ
- دکمه‌ی لباس
- مدفوع
- سایر اشیا
عامل ایجاد پایکا
برای این بیماری، دلیل واحد و مشخصی شناخته نشده است اما کمبود آهن، روی یا سایر عناصر می‌تواند در شکل‌گیری آن موثر باشند. . این تمایل می‌تواند نشان‌دهنده‌ی نیاز بدن به ماده‌ای خاص باشد برای مثال کم‌خونیِ ناشی از کمبود آهن، شایع‌ترین علت پایکا در زنان باردار است.
در افراد مبتلا به بیماری‌های روانی نظیر اختلال وسواس یا اسکیزوفرنی از پایکا به عنوان مکانیسم دفاعی استفاده می‌کنند.
برخی افراد نیز ممکن است از طعم این مواد غیرخوراکی لذت ببرند؛ دربرخی فرهنگ‌ها نیز خوردن موادی مانند خاک، رفتاری‌است که مورد پذیرش جامعه است. به این عمل جئوفاژی گفته می‌شود.
پایکا چگونه تشخیص داده می‌شود؟
آزمایش خاصی برای تشخیص این بیماری وجود ندارد؛ پزشک با توجه به سابقه‌ی فرد در خوردن مواد غیرخوراکی و برخی فاکتوهای دیگر این بیماری را تشخیص می‌دهد پس توصیه می‌شود درمورد سابقه‌ی خود در انجام دادن این رفتار، اطلاعات درست ودقیقی در اختیار پزشک قرار دهید.
انجام دادن آزمایش‌های معمول برای تشخیص کمبود آهن یا روی نیز شایع است.
مشکلات ناشی از پایکا
خوردن بسیاری از مواد غیرخوراکی می‌تواند تهدیدی جدی برای سلامت فرد محسوب شود. برخی از مشکلات ناشی از این بیماری عبارت‌اند از:
- آسیب مغزی درصورت خوردن مواد سمی موجود در رنگ یا چسب
- انواع مسمومیت مانند مسمومیت سربی
- ابتلا به عفونت‌های انگلی
- انسداد روده
- خفگی
پایکا چگونه درمان می‌شود؟
ابتدا پزشک با درمان مشکلات ایجاد شده توسط پایکا می‌پردازد، برای مثال درصورتی که بیمار با مسمومیت سرب مواجه باشد، اولین اقدام درمان آن است. سپس، با تشخیص علت پایکا، پزشک درمان‌های متفاوتی تجویز می‌کند. به عنوان مثال، درصورتی که علت بیماری، فقر آهن باشد، پزشک مصرف مکمل‌ها را به‌صورت منظم تجویز خواهدکرد یا درصورتی که علت بیماری، ابتلا به اختلال وسواس باشد، روان‌درمانی یا درمان دارویی تجویز خواهدشد.
تاچندی پیش، محققان برای درمان پایکا، استفاده از داروها را اولویت قرار نمی‌دادند چرا که دربسیاری از موارد، تغذیه‌ی صحیح یا استفاده از مکمل‌های غذایی، نقش بسزایی در درمان این بیماری داشت. با این حال اگر علت پایکا، وضعیت روانی ناسالم باشد، استفاده از داروها موثرترین شیوه برای کنترل آن است.
پیشگیری از پایکا
راه مشخصی برای پیشگیری از پایکا وجود ندارد؛ با این‌حال، کنترل و مراقبت از تغذیه و توجه به رفتارهای کودک می‌توانند موثر باشند.
