کاپتوپریل از جمله داروهایی است که در بیماران دچار فشار خون بالا یا نارسایی احتقانی قلب مورد استفاده قرار می‌گیرد. برخی بیماران به دنبال مصرف آن دچار سرفه می‌شوند. چرا؟
کاپتوپریل در دسته داروهایی قرار می‌گیرد که با مهار آنزیم، موجب غیر فعال شدن یک سیستم مهم در بدن شده و با گشادی عروق، موجب کاهش فشار خون می‌شود. نام این سیستم، سیستم رنین–آنژیوتانسین و نام آنزیم، آنزیم تبدیل‌کننده آنژیوتانسین ۲ (ACE) می‌باشد.
سیستم رنین آنژیوتانسین
در بدن در صورت افت فشار خون هورمونی به نام رنین از کلیه ترشح می‌شود. رنین موجب می‌شود ترکیبی به نام آنژیوتانسینوژن که توسط کبد سنتز می‌شود به ترکیبی به نام آنژیوتانسین I تبدیل شود. این ترکیب خود به موقع عبور از ریه توسط آنزیمی به نام ACE به آنژیوتانسین دو مبدل می‌گردد. آنژیوتانسین II به واسطه گیرنده های خود بر روی عروق، موجب تنگی آنها و به دنبال آن افزایش فشار خون می شود.
حال در درمان فشار خون بالا با مهار این سیستم می توان جلوی افزایش فشار خون را گرفت. یکی از راه‌های مهار این سیستم، استفاده از مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین دو یا ACE می باشد. کاپتوپریل ازجمله این داروهاست.
کاپتوپریل نیز مانند سایر داروها دارای عوارض جانبی می باشد. از جمله افت فشار خون، افزایش پتاسیم پلاسمایی، نارسایی حاد كلیوی (این عارضه در بیماران با انسداد دو طرفه شریان كلیوی یا انسداد شریانی در بیماران دارای یك كلیه و بیماران با نارسایی حاد قلبی مشاهده می‌شود)، جوش‌های پوستی، پروتئینوری (وجود پروتئین در ادرار)، آنژیوادما، اختلال در مزه و به ندرت نوتروپنی (کاهش نوتروفیل، نوعی گلبول سفید) ، گلوكزاوریا (وجود قند درادرار)، سمیّت كبدی و سرفه.
مطالعات نشان داده‌اند که ۳۵-۳% بیماران مصرف کننده کاپتوپریل، چند ساعت یا چند هفته بعد از مصرف دارو دچار سرفه می‌شوند. اغلب سرفه ها خشك، مقاوم و بدون خلط بوده و میتواند موجب اختلال در خواب، جراحات گلو و تغییر صدا شود. این سرفه ها به داروهای ضد سرفه پاسخ نمی‌دهند. البته لازم به ذکر است با قطع دارو، حداکثر تا ده روز سرفه‌ها فروکش می‌کنند. مطالعات همچنین از شیوع سه برابری این عارضه در زنان، در مقایسه با مردان خبر می‌دهند.
چرا سرفه؟
اشاره شد که کاپتوپریل با مهار ACE ومهار تبدیل آنژیوتانسین I به II موجب کاهش فشار خون می‌شود. البته باید اشاره کرد که عملکرد ACE فقط منوط به این تبدیل نیست. از جمله عملکردهای دیگر این آنزیم غیر فعال کردن ترکیبی بنام برادی‌کنین است. بنابراین کاپتوپریل با مهار ACE موجب تجمع برادی‌کنین و انقباض برونش‌های ریه وبه دنبال آن سرفه می‌شود.
اولین بار برادی‌کنین در سال ۱۹۴۸ توسط یک فیزیولوژیست برزیلی شناخته شد. برادی‌کنین یک واسطه التهابی است که میتواند از طریق آزادی یک سری پروستاگلاندی‌ها از جمله پروستاسایکلین، موجب گشادی عروق نیز شود. برادی‌کنین یک پروتئین با ۹ اسید آمینه است که توسط آنزیم کالیکرئین از پیش‌ساز کینینوژن سنتز می‌شود. در انسان برادی‌کنین توسط سه آنزیم کینیناز متابولیزه می‌شود:
۱. آنزیم ACE یا Angiotensin converting enzyme
۲. آنزیم APP یا Aminopeptidase P
۳. آنزیم CPN یا Carboxypeptidase N
نقش فیزیولوژیک برادی کنین
۱. گشاد کننده عروق وابسته به اندوتلیوم
۲. منقبض کننده عضلات صاف غیر عروقی در ریه و روده (دلیل اصلی سرفه به این نقش برادی کنین نسبت داده می‌شود.)
۳. افزایش نفوذ پذیری عروقی
۴. درگیر در مکانیسم درد
۵. افزایش دفع سدیم در ادرار
۶. بسته شدن مجرای شریانی بعد از تولد (این مجرا در دوران جنینی بین آئورت و شریان ریوی برقرار است تا در این دوران خونرسانی به بافت ریه صورت گیرد.)
چند توصیه در رابطه با کاپتوپریل
۱. هرگز دارو را خودسرانه قطع نکنید؛ زیرا میتواند موجب برگشت فشارخون شما به حالت اول و حتی بیشتر از آن گردد.
۲. ممکن است طی درمان در حس چشایی شما اختلال ایجاد شود که طی ۳-۲ ماه به حالت نرمال برخواهد گشت.
۳. کاهش وزن طی مصرف دارو دور از انتظار نیست.
۴. از آنجایی که این دارو موجب تجمع پتاسیم در خون می‌شود باید در مصرف سایر داروها، مواد غذایی و میوه‌ها (موز و هندوانه) و مکمل‌هایی که غنی از پتاسیم هستند، دقت کرد. افزایش پتاسیم برای بدن خطرناک است و حتی میتواند موجب ایست قلبی شود.
۵. مصرف کاپتوپریل میتواند در نتایج آزمایش خون و ادرار شما اختلال ایجاد کند.
۶. از مصرف خودسرانه داروهای سرماخوردگی و ضد سرفه اجتناب کنید؛ زیرا می‌توانند موجب افزایش فشار خون شما شوند.
۷. همه بیماران بهتر است همواره یک یادداشت همراه خود داشته باشند که درآن نوع بیماری و داروهای مصرفی آنها قید شده باشد؛ چرا که درصورت بروز مشکل احتمالی میتواند بسیار کمک کننده باشد.
۸. و بالاخره طی مصرف کاپتوپریل علاوه بر سرفه به علائم زیر حتما توجه داشته باشید:
- اشکال در تنفس
- خشونت صدا
- تورم دست و پا و صورت
- سرگیجه
- سیاهی رفتن چشم
- درد مفاصل و شکم
- بثورات جلدی
- تهوع و استفراغ
- خستگی
