آیا واقعا میتوان دربارهی شخصیت افراد قضاوت کرد؟ آبا با نگاه کردن (یا حتی گوش دادن) به یک فرد میتوان فهمید او خجالتی است یا بااعتمادبفس؟ میتوان از روی ظاهر فهمید فردی مسئولیتپذیر است، آرامش دارد یا اینکه دنبال جلبتوجه دیگران است؟
تحقیقات تازه در زمینهی روانشناسی نشان دادهاند که احتمالا بله! حتی وقتی فرصت بسیار کمی (در حد یک نگاه کوتاه چندثانیهای) داریم تا یک فرد را ببینیم، قضاوت اولیهمان دربارهی شخصیت او معمولا قابل اعتماد است (چنین قضاوتهایی، برش نازک تا thin slicing نامیده میشوند). هرچند قضاوت اولیهی ما دربارهی شخصیت برمبنای حالات چهره، طرز ایستادن، نحوهی لباس پوشیدن یا جذابیت صورت میگیرد، اما معمولا دربارهی حالات درونی اشتباه نمیکنیم.
در Naumann et al. نسخهی ۲۰۰۹، مطالعهای آورده شده است که در آن از شرکتکنندهها خواسته شده به دو سری عکس تمامقد از افراد مختلف نگاه کنند. در سری اول، افراد حاضر در عکسها، حالات چهره و طرز ایستادن عادی و معمولی خودشان را داشتند (حالت استاندارد). در سری دوم عکسها، افراد حالات چهره و طرز ایستادنهای ساختگی به خود گرفته بودند (حالت ساختگی).
مقالهی مرتبط: دو نوع شخصیت که هوش بالاتری دارند
شخصیت افراد حاضر در عکسها، طبق سخنان خود آنها و نیز آشنایانشان مشخص و شناسایی شد. سپس صحت شخصیت مشخص شده برای افراد بر مبنای مقایسه با تستهای شخصیتشناسی نیز مورد تایید قرار گرفت.
محققان طی مطالعه فهمیدند که در حالت استاندارد، شرکتکنندگان دربارهی برونگرایی، ثبات احساسی، گشادهرویی، عزتنفس و میزان مذهبی بودن نظر درستی دربارهی افراد حاضر در عکسها داشتند. در عکسهایی که حالت ساختگی داشتند نیز شرکتکنندهها توانستند ۹ مورد از ۱۰ ویژگی ارائه شده را درست تشخیص دهند.
آنچه دربارهی این صحت بالا قابلتوجه است، این است که شرکتکنندهها هیچ ارتباط رو در رویی (face to face) با افراد داخل عکسها نداشتند.
یکی از دلایل صحت بالای مشاهدات thin slicing یا برش نازک، این است که ظاهر فیزیکی هر فرد اطلاعات بسیار زیادی را آشکار میکند. این اطلاعات نیز خصیصههای شخصیتی افراد را آشکار میکنند. نوع لباس پوشیدن، مدل مو و بهداشت شخصی اطلاعات زیادی دربارهی درون یک فرد و صداقت وی فاش میکنند ( Albright et al., 1988; Borkenau & Liebler, 1992). حالات چهره و شیوهی ایستادن فرد نیز اطلاعاتی را دربارهی برونگرایی فرد انتقال میدهد ( Kenny et al., 1992).
این اطلاعات شخصیتی حتی در عکسهای معمولی از افراد نیز ظاهر میشوند چون رفتار و حالات فرد، نشانههایی بر صورت فرد نیز باقی میگذارند (مثل خطوط اخم یا خنده). طی مطالعات دیگر مشخص شده که نشانههای برونگرا بودن در عکسها شامل لبخند زدن، ایستادن با حالت پرانرژی و سالم و سرزنده به نظر رسیدن میشود.
صحت قضاوت در مورد شخصیت، در شرایط زندگی عادی افزایش مییابد. ارتباط رو در رو از عواملی است که این قضاوتها را دقیقتر میکند. عکسهای معمولی فقط اطلاعات دیداری فراهم میکنند. ارتباط رو در رو اما، علاوه بر فراهم کردن اطلاعات دیداری، سرنخهای شنیداری مثل تون صدا و طرز حرف زدن، سرنخهای حسی مثل لرزش دستها و سرنخهای بویایی مثل بوی عطر یا بوی موهای نشسته را نیز فراهم میکنند.
مقالهی مرتبط: در زمان ملاقات با افراد آنها به سرعت این ۴ ویژگی ظاهری را متوجه میشوند
سوالی که پیش میآید این است که چرا ظاهر میتواند به خوبی شخصیت یک فرد را ظاهر کند؟ اینکه ویژگیهای شخصیتی یک فرد بر چهره، حالات ایستادن، بهداشت فردی، مدل لباس و موی او تاثیر میگذارند درست است اما ویژگیهای ظاهری بسیاری وجود دارند که نمیتوانند ناشی از شخصیت باشند. مثلا طبق مطالعات، استخوان گونهی برجسته و ابروهای بلند نشانهی قابلاعتماد بودن است. اما شکل استخوان گونه و ارتفاع ابروها بر مبنای ژنتیک تعیین میشود و نتیجهی رفتار یا ویژگی شخصیتی خاصی نیست. پس چگونه میتوانیم صحت بالای قضاوت دربارهی شخصیت با استفاده از ویژگیهای ظاهری را توجیه کنیم؟
احتمالا موجهترین توجیه برای این اتفاق این است که چنین ارتباطی به شکل معکوس برقرار است: یعنی قابل اعتماد بودن، استخوان گونهی برجسته یا ابروهای بلند ایجاد نمیکند. بلکه احتمالا این فاکتورها منجر به شکلگیری ویژگی قابل اعتماد بودن در شخصیت افراد در طی دوران کودکی، نوجوانی یا جوانی میشوند. برای مثال کسی که با گونههای برجسته و ابروهای بلند متولد شده است، از کودکی حس اعتماد به دیگران میدهد. این حس باعث میشود دیگران با او به عنوان فردی قابل اعتماد برخورد کنند. اگر سایر شرایط یکسان باشد، احتمالا چنین فردی در مقایسه با فردی که این ویژگیهای ظاهری را ندارد، در آینده فرد قابل اعتمادتری خواهد بود.
اگر واقعا ویژگیهای چهره یا حالات بدن ما میتوانند تا این حد بر قضاوت دیگران از شخصیت ما تاثیرگذار باشند، و قضاوت دیگران نیز تا این حد میتواند باعث تغییر شخصیت ما در دوران کودکی و و نوجوانی شود؛ پس شخصیت خیلی بیشتر از آنچه در ابتدا فکر میکردیم قابلتغییر و سیال است. اگر این طور باشد، خیلی بیشتر باید مراقب رفتارها و قضاوتهایمان باشیم چون اشتباهات تعیینکنندهی این موضوع خواهند بود که یک کودک در آینده چه جور شخصیتی داشته باشد.