چگونه زمان را احساس می كنیم؟

چرا هنگامی كه خوشحالیم و از زمان لذت می بریم، عقربه های ساعت می دوند؟ معمولا هنگامی كه منتظر اتوبوس هستید می توانید زمان سپری شده در ایستگاه را محاسبه كنید. توانایی مغز ما در پیگیری و محاسبه ی زمان تقریبا در تمام جنبه های زندگی روزمره از پخش موزیك گرفته تا برگزاری یك جلسه، مهم است.

هشدار داخلی كوچكی كه به شما می گوید مدت زمانی كوتاه یا طولانی را منتظر مانده اید، از گروهی از فرآیندهای بخش تمپورال مغز كه توسط دو عدد ساعت عصبی پشتیبانی و كنترل می شوند، منشا می گیرد. سابقا محققان تصور می كردند كه توانایی حسی ما در پیگیری و محاسبه زمان، از بخشی از مغز به نام جسم مخطط منشا می گیرد. تحقیقات نشان داده بودند كه این بخش از مغز، هنگامی كه انسان به زمان توجه می كند، فعال می شود و بیماران مبتلا به پاركینسون – كه جسم مخطط در آن ها آسیب دیده است –  به سختی می توانند زمان را اعلام كنند. دانشمندان پیش بینی كردند كه جسم مخطط در طول فعالیت،موج های كوچكی را همانند تیك تاك ساعت تولید می كند.

با اینحال، تحقیقات اخیر نشان داده اند كه مغز ما جهت آگاهی از گذر زمان، به بخش هیپوكامپ مغز نیز وابسته است تا تعداد موج های تولید شده توسط جسم مخطط را ذخیره كند. این مفهوم تحت عنوان تئوری” فاصله ی زمانی” شناخته شده است و توضیح می دهد كه ما چگونه به طور ناخودآگاه، مدت زمان را در مقیاس ثانیه و ساعت محاسبه می كنیم. شاید توجه كرده باشید كه به نظر می رسد زمان، هنگامی كه با دوستانتان بوده اید، بسیار سریع تر از هنگامی كه در انتظار یك ملاقات مهم هستید، سپری شده است.

دانشمندان علوم عصب دریافتند دلیل این اتفاق اینست كه مغز شما، هنگامی كه به زمان توجه نمی كنید مثلا زمانی كه از یك فعالیت بسیار لذت می برید و هیچ توجهی نیز به گذر زمان ندارید، ثبت امواج مربوط به فعالیت را متوقف می كند. زمانیكه این اتفاق می افتد، مغز شما “تیك تاك” كمتری را در حافظه اش ذخیره میكند و باعث می شود كه احساس كنید زمان كمتری سپری شده است.

به عبارت دیگر، در شرایطی كه شما بیشتر به زمان توجه میكنید، مثلا زمانیكه در انتظار یك ملاقات به تعویق افتاده هستید، مغز شما هر تیك را به حساب می آورد چون چیز دیگری برای پرت كردن حواس خود از فكر كردن به زمان ندارید، و این باعث می شود كه گذر زمان بسیار آهسته تر احساس شود. بنابراین دفعه ی بعدی كه احساس كردید روزتان به كندی در حال سپری شدن است ،سعی كنید كمتر به زمان توجه كنید تا ساعت داخلی بدنتان نیز كمتر گذر زمان را ثبت كند. اگر می خواهید زمان سریع تر بگذرد، به ساعت نگاه نكنید!

تئوری “فاصله ی زمانی” توضیح میدهد ك چگونه مغز شما،زمان را همانند یك شمارشگر عصبی ثبت می كند!

١. روشن شدن ساعت

سیگنال آغاز با شروع اتفاقی كه مدت زمان خاصی به طول می انجامد، فعال می شود. مثلا ٣ دقیقه طول می كشد تا آب درون كتری به جوش آید.

٢. تقارن و همزمانی

سیگنال آغاز باعث تحریك نورون های قشری خاصی( كه معمولا با سرعت های متفاوتی فعال می شوند و در شكلA نشان داده شده اند) می شود تا تقریبا در یك زمان همدیگر را فعال كنند( شكلB) سپس آن ها به سرعت تحریك اولیه ی خود می رسند ولی چون همزمان با هم تحریك شده اند،فعالیت آن ها از الگوی خاصی پیروی می كند.

٣. دوپامین

گروهی از سلول های مغزی به نام نورون های spiny( مهره مانند) فعالیت نورون های قشری را مونیتور كرده و تعداد دفعاتی را كه الگوی فعالیت آن ها تكرار می شود، ثبت می كنند. زمانی كه اتفاق به پایان می رسد_در این مثال، هنگامی كه آب كتری به جوش می آید_انفجاری از دوپامین به سمت جسم مخطط فرستاده می شود.

۴. حافظه

آزاد شدن دوپامین باعث می شود كه سلول های spiny الگوی تحریك نورون های قشری در آن شدت خاص را به حافظه بسپارند. این فرآیند نوعی “قالب زمانی” برای اتفاق مذكور بوجود می آورد. تحقیق نشان می دهد كه خاطرات و اطلاعات منحصر به فردی برای تمامی فاصله های زمانی مختلف در حافظه وجود دارد.

۵. پایان زمان!

در این هنگام، سلول های spiny از فاصله های زمانی كه باید سلول های قشری را مونیتور كنند تا قالب زمانی را كه سیگنال های یك اتفاق خاص در آن به طول می انجامد، به حافظه بسپارند، آگاهی می یابند. هنگامی كه این اتفاق می افتد، جسم مخطط سیگنال هایی به دیگر نواحی مغزی كه در ارتباط با حافظه و تصمیم گیری هستند می فرستد كه باعث راه اندازی یك هشدار داخلی به نام “هشدار پایان” می شود!