تعریف
احساسات معدودی همانند تنگی نفس ترس را بر وجود آدمی می‌چشانند؛ تنگی نفس که در علم پزشکی تحت عنوان dyspnea شناخته می‌شود، اغلب با علائمی چون تنگی شدیدی در سینه، عطش هوا و احساس خفگی شناخته می‌شود.
فعالیت‌های ورزشی شدید، دما‌های بسیار بالا، چاقی مفرط و ارتفاع بالا، همگی از جمله علل تنگی نفس در افراد می‌باشند. خارج از مثال‌های ذکر شده، تنگی نفس ممکن است به‌علت عارضه‌ای پزشکی به وجود آمده باشد.
در صورتی که از تنگی نفس بدون علتی مشخص رنج می‌برید، و حملات تنگی نفس بطور ناگهانی شروع شده و از شدت بالایی برخوردار هستند، در اولین زمان ممکن به پزشک مراجعه نمایید.
علل
اغلب علل تنگی نفس در بالغین بیماری‌های قلبی ویا عارضه‌های مرتبط با سیستم تنفسی می‌باشد. سیستم قلبی‌عروقی و ریه‌های شما وظیفه انتقال اکسیژن به تمامی بافت‌ها و ارگان‌های بدن‌تان را بر عهده دارند. همچنین یکی از وظایف دیگر آن‌ها خارج ساختن دی‌اکسیدکربن از بدن می‌باشد؛ لذا بیماری‌هایی که کارایی این دو سیستم را کاهش می‌دهند به‌طور بالقوه توانایی ایجاد اختلال در تنفس را خواهند داشت.
تنگی نفس حاد (به معنای شروع ناگهانی تنگی نفس) علل معدودی داشته که در زیر به آن‌ها اشاره خواهیم کرد:
- آسم (برونکو اسپاسم)
- مسمومیت با مونواکسید کربن
- تامپوناد قلبی (افزایش مایع اطراف قلب)
- هیاتال هرنیا
- نارسایی قلبی
- فشار خون پایین (هیپوتانسیون)
- آمبولیسم ریوی (وجود لخته خونی در شریان‌های ریوی)
- پنوموتوراکس (عفونت ریوی)
- خون‌ریزی شدید ناگهانی
- انسداد مجاری هوایی اصلی (ایجاد مانع در مسیر‌های اصلی عبور هوا)
در صورتی که تنگی نفس به‌صورت مزمن (به مدت چند هفته یا طولانی‌تر) باشد، علت را می‌توان در موارد زیر جست‌و‌جو نمود:
- آسم
- COPD یا بیماری انسدادی ریوی مزمن
- تغییر شرایط آب و هوایی
- سوء عملکرد قلبی
- بیماری ریوی بینابینی
- چاقی
همچنین در این میان برخی از شرایط موجب سختی در تنفس و دریافت هوا خواهند شد:
مشکلات ریوی
- سرطان ریه
- ذات الجنب (التهاب در غشای جنبی اطراف ریه)
- ادم ریوی (افزایش مایع درون ریه)
- ریه آسیب دیده
- فشار خون ریوی (افزایش فشار شریانی در رگ‌های ریوی)
- سارکوئیدوسیس (افزایش توده بافت‌های لنفاوی و تجمع سلول‌های التهابی در بدن)
- بیماری سل
مشکلات قلبی
- کاردیومیوپاتی (مشکلاتی در ماهیچه‌های قلبی)
- آریتمی‌های قلبی
- نارسایی قلبی
- التهاب پریکارد
سایر مشکلات
- کم‌خونی
- دنده‌های شکسته
- حنجره تنگ شده
- التهاب اپی‌گلوت
- قورت دادن جسم خارجی
- بیماری اضطراب عمومی
- سندرم Guillain-Barre
- بیماری خود ایمنی میاستنی-گراویس (عامل ضعف ماهیچه‌ها)
چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت مشاهده موارد زیر همراه با تنگی نفس در اولین فرصت با پزشک خود ملاقاتی را تنظیم نمایید:
- التهاب در پا‌ها و قوزک پا
- تنگی نفس هنگامی که روی کمر دراز کشیده‌اید
- تب بالا، سردی بدن و سرفه
- تنفس صدادار
- وخیم‌تر شدن تنگی نفس موجود
مراقبت‌های فردی
همچنین برای جلوگیری از وقوع بیماری‌های تنفسی و تنگی نفس رعایت موارد زیر را در نظر داشته باشید:
- عدم استعمال دخانیات
- کاهش مواجهه با آلاینده‌ها
- کاهش وزن در صورت چاقی
- داشتن برنامه حرکتی و فعالیت بدنی
- در مکان‌هایی با ارتفاع بیش‌از ۱۵۰۰ متر زندگی مداوم نداشته باشید
- در صورت استفاده از دستگاه‌های تنفسی تنظیم و چک کردن آن‌ها به‌طور دوره‌ای را فراموش نکنید
