نگاه کلی
گلو درد عبارت است از درد، خارش یا آزار در ناحیه گلو که اغلب با بلع بدتر می‌شود. شایع‌ترین علت گلو درد عفونت ویروسی مانند سرماخوردگی یا آنفولانزا است. گلو درد ناشی از ویروس خود به خود بهبود می‌یابد.
گلو درد استرپتوکوکی(عفونت استرپتوکوکی)نوعی کمتر شایع از گلو درد است که علت آن باکتری است و نیاز به درمان آنتی بیوتیکی دارد تا از عوارض آن پیشگیری شود. دیگر عوامل کمتر شایع گلو درد ممکن است نیاز به درمان پیچیده‌تری داشته باشند.
علائم
علائم گلو درد میتواند بسته به علت متفاوت باشد. علائم و نشانه‌ها می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- درد یا احساس خارش در گلو
- دردی که با بلع یا حرف زدن بدتر شود
- زخم و تورم غدد در گردن یا فک
- تورم و قرمزی لوزه‌ها
- لکه‌های سفید یا چرک روی لوزه‌ها
- صدای خشن
عفونت‌های شایع ایجاد کننده گلو درد ممکن است علائم و نشانه‌های دیگری از جمله موارد زیر ایجاد کنند:
- تب
- سرفه
- آبریزش از بینی
- عطسه
- سر درد
- تهوع یا استفراغ
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم
بنابر توصیه آکادمی متخصصین کودک آمریکا اگر گلو درد کودک با اولین نوشیدن صبحگاهی برطرف نشود باید به پزشک مراجعه کرد.
اگر کودک علائم شدیدی مانند موارد زیر داشته باشد باید فوراً به پزشک مراجعه کرد:
- تنگی نفس
- مشکل در بلع
- تراوش آب از دهان که میتواند حاکی از ناتوانی در بلع باشد
افراد بزرگسال در صورت ابتلا به گلو درد و ایجاد هر یک از مشکلات مربوطه زیر باید به پزشک مراجعه کند:
- گلو درد شدید بوده یا بیش از یک هفته طول بکشد
- مشکل در بلع
- تنگی نفس
- مشکل در باز کردن دهان
- درد مفاصل
- درد گوش
- راش
- تب بالای ۳۸.۳ درجه
- خون در بزاق یا خلط بینی
- گلو دردهای عود کننده مکرر
- برآمدگی در گردن
- خشونت صدا بیش از دو هفته
دلایل
ویروس‌هایی که سرماخوردگی و آنفولانزا ایجاد می‌کنند اغلب می‌توانند گلو درد نیز ایجاد کنند.
عفونت‌های ویروسی
بیماری‌های ویروسی که گلو درد ایجاد می‌کنند عبارتنداز:
- سرماخوردگی
- آنفولانزا
- مونونوکلئوز
- آبله مرغان
- سرخک
- خروسک
عفونت‌های باکتریایی
تعدادی از عفونت‌های باکتریایی می‌توانند گلو درد ایجاد کنند. شایع‌ترین آنان استرپتوکوکوس پایوژن یا استرپتوکوک‌های گروه A هستند که موجب گلو درد استرپتوکوکی می‌شوند.
دلایل دیگر
عوامل دیگری که سبب گلو درد می‌شوند عبارتنداز:
آلرژی‌ها: آلرژی به پشم حیوانات خانگی، کپک، گرد و غبار و گرده میتواند گلو درد ایجاد کند. این مشکل میتواند از طریق آبریزش از پشت بینی پیچیده‌تر شود و سبب آزار و التهاب گلو گردد.
خشکی: هوای خشک داخل خانه به خصوص هنگامی که خانه گرم باشد به خصوص هنگامی که فرد از خواب بیدار می‌شود میتواند سبب خشونت یا خارش گلو شود. نفس کشیدن از دهان نیز-اغلب به دلیل گرفتگی مزمن بینی-میتواند سبب خشکی و گلو درد شود.
مواد آزار دهنده: آلوده کننده‌های محیطی می‌توانند خارش گلوی مداوم ایجاد کنند. مواد آلوده کننده داخی نیز مانند دود سیگار و مواد شیمیایی نیز می‌توانند گلو درد مزمن ایجاد کنند. جویدن تنباکو، نوشیدن الکل و خوردن غذاهای تند نیز میتواند گلو را آزار دهد.
کشش عضله: فرد ممکن است با فریاد زدن در وقایع ورزشی یا بلند حرف زدن یا حرف زدن طولانی مدت بدون استراحت دچار گلو درد شود.
GERD: این عارضه‌ای مربوط به سیستم گوارشی است که در آن اسید و محتویات معده به مری پس زده می‌شوند. علائم دیگر این بیماری عبارتنداز سوزش سردل، هشونت صدا، بازگشت غذا به دهان و احساس توده در گلو.
عفونت HIV:گلو درد و دیگر علائم آنفولانزا مانند گاهی اندکی پس از ابتلای فرد به ایدز ظاهر می‌شوند.همچنین افراد HIV مثبت ممکن است گلو درد مزمن یا عود کننده در نتیجه عفونت ثانویه داشته باشند، مانند عفونت قارچی که بدان برفک دهانی گفته می‌شود و نیز عفونت سیتومگالو ویروس که عفونت ویروسی شایعی است که میتواند در افراد با سیستم ایمنی سرکوب شده خطرناک باشد.
برفک و سیتومگالو ویروس هر دو می‌توانند در هر فردی رخ دهند اما احتمال ایجاد گلو درد و دیگر علائم در افراد با سیستم ایمنی ضعیف بیشتر است.
تومورها: تومورهای سرطانی گلو، زبان یا حنجره می‌توانند گلو درد ایجاد کنند. علائم دیگر می‌توانند شامل خشونت صدا، مشکل در بلع، تنفس صدادار، برآمدگی در گلو و خون در بزاق یا خلط بینی باشد.
در موارد نادر یک بافت عفونی(آبسه)در گلو سبب گلو درد می‌شود. یکی دیگر از علل گلو درد التهاب اپی گلوت می‌باشد. هر دو عارضه می‌توانند راه هوایی را بسته و موقعیتی اورژانسی ایجاد کنند.
عوامل خطرزا
گرچه تمامی افراد می‌توانند دچار گلو درد شوند اما برخی فاکتورها فرد را در معرض خطر قرار می‌دهند:
سن: کودکان و نوجوانان بیشتر از رده‌های سنی دیگر به گلو درد دچار می‌شوند. همچنین احتمال ابتلا به گلو درد استرپتوکوکی در کودکان بیشتر است.
قرار گرفتن در معرض دود تنباکو: کشیدن و سیگار یا قرار گرفتن در معرض دود آن میتواند گلو را درگیر کند.
قرار گرفتن در معرض مواد آزار دهنده شیمیایی: ذرات موجود در هوا که ناشی از سوزاندن سوخت‌های فسیلی هستند و مواد شیمیایی شایع خانگی نیز می‌توانند گلو را آزرده کنند.
عفونت‌های سینوسی مزمن یا مکرر: درناژ از بینی میتواند گلو را آزرده ساخته یا عفونت را منتشر سازد.
تماس نزدیک: عفونت‌های ویروسی و باکتریایی در هر جایی که افراد جمع هستند به راحتی منتشر می‌شوند، در مهدکودک‌ها، کلاس‌ها، اداره‌جات یا هواپیماها.
ایمنی تضعیف شده: اگر سیستم ایمنی فرد ضعیف باشد بیشتر درمعرض عفونت خواهد بود. این موارد عبارتنداز HIV، دیابت، درمان با استروئیدها یا داروهای شیمی درمانی، استرس، خستگی و رژیم غذایی ضعیف.
تشخیص
پزشک معاینه بیمار را با روش‌های زیر شروع خواهد کرد:
- استفاده از ابزار نوری برای مشاهده گلو و احتمالاً گوش‌ها و راه‌های بینی
- لمس آرام گردن برای بررسی غدد لنفاوی متورم
- سمع صداهای ریوی
سوآب گلو
در این آزمایش ساده، پزشک با استفاده از سوآبی استریل نمونه‌ای از ترشحات پشت گلو خواهد برداشت. نمونه در آزمایشگاه از نظر وجود باکتری استرپتوکوک بررسی خواهد شد. در اکثر مطب‌ها می‌توان نتیجه این تست را طی چند دقیقه اعلام کرد.
اگر جواب آزمایش مثبت باشد فرد مبتلا به عفونت استرپتوکوکی است اما اگر منفی باشد فرد مبتلا به عفونت ویروسی‌ست.
درمان
گلو درد ناشی از عفونت ویروسی اغلب ۵ تا ۷ روز طول می‌کشد و نیازی به درمان ندارد. گرچه میتواند برای کاهش درد یا تب از استامینوفن یا دیگر مسکن‌های ضعیف استفاده کرد. باید حداقل استفاده را از این داروها کرد.
برای کودکان یا نوزادان باید از داروهای مسکنی که برای آنان ساخته شده است استفاده شود.
مصرف آسپرین باید در کودکان و نوجوانان با احتیاط صورت گیرد. کودکان و نوجوانانی که در حال بهبودی از آبله مرغان یا علائم آنفولانزا مانند هستند نباید آسپرین استفاده کنند. زیرا میتواند به بیماری خطرناکی به نام سندرم ری منجر شود.
درمان عفونت‌های باکتریایی
اگر گلو درد ناشی از عفونت باکتریایی باشد پزشک آنتی‌بیوتیک تجویز خواهد کرد.
فرد باید حتی در صورت رفع علائم نیز داروها را تا آخر مصرف کند. عدم رعایت این مورد میتواند منجر به بدتر شدن یا انتشار عفونت به دیگر بخش‌های بدن شود. کامل نکردن دوره کامل مصرف آنتی‌بیوتیک برای درمان گلو درد استرپتوکوکی میتواند خطر ابتلا به تب روماتیسمی و التهاب کلیه را افزایش دهد.
درمان‌های دیگر
اگر گلو درد علامت یک عارضه غیر از عفونت ویروسی یا باکتریایی باشد، دیگر درمان‌ها بسته به تشخیص متفاوت خواهد بود.
شیوه زندگی
بدون توجه به علت گلو درد رعایت موارد زیر در خانه میتواند به کاهش علائم کمک کند:
- استراحت
- نوشیدن مایعات
- استفاده از نوشیدنی‌های آرامبخش
- قرقره کردن با آب نمک
- مرطوب کردن هوای خانه
- از مواد آزار دهنده دوری شود
پیشگیری
بهترین روش پیشگیری از گلو دردها اجتناب از میکروب‌های عامل و رعایت بهداشت می‌باشد. نکات زیر را انجام داده و به فرزندان خود نیز آموزش دهید:
- دست‌های خود را بشویید
- از اشتراک غذا و لوازم شخصی اجتناب کنید
- هنگام عطسه یا سرفه جلوی دهان خود را با دستمال بگیرید
- از مواد شوینده حاوی الکل استفاده کنید
- لوازم خانه خود را به طور مرتب تمیز کنید
- از تماس نزدیک با افراد بیمار خودداری کنید
