چند سال پیش گزارشی منتشر شد مبنی بر این که دانشآموزی کرهای پس از قرار دادن لنز تماسی خود در چشمهایش کور شده است. آمیب موجب عفونت در چشمهای این دانشآموز شده که در قرنیه پیش رفته و به صورتی دائمی به شبکیهی او آسیب زده بود. چند مورد مرگ هم در اثر آلودگی با آمیب خورندهی مغز (Naegleria fowleri) دیده شده که با شنا کردن در دریاچهها، رودخانهها ویا آبگرمها به انسان منتقل میشود. شاید این کیسهای تراژیک پزشکی انگیزهای باشد تا کمی دربارهی خطرناکترین عفونتهای سر صحبت کنیم.
آمیبها
بیشتر آمیبها خطرات مرگ به همراه ندارند. این خبر خوبی است؛ چون مبارزه با این میکروبهای کوچک بسیار سخت است. این موجود تکسلولی آغازی بیشترِ موارد آلودگی موجب ناراحتی معده میشود.
در شمار بسیار معدودی از موارد ابتلا (تقریباً ۲۰۰ مورد در سراسر جهان در ۵۰ سال گذشته)، این باگها توانستهاند از راه بینی به مغز بروند. بیشترین آمار آلودگی مربوط به شنا کردن در آبهای آزاد در تابستان میباشد ولی امکان ندارد کسی با نوشیدن آب معمولی دچار این عفونت گردد.
تا سال ۲۰۱۳ درمانی برای این عفونت وجود نداشت ولی سازمان درمان و پیشگیری از بیماریها دارویی آزمایشی به نام miltefosine را برای آن تدارک دیده است که به نظر میآید حداقل در آزمایشگاه میتواند آمیب را از بین ببرد.
انگلها
“کوری رودخانه” (onchocerciasis) توسط انگلی ایجاد میشود که از بدن انسان در اوایل زندگی خود به عنوان میزبان استفاده میکند. نابینایی در اثر رشد لارو عفونی انگل، درون بدن انسان ایجاد میشود. این عفونت بیشتر مزبوط به آفریقاست؛ جایی که در آن با مگسهای سیاه منتقل میشود.
این انگل که کرمی میکروسکوپی است توسط مگسها حمل میگردد. پس از گزش مگس انگل زیر پوست پخش شده و موجب خارش شدید میشود. کرمهای مرده پاسخ ایمنی بسیاری قوی را تحریک میکنند که بافتهای مجاور از جمله قرنیه را تخریب میکند. التهاب باعث مات شدن قرنیه و نابینایی خواهد شد.
بر اساس آمار بیش از ۱۷ میلیون نفر در سرتاسر جهان با این کرمهای ریز آلوده میشوند. این عفونت با دارویی خوراکی که شدت نشانهها را کاهش میدهد، قابل درمان است.
لارو حشرات
حشرات ممکن است تخمهای خود را در هر مکان بازی قرار دهند؛ از جمله گوش انسان! عفونت با لارو عفونتی شایع در مسافرتهاست. نام لاتین آن به معنای “خورندهی انسان” است. این عفونتها بیشتر در زخم و غشای موکوسی حیوانات به وجود میآیند ولی اگر شانس پیدا کنند، بدن انسان را مستثنی نخواهند کرد.
باکتری
مننژیت عفونتی باکتریایی است که میتواند انسان سالم را از پای دربیاورد. انواع بسیار متفاوتی از عفونتها موجب مننژیت میشوند (بیشتر ویروسی). با این حال مننژیت باکتریایی به صورتی ویژه کشنده است. وقتی عفونت به مغز و لایهی پوشانندهی آن (مننژ) حمله میکند، تورم ایجادشده به مغز فشار وارد میکند؛ چون جمجمه محل اضافی برای افزایش حجم ندارد. این حالت میتواند موجب گیجی و بیحالی شخص شده و در نهایت کار را به کما بکشاند.
یکی از علائمی که توسط آن میتوان بیماری را تشخیص داد، سفتی در گردن است، به طوری که فرد مبتلا احتمالاً نمیتواند با چانه سینهی خود را لمس کند. محل خارش تیرهی متمایل به بنفش که با فشار از بین نرود نیز از دیگر نشانههاست؛ این نشانه به دلیل وجود مسمومیت خونی بروز میکند و باید فرد را سریعاً به بیمارستان منتقل کرد. بعضی وقتها هم بیماران هموراژی با پاره شدن عروقشان شروع میکنند به “خون گریه کردن”. آنتیبیوتیکها میتوانند برای معالجهی این بیماری به کار روند ولی تشخیص زودهنگام مهمتر است.
قارچ
این نوع از عفونت (rhinocerebral mucormycosis) ابتدا بینی و سپس مغز را آلوده میکند و توسط هاگهای کپک قارچی ایجاد میشود. این اتفاق در افرادی که سیستم ایمنیشان به خطر افتاده بیشتر رخ میدهد؛ مثل بیماران دیابتی یا آنهایی که عمل پیوند داشتهاند. بیماری با درد غیرقابلباوری در صورت، دوبینی، چشمهای برآمده و زخمهای پوستی خود را نشان میدهد. در نهایت نیز بافت صورت مرده و تیره میشود. قارچ معمولاً به خون و مغز هم تهاجم میکند که در این صورت حتی با دادن داروهای ضدقارچی نیز بیمار جان خود را از دست میدهد. خوششانس هستیم که این عفونت بسیار نادر است.
پریونها
بیماری جنونگاوی یا انسفالوپاتی اسفنجی گاوی در مغز گاو حفراتی را به وجود میآورد تا در نهایت شبیه اسفنج آشپزخانه میشود! نوع انسانی آن، بیماری کروتزفلت-جاکوب نام دارد. بیماری با خوردن گوشت آلوده در بدن پخش میشود. پریونها پروتئینهای بیثباتی هستند که واکنشی زنجیرهای را تحریک میکنند. این واکنش به بدن اطلاع میدهد تا رونوشتهای بیشتری از پروتئینهای بد تولید کند. خوشههایی از این پروتئینهای با چین اشتباه در مغز تجمع یافته و مسئول بافت اسفنجی ایجادشده هستند. همهی بیماریهای پریونی غیرقابل درمان و کشنده میباشند.
ویروسها
بیرون از بدن موجودات زنده، ویروسها اهمیت زیادی ندارند و رشتههایی از مادهی ژنتیک در میان پوششی پروتئینی میباشند. برای تولیدمثل، ویروسها باید سلولهای زنده را آلوده کنند که درمورد مغز انسان میتوان انسفالیت را نام برد که در آن مغز در اثر عفونت ویروسی متورم میشود. با این حال، ویروسها به همین اندازهها محدود نبوده و به عنوان مثال یک ویروس میتواند موجب سرطان گلو شود.
پاپیلوما ویروس انسانی (HPV) موجب ایجاد سرطان در پشت گلو و قاعدهی زبان و لوزهها میشود (سرطان اوروفارنژیال). این عفونت شایعترین بیماری قابل انتقال از طریق رابطهی جنسی در ایالاتمتحده است.
بسیار عالی حرف نداره واقعا لذت میبرم