مشکلات ریتمی قلب (آریتمی های قلبی) زمانی رخ می دهند که تحریکات الکتریکی قلب که هماهنگ کننده ضربان قلب هستند، به طور صحیح کار نکنند. و باعث شوند قلب خیلی سریع ، خیلی کند یا نامنظم بتپد.
آریتمی های قلبی ممکن است شبیه به لرزش یا تند زدن قلب بوده و خطرناک باشند. بعضی آریتمی های قلبی ممکن است باعث ایجاد ناراحتی در فرد شده و گاهی اوقات حتی کشنده باشند.
درمان آریتمی های قلبی می تواند اغلب ضربان سریع یا کند قلب را کنترل کند یا ازبین ببرد. علاوه براین، چون آریتمی های قلبی آزار دهنده اغلب توسط قلب آسیب دیده یا ضعیف، بد تر می شوند (یا حتی علت این آریتمی ها هستند) ممکن است بتوان با اتخاذ سبک زندگی سالم ریسک آریتمی های قلبی را کاهش داد.
علائم آریتمی های قلبی
ممکن است آریتمی قلبی هیچ گونه علامت و نشانه ای ایجاد نکند. در واقع، پزشک شما باید در طول یک معاینه روتین، متوجه وجود آریتمی شود. با این وجود، علائم و نشانه های قابل توجه لزوما به این معنی نیستند که شما مشکل جدی دارید.
علائم قابل توجه در آریتمی های قلبی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- احساس تکان و لرزش در قفسه سینه (fluttering
- ضربان قلب سریع (تاکی کاردی)
- ضربان قلب کند (برای کاردی)
- درد قفسه سینه
- تنگی نفس
- سبکدلی و گیری
- تعریق
- غش (سنکوپ)
چه موقع باید به دکتر مراجعه کرد؟
آریتمی های قلبی ممکن است باعث کند تر یا تند تر شدن ضربان قلب شما شوند. سایرعلائم و نشانه ها ممکن است مربوط به عدم پمپاژ موثر قلب به علت تند تر یا کند تر شدن ضربان آن باشد. این علائم ممکن است شامل تنگی نفس، ضعف، گیجی، سبکدلی، غش کردن یا از حال رفتن و درد و ناراحتی قفسه سینه باشد.
اگر شما به طور ناگهانی یا به طور مداوم این علائم و نشانه ها را در زمانی که انتظار نداشتید تجربه کردید، به دنبال مراقبت های پزشکی اورژانسی باشید.
فیبریلاسیون بطنی یکی از انواع آریتمی های قلبی است که می تواند مرگ بار باشد. این اتفاق زمانی می افتد که قلب با ضربان های سریع و نامنظم می تپد. درنتیجه بطن ها به جای پمپ خون، بی هدف می لرزند. بدون ضربان قلب موثر، فشار خون سقوط کرده و خون رسانی به ارگان های حیاتی بدن مختل می شود. فردی با فیبریلاسیون بطنی، در عرض چند ثانیه از حال می رود و به زودی قادر به نفس کشیدن یا تولید ضربان نخوابد بود. اگر چنین موردی اتفاق افتاد، مراحل زیر را انجام دهید:
- با ۱۱۵ یا ۹۱۱ تماس بگیرید( با گوشی بدون سیمکارت نیز میتوان با ۹۱۱ تماس گرفت)
- اگر در نزدیکی شما، فردی آموزش دیده در زمینه احیای قلبی ریوی وجود نداشت، خودتان احیای با دست را انجام دهید. به این صورت که به طور غیرمتقاطع با سرعت ۱۰۰ تا ۱۲۰ بار در دقیقه، دست های خود را روی قفسه سینه بیمار فشار دهید تا تیم اورژانس یا افراد آموزش دیده برسند. برای فشار به سینه، به طور سریع و محکم دست هایتان را به مرکز قفسه سینه فشار دهید. نیازی نیست احیای تنفسی انجام دهید.
- اگر شما یا فردی نزدیک شما احیای قلبی ریوی(CPR بلد است، درصورت نیاز این کار را انجام دهید. CPR می تواند جریان خون به ارگان ها را تا زمان دادن شوک الکتریکی (دفیبریلاسیون) حفظ کند.
- بگردید تا ببینید آیا دفیبریلاتور اتوماتیک خارجی (AED در نزدیکی شما وجود دارد یا نه. این دفیبریلاتور های قابل حمل در بسیاری از مکان ها مثل فرودگاه ها، ماشین های پلیس و فروشگاه ها موجود هستند
برای استفاده از AED ها نیاز به آموزش نیست. AED به شما خواهد گفت که چه کار باید بکنید. برنامه ریزی آن طوری است که فقط در مواقع مناسب شوک بدهد.
علل آریتمی های قلبی:
موارد متعددی می توانند باعث آریتمی شوند. مثل:
- حمله قلبی که همان لحظه در حال اتفاق افتادن است
- ایجاد بافت جوشگاهی در بافت قلبی که به خاطر حمله قلبی سابق ایجاد شده است
- تغییر در ساختار قلب، ناشی از مواردی مثل کاردیومیوپاتی
- مسدود شدن عروق قلبی (بیماری عروق کرونری)
- فشار خون بالا
- فعالیت بیش از حد غده تیروئید (هایپرتیروئیدیسم)
- فعالیت کمتر از حد معمول غده تیروئید (هیپوتیروئیدیسم)
- سیگار
- نوشیدن بیش از حد الکل یا کافئین
- سوءمصرف مواد مخدر
- استرس
- داروها و مکمل های معین مثل داروهای بدون نسخه سرماخوردگی و آلرژی و مکمل های غذایی
- دیابت
- آپنه خواب یا وقفه تنفسی در خواب
- ژنتیک
ضربان طبیعی قلب چیست؟
قلب شما از ۴ حفره تشکیل شده است. دو حفره بالایی دهلیز نام داشته و دو حفره پایینی بطن نام دارند. ریتم قلب به طور معمول توسط یک ضربان ساز طبیعی (گره سینوسی) که در دهلیز راست قرار دارد، کنترل می شود. گره سینوسی تحریکات الکتریکی تولید می کند و به طور نرمال هر ضربان قلب را آغاز می کند.
تحریکات الکتریکی از گره سینوسی به دهلیز ها می روند و باعث انقباض عضلات دهلیز ها می شوند تا به بطن ها خون پمپ کند. سپس تحریکات الکتریکی به گروهی از سلول ها که گره دهلیزی بطنی نام دارد، می رسد. به طور معمول این تنها راه عبور سیگنال ها از دهلیز به بطن است.
گره دهلیزی بطنی، سرعت عبور سیگنال های الکتریکی را قبل از ارسال به بطن ها کم می کند. این تاخیر کم به بطن ها اجازه می دهد که پر از خون شوند. وقتی تحریکات الکتریکی به عضلات بطن برسد، منقبض می شوند و خون را به ریه یا سایر نقاط بدن پمپ می کنند. در یک قلب سالم، این فرایند ها به طور مداوم انجام می شود. ضربان قلب به طور طبیعی ۶۰-۱۰۰ ضربان در هر دقیقه است.
انواع آریتمی های قلبی
پزشکان انواع آریتمی های قلبی را نه تنها بر اساس منطقه ای که از آن نشات میگیرد( دهلیز یا بطن) طبقه بندی می کنند، بلکه براساس تغییر سرعت ریتم ناشی از آن هم طبقه بندی می کنند:
- تاکی کاردی: ضربان قلب سریع، شرعت در زمان استراحت بیش از ۱۰۰ بار دقیقه
- برادی کاردی: ضربان قلب کند، سرعت در زمان استراحت کمتر از ۶۰ بار در دقیقه
تمام تاکی کاردی ها یا برادی کاردی ها لزوما به معنای بیماری قلبی نیستند. به عنوان مثال، در طول ورزش تپش سریع تر قلب طبیعی است تا بافت های بدن، به میزان بیشتری خون غنی از اکسیژن دریافت کنند. هنگام خواب یا در طول استراحت عمیق، کند تر شدن ضربان قلب غیرطبیعی نیست.
تاکی کاردی در دهلیز
تاکی کاردی هایی که از دهلیز شروع می شوند، شامل موارد زیر هستند:
- فیبریلاسیون دهلیزی: فیبریلاسیون دهلیزی، ضربان قلب سریعی است که توسط تحریکات الکتریکی نامنظم در دهلیز ایجاد می شود. این سیگنال ها باعث ایجاد انقباض ضعیف، ناهماهنگ و سریع دهلیز ها می شوند. سیگنال های نامنظم الکتریکی که به طور مداوم به گره دهلیزی بطنی می رسند، به طور معمول باعث ایجاد ریتم سریع و نامنظم در بطن ها می شوند. فیبریلاسیون دهلیزی می تواند موقتی باشد، اما بعضی وقایع تا درمان نشوند، به اتمام نمی رسند. فیبریلاسیون دهلیزی ممکن است باعث مشکلاتی مثل سکته مغزی شود.
- فلاتر دهلیزی: فلاتر دهلیزی مثل فیبریلاسیون دهلیزی است. ضربان قلب در فلاتر دهلیزی منظم تر و دارای تحریکات الکتریکی ریتمیک تر است. فلاتر دهلیزی هم ممکن است مشکلات جدی مثل سکته مغزی ایجاد کند.
- تاکی کاردی فوق بطنی: تاکی کاردی فوق بطنی یک اصطلاح گسترده است که بسیاری از آریتمی های قلبی را که از بالای بطن در گره دهلیزی بطنی یا دهلیز شروع می شوند، دربر میگیرد.
- سندرم ولف پارکینسون وایت: این سندرم نوعی تاکی کاردی فوق بطنی می باشد که در آن، مسیرهای الکتریکی اضافی بین دهلیز و بطن وجود دارد که از زمان تولد هست. با این وجود ممکن است فرد تا زمان بزرگسالی، علامتی نداشته باشد. این مسیر فرعی ممکن است باعث عبور سیگنال ها از دهلیز به بطن، بدون عبور از گره دهلیزی بطنی شود. که باعث دوره های قلبی کوتاه و ضربان های قلب سریع خواهد شد.
تاکی کاردی در بطن ها
تاکی کاردی های با منشا بطنی شامل موارد زیر هستند:
- تاکی کاردی بطنی: تاکی کاردی بطنی، ضربان قلبی سریع و منظمی است که ناشی از سیگنال های الکتریکی غیرطبیعی در بطن است. ضربان قلب سریع به بطن ها اجازه پر شدن کامل و انقباض موثر برای پمپ خون کافی به بدن را نمی دهد. تاکی کاردی بطنی اغلب یک اورژانس پزشکی است. اگر اقدامات پزشکی سریع انجام نگیرد تاکی کاردی بطنی بدتر شده و تبدیل به فیبریلاسیون بطنی می شود.
- فیبریلاسیون بطنی: فیبریلاسیون بطنی زمانی رخ می دهد که تحریکات الکتریکی نامنظم باعث لرزش ها و حرکات غیرموثر بطنی به جای پمپ خون لازم به بدن می شود. این مشکل جدی درصورتی کشنده است که قلب پس از چند دقیقه به ریتم نرمال برنگردد. بسیاری از افرادی که دچار فیبریلاسیون بطنی می شوند، دارای بیماری های زمینه ای قلبی هستند یا ترومایی جدی مثل برق گرفتگی را تجربه کرده اند.
- سندروم QT طولانی : سندروم QT طولانی، اختلال قلبی است که فرد دارای این اختلال، ریسک بالاتری برای ضربان قلب نامنظم و سریع دارد. ضربان سریع ناشی از تغییرات سیستم الکتریکی قلب ممکن است باعث از حال رفتن فرد شود و کشنده باشد.جهش های ژنتیکی یا داروهای متعددی وجود دارند که می توانند فرد را در معرض خطر سندرم QT طولانی قرار دهند. بعضی شرایط پزشکی مثل نقایص قلبی مادرزادی ممکن است باعث سندرم QT طولانی شوند.
برادی کاردی ، ضربان قلب کند
با اینکه ریت قلبی زیر ۶۰ بار در دقیقه در زمان استراحت، برادی کاردی در نظر گرفته می شود اما لزوما نشان دهنده ی یک مشکل نیست. اگر فیزیک مناسبی دارید، احتمالا قلب شما قادر است خون مورد نیاز بدنتان را با کمتر از ۶۰ ضربان در دقیقه در زمان استراحت تامین کند.
علاوه بر این، دارو های خاصی که برای درمان سایر بیماری ها مثل فشار خون بالا استفاده می شوند، ممکن است تعداد ضربان های قلب شما را کم کنند. با این وجود، اگر ریت قلبی کندی دارید و قلب شما قادر به پمپ خون کافی نیست، ممکن است یکی از انواع برادی کاردی ها، شامل موارد زیر را داشته باشید:
- سندروم سینوس بیمار(Sick sinus syndrome): اگر گره سینوسی که مسئول تولید ضربان قلب است به طور صحیح تحریکات را ارسال نکند، احتمالا ریت قلب کند خواهد شد(برادی کاردی)، یا ممکن است سریع تر شود (تاکی کاردی) و به طور متناوب کند شود. سندروم سینوس بیمار می تواند در اثر ایجاد اسکار (بافت جوشگاهی) نزدیک گره سینوسی ایجاد شود. و باعث گسیختگی یا انسداد حرکت تحریک شود.
- انسداد هدایت الکتریکی: انسداد مسیر حرکت تحریکات الکتریکی قلب می تواند در گره دهلیزی بطنی یا نزدیک آن رخ دهد. این گره در مسیر حرکت نحریکات بین دهلیز و بطن قرار دارد. انسداد می تواند در سایر مسیرهای منتهی به بطن نیز رخ دهد. براساس نوع و محل انسداد، حرکت تحریک بین دهلیز و بطن می تواند کند تر شده یا دچار انسداد شود. اگر سیگنال ها به طور کامل مسدود شوند، سلول های خاصی در گره دهلیزی بطنی یا بطن ها می توانند ضربان قلبی مداوم اما معمولا کندتری تولید کنند. بعضی انسداد ها هیچ علامت و نشانه ای ندارند و بعضی دیگر ممکن است ضربان جهشی قلب یا برادری کاردی ایجاد کنند.
ضربان زودرس قلب
ضربان زودرس قلب،اگرچه اغلب شبیه ضربان جهشی قلب است اما در واقع یک ضربان اضافی است. ولو اینکه گاه و بیگاه ضربان زودرس را احساس کنید، ندرتا به معنی مشکلی جدی است. البته، یک ضربان زودرس می تواند باعث آریتمی های طولانی تر (بخصوص در افرادی که بیماری های قلبی دارند) شود.
ضربان قلب زودرس معمولا با استرس، ورزش شدید یا محرک هایی مثل کافئین ونیکوتین ایجاد می شود.
ریسک فاکتور های آریتمی های قلبی
عوامل خطر خاصی ممکن است ریسک ابتلا به آریتمی قلبی را افزایش دهند:
- بیماری عروق کرونری،سایر مشکلات قلبی و سابقه جراحی قلب: تنگ شدن عروق قلبی، حمله قلبی، دریچه های قلبی غیرنرمال، سابقه جراحی قلب، سکته قلبی، نارساییی قلب، کاردیومیوپاتی و سایر آسیب های قلبی ریسک فاکتور تقریبا تمام انواع آریتمی های قلبی هستند.
- فشار خون بالا: باعث افزایش ریسک ابتلا به بیماری عروق کرونری می شود. همچنین ممکن است باعث سفت و ضخیم شدن دیواره بطن چپ شود که می تواند مسیر عبور تحریکات قلبی را تحت تاثیر قرار دهد.
- بیماری های قلبی مادرزادی: متولد شدن با قلبی غیرطبیعی ممکن است بر ریتم قلب تاثیر بگذارد.
- مشکلات تیروئیدی: غده تیروئید با میزان فعالیت بسیار زیاد یا بسیار کم می تواند خطر آریتمی های قلبی را افزایش دهد.
- دارو ها و مکمل ها: قرص های بدون نیاز به نسخه سرماخوردگی یا سرفه مشخص و بعضی داروهای نیازمند به نسخه خاص ممکن است در ایجاد آریتمی دخالت داشته باشند.
- دیابت: ریسک ابتلا به بیماری عروق کرونری و فشار خون بالا با دیابت کنترل نشده به شدت افزایش می یابد.
- آپنه خواب مسدود کننده: در این اختلال، تنفس حین خواب مختل می شود. می تواند ریسک برادی کاردی، فیبریلاسیون دهلیزی و سایر انواع آریتمی های قلبی را افزایش دهد.
- عدم تعادل الکترولیت ها: الکترولیت ها موادی هستند که در خون وجود دارند (مثل پتاسیم، سدیم، کلسیم و منیزیم). این موراد به ایجاد و هدایت تحریکات الکتریکی قلب کمک می کنند. میزان بسیار بالا و بسیار پایین الکترولیت ها می تواند بر تحریکات الکتریکی قلب تاثیر گذاشته و در ایجاد آریتمی مشارکت کنند.
- مصرف بیش از حد الکل: مصرف بیش از حد الکل می تواند بر تحریکات الکتریکی قلب اثر گذاشته و احتمال ابتلا به فیبریلاسیون دهلیزی را افزایش دهد.
- مصرف کافئین یا نیکوتین: کافئین، نیکوتین و سایر محرک ها می توانند باعث تند تر شدن ضربان قلب شده وممکن است در ایجاد آریتمی های قلبی جدی مشارکت کنند. مواد مخدر غیرقانونی مثل آمفتامین ها و کوکائین ممکن است عمیقا روی قلب اثر گذاشته و باعث انواع مختلف آریتمی های قلبی شوند یا مرگ ناگهانی در اثر فیبریلاسیون بطنی اتفاق بیفتد.
آریتمی های قلبی چه مشکلاتی ایجاد می کنند؟
- سکته مغزی
- نارسایی قلبی
