هدف از سونوگرافی داپلر بررسی جریان خون است. پزشکان از یافته‌های سونوگرافی داپلر برای کمک به تعیین اینکه آیا در رگ خونی انسداد، تنگی یا نشت وجود دارد یا نه، استفاده می‌کنند.
متخصصان از سونوگرافی برای بررسی ساختارهای داخلی مانند استخوان‌ها و ارگان‌ها استفاده می‌کنند. آن‌ها از سونوگرافی داپلر برای تحلیل چگونگی جریان خون در وریدها و شریان‌ها استفاده می‌کنند.
در سونوگرافی داپلر از امواج صوتی برای ایجاد تصاویری از چگونگی جریان خون فرد در وریدها و شریان‌هایش استفاده می‌شود. هدف اغلب بررسی جریان خون در بازوها و ساق پاهاست.
در سونوگرافی داپلر، دستگاهی دستی امواج صوتی را ساطع می‌کند که حرکت اجسام در حال حرکت مانند سلول‌های خونی را منعکس می‌کند. امواج صوتی منعکس‌شده تصاویری از مسیر خون در حال جریان را ایجاد می‌کنند.
انواع سونوگرافی داپلر
- داپلر رنگی که به تصور حرکت، سرعت و جهت جریان خون به صورت رنگی کمک می‌کند.
- پاور داپلر که نوع جدیدتر داپلر رنگی است که جزئیات بیشتری را ارائه می‌دهد، اما نمی‌تواند نشان دهد که خون در چه جهتی جریان دارد.
- داپلکس داپلر که تصاویر استاندارد از رگ خونی می‌گیرد و داده‌ها را به صورت نمودار نشان می‌دهد.
- اسپکترال داپلر یا داپلر طیفی که جریان خون را به صورت داده‌های نموداری نشان می‌دهد و می‌تواند نشان دهد که آیا جریان خون مسدود شده است یا نه.
- داپلر با امواج مداوم که جریان مداومی از امواج صوتی را می‌فرستد که امکان اندازه‌گیری دقیق‌تر جریان خونی را که با سرعت بیشتری حرکت می‌کند را فراهم می‌سازد.
سونوگرافی داپلر به چه منظوری استفاده می‌شود؟
متخصصان از سونوگرافی داپلر برای بررسی جریان خون فرد به‌ویژه اینکه آیا انسداد یا نامنظمی دیگری وجود دارد یا نه، استفاده می‌کنند. نتایج می‌تواند به پزشکان در تشخیص شرایط مختلف از جمله شرایط قلبی خاص کمک کند.
برای مثال، پزشکان از سونوگرافی داپلر برای بررسی موارد زیر استفاده می‌کنند:
- آسیب عروق خونی
- نامنظمی در ساختار قلب
- انسداد مانند ترومبوز ورید عمقی
- تنگی یا سفت‌شدن عروق خونی که می‌تواند موجب قطعی جریان خون به پاها و ساق‌ها شود
- ترومبوفلبیت سطحی که شامل التهاب ورید پاهاست
- تومورهای عروقی در پاها
- ترومبوآنژئیت انسدادی، بیماری نادری که باعث تورم عروق خونی دست‌ها و پاها می‌شود
- هرگونه تغییر در عملکرد قلب، غالبا در کنار الکتروکاردیوگرام
- هرگونه تغییر در جریان خون بعد از جراحی
- هرگونه تغییر جریان خون در بارداری یا در جنین
در چه شرایطی فرد به انجام سونوگرافی داپلر نیاز پیدا می‌کند؟
اگر فرد علائمی از کاهش جریان خون به بازوها، گردن و پاها را نشان دهد، ممکن است پزشک سونوگرافی داپلر درخواست کند.
به عنوان مثال، موارد زیر می‌توانند جریان خون را کاهش دهند:
- لخته شدن خون در رگ‌ها
- انسداد یا تنگی در شریان‌ها
- آسیب عروق خونی
به‌طور معمول، پزشک در صورتی که فرد علائمی از شرایط خاص مانند بیماری شریانی محیطی را نشان دهد، سونوگرافی داپلر توصیه می‌کند. این بیماری زمانی اتفاق می‌افتد که رسوبات چربی در عروق تجمع یابند و جریان خون را محدود کنند.
بیماری شریانی محیطی می‌تواند منجر به موارد زیر شود:
- سردی پاها یا قسمت‌های تحتانی ساق‌ها
- ضعف و بی‌حسی در پاها
- کرامپ دردناک در عضلات پاها یا لگن در هنگام راه‌رفتن یا بالارفتن از پله‌ها
- تغییر رنگ پوست
- پوست براق روی پاها
از طرفی دیگر، ممکن است پزشک در صورتی که فرد علائم قلبی داشته باشد، سونوگرافی داپلر درخواست کند، از جمله:
- خستگی
- تنگی نفس
- تورم پاها، ساق‌ها و شکم
به‌طور کلی، پزشک در شرایط زیر تمایل به درخواست سونوگرافی داپلر دارد:
- احتمال آسیب عروق خونی
- زمانی‌که فرد در حال حاضر برای اختلالی در جریان خون درمان دریافت می‌کند.
- زمانی‌که فرد اخیرا سکته مغزی کرده است که در این حالت جریان خون مغز بررسی می‌شود و این عمل ترنس کرانیال داپلر نامیده می‌شود.
همچنین، اگر جنین کوچک‌تر از حد انتظار باشد، با سونوگرافی داپلر می‌توان به دنبال هرگونه نامنظمی در جریان خون بود.
شرایط آماده‌شدن برای سونوگرافی داپلر
فرد اغلب نیازی به آماده‌شدن برای سونوگرافی داپلر ندارد. با این حال، اگر فرد سیگاری باشد، ممکن است پزشک از وی بخواهد که چند ساعت قبل از انجام سونوگرافی از سیگارکشیدن خودداری کند. سیگارکشیدن می‌تواند عروق خونی را تنگ کند که منجر به نتایج اشتباه می‌شود.
سونوگرافی داپلر چگونه انجام می‌شود؟
سونوگرافی داپلر روشی بدون درد، بی‌خطر و غیرتهاجمی است. ممکن است فرد در مطب پزشک تحت سونوگرافی قرار گیرد یا ممکن است نیاز باشد به بخش رادیولوژی بیمارستان مراجعه کند.
قبل از سونوگرافی لازم است که فرد لباس‌ها و جواهرات بخشی از بدن را که اسکن خواهد شد را دربیاورد و سپس روی تخت یا میز معاینه دراز بکشد. تکنسینی که سونوگرافی را انجام می‌دهد، ممکن است برای اندازه‌گیری فشار خون قسمت‌های مختلف بازوها و ساق پاها از کاف فشارخون در نواحی مانند ساق پا، مچ پا یا ران استفاده کند. سپس از لوبریکنت برای دستگاه دستی به‌نام ترانسفورماتور یا مبدل استفاده می‌کند. ترانسفورماتور برای ایجاد تصاویری از جریان خون روی پوست حرکت داده می‌شود.
کل پروسه به‌طور معمول ۴۵-۳۰ دقیقه طول می‌کشد و معمولا شخص می‌تواند بلافاصله از مرکز خارج شود.
نتایج سونوگرافی داپلر
نتایج سونوگرافی داپلر به پزشک در تعیین سلامتی وریدها و شریان‌ها کمک می‌کند. نتایج عادی گزارش می‌کند که تصاویر هیچ مشکلی از جمله انسداد و تنگی عروق خونی را نشان نمی‌دهد.
اگر تکنسین نامنظمی را مشاهده کرد، می‌تواند نشان‌دهنده‌ی موارد زیر باشد:
- لخته خونی
- انسداد در ورید یا شریان که برای مثال می‌تواند تجمع کلسترول باشد
- تنگی رگ خونی
- اسپاسم عروق کرونر که شریانی در قلب سفت‌شده درگیر می‌شود و احتمالا به علت استرس می‌باشد
عوامل خاصی می‌توانند در یافته‌های سونوگرافی داپلر تاثیر داشته باشند، از جمله:
- چاقی
- ضربان قلب نامنظم
- بیماری قلبی و عروقی
- مصرف سیگار قبل از سونوگرافی
تکنسین نتایج را به پزشک می‌فرستد و اگر وی نامنظمی مشاهده کرده باشد، پزشک مراحل بعدی را در نظر خواهد گرفت.
