واکسن HPV ، واکسنی است که از عفونت با پاپیلوماویروس انسانی (HPV) محافظت می کند. HPV ها بیش از ۲۰۰ نوع هستند که حدود ۴۰ نوع از آنها به طور مستقیم از طریق تماس جنسی منتقل می شوند. عفونت با HPV می تواند باعث ایجاد برخی سرطان ها شود. سرطان دهانه رحم که سومین سرطان شایع در زنان است، بیشترین موارد سرطانی را شامل می شود. تقریبا تمام موارد سرطان دهانه رحم به علت عفونت HPV ایجاد می شوند. عفونت HPV عامل سایر تومورهای آنوژنیتال (مقعدی تناسلی) نیز می باشد؛ شامل اکثر کارسینوما های آنال (مقعدی) و بخش زیادی از سرطان های فرج (vulvar) ، واژینال و آلت تناسلی مردانه (penile) است. HPV همچنین بخشی از سرطان های اوروفارنژیال را ایجاد می کند؛ حدود سه چهارم این سرطان ها در مردان بروز می یابد. در ایالات متحده، در ۲۵ سال اخیر، سه برابر شده است. به طور مشابه، در سایر کشور های صنعتی نیز، بروز این سرطان افزایش یافته است.
HPV 16,18 عامل ۷۰ درصد سرطان های دهانه رحم هستند. ۱۰ نوع HPV دیگر نیز باعث ایجاد اکثر موارد آن ۳۰ درصد باقی مانده می شوند. عامل ایجاد بیش از ۸۰ درصد سرطان های غیر از دهانه رحم مرتبط با HPV، HPV 16/18 می باشد.علاوه براین، HPV 6 و HPV 11 باعث ایجاد ۹۰ درصد از زگیل های تناسلی می شوند.
اگرچه بیشتر عفونت های HPV خود به خود از بین می روند، اما بعضی از آن ها باقی می مانند. اگر عفونت باقی مانده، یک عفونت با انواع HPV سرطانزا باشد، باعث می شود بیمار در معرض خطر ایجاد زخم های پیش سرطانی و درنهایت سرطان مهاجم قرار گیرد. فاصله زمانی ابتلا به عفونت و سرطان معمولا ۱۵ تا ۲۵ سال یا بیشتر است.
انواع واکسن HPV
سه واکسن برای پیشگیری از عفونت با HPV های بیماری زا، توسط FDA تایید شده است:
واکسن گارداسیل (Gardasil)
واکسن گارداسیل ۹ (Gardasil 9)
واکسن سرواریکس (Cervarix)
هر سه این واکسن ها از ابتلا به عفونت HPV 16/18 جلوگیری می کنند. واکسن سرواریکس فقط از HPV 16/18 پیشگیری می کند. واکسن گارداسیل، علاوه بر این دو، از عفونت با HPV 6 و HPV ۱۱ نیز پیشگیری می کند. واکسن گارداسیل ۹ از عفونت با چهار نوع HPV قبلی، به اضافه پنج نوع HPV سرطانزای دیگر ( ۳۱، ۳۳، ۴۵، ۵۲ و ۵۸) ممانعت به عمل می آورد که در کل عامل ۱۰ تا ۲۰ درصد سرطان های دهانه رحم هستند.
در حال حاضر واکسن گارداسیل ۹ تنها واکسن واکسن موجود در ایالات متحده است. واکسن گارداسیل و سرواریکس هنوز هم در سایر کشور ها استفاده می شوند.
این سه واکسن HPV چندگانه پروفیلاکتیک از ذرات ویروس مانند ( virus-like particles:VLPs) تشکیل شده اند.
واکسن HPV چگونه عمل می کند؟
مانند سایر ایمن سازی ها که از عفونت های ویروسی پیشگیری می کنند، واکسن HPV سیستم ایمنی بدن را برای تولید آنتی بادی تحریک می کند. وقتی بدن با HPV مواجه شود، این آنتی بادی ها به ویروس می چسبند و از عفونت سلول ها با این ویروس جلوگیری می کنند.
واکسن های HPV رایج برمبنای ذرات ویروس مانند (VLPs) ساخته شده اند که توسط مواد سطحی HPV تشکیل می شوند. VLP ها عفونت زا نیستند چون فاقد DNA ویروس هستند. بااین وجود، خیلی شبیه ویروس های واقعی می باشند. و آنتی بادی هایی که علیه VLP ها ایجاد می شوند، علیه ویروس های واقعی نیز عمل می کنند.این VLP ها به شدت ایمونوژن هستند؛ به این معنی که باعث القای تولید مقادیر زیادی آنتی بادی توسط بدن می شوند. این باعث موثر بودن واکسن می شود. القای تولید آنتی بادی های خنثی کننده پاتوژن پاسخ ایمنی محافظتی اصلی است که توسط بسیاری از واکسن های پیشگیری کننده القا می شود.
این واکسن ها از سایر بیماری های منتقله از راه جنسی پیشگیری نمی کنند. همچنین در درمان عفونت HPV موجود یا بیماری های ایجاد شده توسط HPV نقشی ندارند.
پاپیلوما ویروس ها دو پروتئین کپسیدی دارند، که هر کدام شامل اپی توپ های خنثی کننده هستند. L1 بیشترین پروتئین کپسید و L2 کمترین پروتئین کپسید است. ژن L1 از ژنوم ویروسی میکروارگانیسم ها کلون شده و پروتئین های بیش از حد بیان شده L1 خود به خود به صورت VLP هایی گرد هم می آیند که:
- شبیه ساختار ویریون های واقعی هستند.
- نه عفونت زا و نه سرطان زا هستند.
- تولید مقادیر زیادی از آنتی بادی های خنثی کننده مخصوص هر نوع را القا می کنند.
کیفیت و کمیت پاسخ ایمنی ایجاد شده توسط واکسن HPV با عفونت واقعی متفاوت است. ویژگی های اصلی پاسخ ایمنی به VLP ها، به قرار زیر است:
- VLP ها به شدت ایمونوژن هستند و باعث القای تولید مقادیر زیادی آنتی بادی خنثی کننده L1 می شوند؛ حتی در غیاب مواد یاور (Adjuvants) که هر دو ایمنی ذاتی و اکتسابی را فعال می کنند. این آنتی بادی ها در طول زمان بالا باقی می مانند.
- VLP ها باعث ایجاد پاسخ ایمنی هتروژن و یا پلی کلونال ؛ immunodominant یا غیر immunodominent ؛ خنثی کننده یا غیر خنثی کننده ؛ مخصوص هر نوع یا انواع پاسخ های واکنشگر متقاطع می شوند
