پسوریازیس یک بیماری خود ایمنی است که باعث می‌شود سلول‌ها به سرعت روی پوست رشد کنند. این رشد بیش از حد می‌تواند منجر به پلاک‌های ضخیم و پوسته پوسته شدگی شود که ممکن است خارش یا ناراحتی ایجاد کند.
انواع مختلفی از پسوریازیس وجود دارد که بسته به ظاهر و اندازه و محل قرارگیری آنها بر روی بدن متفاوتند. در ایالات متحده، بیش از ۸ میلیون نفر مبتلا به پسوریازیس هستند.
محرک‌های محیطی اغلب باعث تشدید علائم پسوریازیس می‌شوند. با اینکه نمی‌توان این علائم را درمان کرد، پیشرفت‌های اخیر در درمان پسوریازیس نشان می دهد که می‌توان تعداد پلاک‌ها و شدت علائم را کاهش داد.
در این مقاله به انواع مختلف پسوریازیس، علائم و نحوه درمانشان می‌پردازیم.
علائم
پسوریازیس ممکن است باعث خارش شدید و ناراحتی شود.
علائم اصلی پسوریازیس تکه های قرمز، پوسته پوسته شده و زبر پوست است که ممکن است تکه‌های سفید و صاف پوستی که به سادگی جدا می‌شوند، آنها را پوشش دهند. همچنین ممکن است باعث خارش شدید یا احساس سوزش شوند.
علائم پسوریازیس ممکن است به یکباره عود کند درحالیکه علائم دوره قبل عود بیماری در حال بهبودی بود. هر بار عود بیماری با دوره نقاهت و ترمیم دنبال می‌شود. دوره های ترمیم به طور متوسط ۱ تا ۱۲ ماه به طول می‌انامد.
پیش بینی مدت زمان عود علائم و دوره بهبودی می تواند چالش برانگیز باشد.
علائم آن بسته به نوع پسوریازیس از خفیف تا شدید است و ممکن است متفاوت باشد.
براساس نظر بنیاد ملی پسوریازیس:
- پسوریازیس خفیف، کمتر از ۳٪ بدن را در بر می گیرد.
- پسوریازیس متوسط ۳-۱۰٪ بدن را در بر می گیرد.
- پسوریازیس شدید بیش از ۱۰٪ بدن را پوشانده است.
پلاک ها ممکن است در هر نقطه از بدن ایجاد شوند اما معمولاً به صورت لکه های کوچک روی آرنج، زانوها، قسمت تحتانی کمر و پوست سر ظاهر می شوند.
انواع پسوریازیس
اشکال مختلفی از پسوریازیس وجود دارد ، که در زیر شرح داده شده است.
پسوریازیس پلاک
در حدود ۸۰-۹۰٪ از مبتلایان به پسوریازیس دارای پسوریازیس پلاک هستند. معمولاً ضایعات برجسته، ملتهب، قرمز، پوشیده از لایه‌های پوستی نقره‌ای یا سفید، اغلب در آرنج، زانو، پوست سر و کمر به چشم می‌خورد.
پسوریازیس معکوس
پسوریازیس معکوس در مناطق زیر ایجاد می شود:
- زیر بغل
- کشاله ران
- زیر سینه‌ها
- چین های پوستی دیگر، مانند اطراف دستگاه تناسلی و باسن
پسوریازیس معکوس ضایعات قرمز دارد و معمولاً فاقد ضایعاتی است که در پسوریازیس پلاک رخ می‌دهد. ضایعات ممکن است صاف و براق باشند.
تحریکات ناشی از مالش و تعریق می‌تواند این نوع از پسوریازیس را به سبب موقعیت قرارگیری آن در لبه‌های پوستی و نواحی حساس وخیم‌تر کند. در افرادی که اضافه وزن دارند و افرادی که دارای چین‌های عمیق پوستی هستند، بیشتر دیده می‌شود.
پسوریازیس اریترودرمی
پسوریازیس اریترودرمی نوع التهابی و البته نادر پسوریازیس است که می‌تواند باعث ایجاد نواحی وسیع قرمز در سطح بدن شود.
پسوریازیس پلاک ناپایدار، که در آن ضایعات لبه‌های مشخصی ندارند، ممکن است به پسوریازیس اریترودرمی منجر شود. همچنین ممکن است لایه برداری از پوست، خارش شدید و درد وجود داشته باشد.
پسوریازیس اریترودرمی تعادل شیمیایی بدن را به هم می‌زند و درنتیجه باعث از بین رفتن پروتئین و مایعاتی می‌شود که کمبودشان می‌تواند منجر به بیماری شدید گردد.
ممکن است ادم یا تورم ناشی از تجمع مایعات رخ دهد. این عارضه احتمالاً در اطراف مچ پا ایجاد می‌شود. همچنین بدن در تنظیم درجه حرارت خود مشکل داشته باشد که می‌تواند باعث لرز شود.
پسوریازیس اریترودرمی نیز می‌تواند منجر به ذات الریه و نارسایی احتقانی قلب شود.
عوارض پسوریازیس اریترودرمی می‌تواند خطرناک باشد. هرکسی که علائم این بیماری را نشان دهد باید سریعاً به پزشک مراجعه کند.
در صورت بروز علائم شدید، احتمال بستری شدن بالاست.
پسوریازیس گوتیت
پسوریازیس گوتیت یا خالدار اغلب در کودکی یا اوایل بزرگسالی شروع می‌شود. به صورت لکه‌های کوچک، قرمز و نقطه مانند روی پوست ظاهر می‌شود. لکه ها معمولاً به اندازه ضایعات پسوریازیس پلاک، ضخیم یا پوسته پوسته نیستند.
طیف وسیعی از بیماری‌ها می تواند به پسوریازیس گوتیت بیانجامد. از جمله:
- عفونتهای سیستم تنفسی فوقانی
- عفونت های استرپتوکوکی
- التهاب و عفونت لوزه ها
- استرس
- آسیب دیدگی پوست
- داروهای خاصی از جمله ضد مالاریا، لیتیوم و بتا بلاکرها
پسوریازیس گوتیت ممکن است بدون درمان برطرف شود و هرگز برنگردد. و یا ممکن است بعداً به عنوان تکه های پسوریازیس پلاک دوباره ظاهر شود.
پسوریازیس پوسچولار
پسوریازیس پوسچولار یا چرک دانه‌ای در بزرگسالان شایع‌تر بوده و کمتر از ۵٪ موارد پسوریازیس را در بر می‌گیرد.
به صورت جوش‌های سفید، یا تاول‌های چرکی غیر عفونی، که پوست قرمز را احاطه کرده است، ظاهر می‌شود و می‌تواند در مناطق خاصی از بدن، به عنوان مثال، دست و پا و یا دیگر نقاط تأثیر بگذارد. این نوع، یک عفونت نیست و مسری نمی‌باشد.
پسوریازیس پوسچولار تمایل به تشکیل چرخه دارد، که در آن شکل گیری پوسچول یا تاول‌های چرکی و پوسته پوسته شدن به دنبال قرمز شدن پوست اتفاق می‌افتد.
در حالی که پسوریازیس می تواند در هر نقطه از بدن انسان تشکیل شود، در زیر برخی از شایع‌ترین مناطق نشان داده شده است.
عوارض
ممکن است بیماری‌های دیگری نیز در نتیجه پسوریازیس ایجاد شوند. در حالی که برخی افراد آن را صرفا یک بیماری پوستی می‌شناسند، اما پسوریازیس می‌تواند بر روی استخوان‌ها، ماهیچه‌ها و سیستم متابولیک نیز تأثیر بگذارد.
آرتریت پسوریاتیک
حداکثر ۳۰٪ از مبتلایان به پسوریازیس به التهاب مفصلی با علائم آرتریت، دچار هستند که به آرتریت پسوریاتیک مشهور است.
این نوع پسوریازیس، باعث التهاب و آسیب پیشرونده در مفاصل می‌شود. این بیماری معمولاً در افراد ۳۰ تا ۵۰ سال رخ می دهد.
سایر عوارض
افراد مبتلا به پسوریازیس ممکن است طرد شدن از اجتماع، مشکلات و عدم تمایل به عکس گرفتن و اعتماد به نفس پایین را تجربه کنند که همراه با ناراحتی جسمی، خارش و درد پسوریازیس، می‌تواند بر کیفیت کلی زندگی آنها تأثیر بگذارد.
نیازهای اجتماعی و جسمی حاصل از این بیماری مزمن ممکن است به افسردگی و اضطراب ختم شود. خطر ابتلا به افسردگی در بیماران پسوریازیسی، دو برابر افرادی است که این بیماری را ندارند.
پسوریازیس همچنین خطر بیماری‌های قلبی عروقی، سندرم متابولیک، دیابت و برخی از انواع سرطان از جمله سرطان‌های سر و گردن و تومورهای دستگاه گوارش را افزایش می‌دهد.
علل پسوریازیس
استرس می تواند باعث بروز علائم پسوریازیس شود.
در حالی که علت پسوریازیس هنوز مشخص نیست، دانشمندان معتقدند که یک بیماری خود ایمنی است.
بیماری‌های خود ایمنی بر سیستم ایمنی بدن که سلولهای T را برای محافظت از بدن در برابر عوامل عفونی تولید می‌کند، تأثیر می گذارند.
در مبتلایان به پسوریازیس، محرک‌ها می‌توانند بر ژن‌های سیستم ایمنی بدن اثر گذاشته و موجب هدف قرار گرفتن سلولهای اشتباه شوند. سلولهای T به یک چنان محرک پاسخ می‌دهند که گویی در حال مبارزه با عفونت هستند و مواد شیمیایی‌ای تولید می‌کنند که باعث التهاب می‌شوند.
در پسوریازیس، این فعالیت خود ایمنی منجر به رشد بیش از حد سلولهای پوستی می‌شود. به طور معمول، سلولهای پوستی حدود ۲۱-۲۸ روز طول می کشد تا خودشان را جایگزین کنند. با این حال، در افراد مبتلا به پسوریازیس، حدود ۲-۶ روز طول می‌کشد.
محرک‌ها در هر فرد با پسوریازیس متفاوت خواهند بود، اما محرک‌های متداول شامل موارد زیر است:
- استرس و اضطراب
- صدمات به پوست
- عفونت
- تغییرات هورمونی
داروهایی که باعث شعله‌ور شدن پسوریازیس می‌شوند عبارتند از:
- لیتیوم (lithium)
- ضد مالاریا (antimalarials)
- کینیدین (quinidine)
- ایندومتاسین (indomethacin)
برخی از افراد پسوریازیس را با آلرژی، رژیم غذایی و آب و هوا مرتبط می‌دانند، اما تاکنون هیچ مدرکی صحت این نظریه‌ها را تایید نکرده است.
نکته قابل توه این است که پسوریازیس مسری نیست. دانستن این امر می تواند به افراد مبتلا کمک کند تا با بخش چالش برانگیز معاشرت کنار بیایند.
عوامل خطر
برخی از عوامل خطر ابتلا به پسوریازیس را افزایش می دهند.
این عوامل عبارتند از:
- ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی و سندرم متابولیک
- آسیب به پوست
- سابقه خانوادگی
حدود ۱ نفر از ۳ نفر که نزدیکانشان دارای پسوریازیس هستند، به این بیماری مبتلا می‌شود. اگر یکی از والدین مبتلا به پسوریازیس باشد ، احتمال این که فرزندشان به سمت ابتلا به این بیماری برود، ۱۰ درصد است. اگر هر دو والدین مبتلا به پسوریازیس باشند، این خطر تا ۵۰٪ افزایش می یابد.
این رابطه در خانواده‌ها، حاکی از یک مؤلفه ژنتیکی اساسی است. اما ممکن است علائم بیماری تا زمانی که یک عامل محیطی باعث فعال شدن آن شود، نشان داده نشود. حداقل ۱۰٪ از جمعیت ممکن است ژن ایجاد کننده بیماری پسوریازیس را داشته باشند، اما فقط ۲-۳٪ افراد آن را تجربه می کنند.
در بین جوانان، پسوریازیس محتملا بعد از عفونت تشدید می‌شود، به ویژه پس از آلوده شدن به استرپتوکوک. علائم ۲-۶ هفته پس از بروز درد گوش یا عفونت تنفسی در ۳۳-۵۰٪ از جوانان مبتلا به پسوریازیس قابل توجه خواهد بود. عفونتهای تنفسی شایع شامل عفونت گلو، برونشیت و لوزه است.
پسوریازیس در مردان و زنان به اندازه یکسان شایع است. این بیماری می‌تواند در هر سنی شروع شود، اما بین ۱۵ تا ۳۵ سال متداول است. متوسط زمان شروع ۲۸ سالگی است.
حدود ۱۰ تا ۱۵٪ از مبتلایان به پسوریازیس قبل از سن ۱۰ سالگی دچار این بیماری می‌شوند.
تشخیص
هیچ نوع آزمایش خونی برای تایید ابتلا به پسوریازیس شناخته نشده است.
فردی که بثورات مداوم دارد و با داروهای بدون نسخه (OTC) برطرف نمی شود، بهتر است در مورد پسوریازیس به پزشک مراجعه کند. غالباً، شناخت و درمان علائم زود هنگام باعث بهبود نتایج طولانی مدت پسوریازیس می‌شود.
پزشک علائم را بررسی کرده و در مورد سابقه خانوادگی و فردی سوال می‌کند. همچنین ممکن است بیوپسی پوست را برای رد کردن سایر تشخیص‌های احتمالی مثل اگزما انجام دهد.
درمان
اگر پزشک وجود پسوریازیس را تأیید کند، درمان به نوع و شدت آن بستگی خواهد داشت. گزینه‌های اصلی شامل داروها و فتوتراپی است.
افراد مبتلا به پسوریازیس برای مرطوب نگه داشتن پوست هنگام انجام سایر درمان‌ها باید از نرم کننده استفاده کنند. این کار به کاهش خارش و سوزش کمک می‌کند و تعداد ضایعات یا پلاک‌های ایجاد شده را کاهش می‌دهد.
داروها
طیف وسیعی از داروهای موضعی، خوراکی و تزریقی برای مبتلایان به پسوریازیس در دسترس است.
برخی از داروهای بدون نسخه (OTC) می‌توانند به تسکین علائم پسوریازیس خفیف کمک کند. شامل:
قطران زغال سنگ: می‌تواند به تسکین پسوریازیس پلاک، خارش و ضایعات در پوست سر، کف دست و کف پا کمک کند. افراد می‌توانند از قطران زغال سنگ به تنهایی یا در کنار یک درمان دیگر استفاده کنند.
کرمهای هیدروکورتیزون: باعث کاهش التهاب و خارش می‌شوند.
اسید سالیسیلیک: می تواند به کاهش تورم و از بین بردن ضایعات کمک کند، اغلب در افراد مبتلا به پسوریازیس پوست سر کارآیی دارد.
ضد خارش: این محصولات ممکن است شامل کالامین (calamine)، هیدروکورتیزون (hydrocortisone)، کافور (camphor) یا منتول (menthol) باشد.
روش‌های درمانی موضعی
درمان‌های موضعی برای تسکین علائم پسوریازیس به کار می‌آیند.
افراد درمان‌های موضعی را مستقیماً بر روی پوست اعمال می كنند. معمولاً این روش درمانی اول برای علائم خفیف تا متوسط است که هدف آن کند کردن رشد سلولهای پوستی، کاهش التهاب و تسکین خارش یا ناراحتی است.
این درمان ها به صورت به صورت نسخه یا بدون نسخه موجود بوده و شامل غیر استروئیدها و استروئیدهاست.
• کورتیکواستروئیدها: ده ها سال است که برای درمان پسوریازیس استفاده می شوند. استروئیدهای مختلف زیادی وجود دارد که به عنوان ژل، فوم، کرم، اسپری و پماد وجود دارد.
• ویتامین D مصنوعی: افراد غالباً از این ماده در کنار داروی کورتون استفاده می‌کنند که می‌تواند به صاف شدن پلاک‌ها ، رشد آهسته سلولهای پوستی و از بین بردن فلس کمک کند.
• رتینوئیدها: ویتامین مصنوعی A است که می تواند به کند شدن رشد سلولهای پوستی، کاهش قرمزی و خارش بدن کمک کند. افراد معمولاً تارازوتن (Tarazotene) -یک رتینوئید موضعی- را با درمان کورتیکواستروئید یا نور درمانی UVB ترکیب می‌کنند.
• کرم پیمکرولیموس (Pimecrolimus) و پماد تاکرولیموس (tacrolimus): این‌ها درمان‌های اگزما هستند که پزشک ممکن است برای کمک به علائم پسوریازیس معکوس و پلاک تجویز کند. اغلب، آنها را با یک دوره استروئید ترکیب می کنند.
روش‌های درمانی سیستمیک
روش‌های درمانی سیستمیک بر کل بدن اثر می‌گذارند و پزشکان این روش‌ها را برای افرادی که دارای پسوریازیس متوسط تا شدید و آرتریت پسوریاتیک هستند تجویز می‌کنند تا پیشرفت بیماری و سرعت و دفعات عود و گسترش آن را کاهش دهند.
داروهای بیولوژیکی: این‌ها داروهایی برپایه پروتئین هستند که از سلولهای زنده حاصل می‌شوند و فعالیت‌های بیولوژیک سلولهای T و پروتئین‌های ایمنی را که باعث پسوریازیس و آرتریت پسوریازیس می‌شوند، هدف قرار می‌دهند.
سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) حداقل ۱۰ داروی بیولوژیکی را تایید کرده است. این موارد شامل etanercept ، infliximab و adalimumab است.
داروهای بیولوژیکی مؤثر بوده و فواید آنها از خطراتشان بیشتر است.
با این حال، مردم باید هزینه‌های درمان بیولوژیک را در نظر بگیرند و معقول است که هت تامین هزینه درمان، تحت پوشش بیمه قرار گیرند.
متوترکسات: این دارو برای پسوریازیس شدید تجویز می‌شود که بیماری عملکرد روزانه فرد را محدود می‌کند و بیمار به هیچ درمان دیگری پاسخ نمی‌دهد. متوترکسات برای آرتریت پسوریازیس و همچنین اریتودرمی، پالموپلانتار و پسوریازیس ناخن مؤثر است.
سیکلوسپورین: پزشکان معمولاً این دارو را برای جلوگیری از پس زدن پیوند تجویز می‌کنند. با این حال، می‌تواند به افراد با شدید انواع پسوریازیس زیر کمک کند:
- پلاک
- گوتیت
- اریتودرمیک
- پوسچولار
- پالموپلانتار
رتینوئیدهای خوراکی: افراد مبتلا به پسوریازیس شدید می‌توانند دارویی بنام اسیترتین (acitretin) مصرف کنند که در برابر اثرات بیماری در سراسر بدن عمل کند. این دارو فعالیت ایمنی را کاهش نمی دهد، و باعث می‌شود اسیترتین برای افراد مبتلا به HIV که دارای پسوریازیس شدید هستند نیز ایمن‌تر شود.
رتینوئیدهای خوراکی برای افراد مبتلا به انواع مختلف پسوریازیس به جز پسوریازیس معکوس مفید است.
داروهای بدون برچسب
در صورتی که داروهای استاندارد و تأیید شده FDA (سازمان غذا و دارو آمریکا)، علائم را برطرف نکرده باشند یا اگر فرد بیماری دیگری داشته باشد که مانع استفاده از داروهای خاص شود، پزشکان ممکن است داروهای بدون برچسب خاصی را تجویز کنند.
داروهای بدون برچسب موثر پسوریازیس شامل موارد زیر است:
- آزاتیوپرین (azathioprine)
- ۶-تیوگوانین (thioguanine-6)
- استرهای اسید فوماریک (fumaric acid esters)
- هیدروکسی اوره (hydroxyurea)
- تاکرولیموس (tacrolimus)
فتوتراپی
فوتوتراپی یا نوردرمانی شامل قرار گرفتن منظم پوست در معرض اشعه ماوراء بنفش تحت نظارت پزشک است. نور می تواند رشد سلول را کند کرده، فعالیت ایمنی بدن را سرکوب کند و تحریک را کاهش دهد.
در صورت موفقیت آمیز بودن درمان اولیه، افراد می‌توانند با استفاده از دستگاه دستی، فتوتراپی را در خانه انجام دهند.
ممکن است برخی از افراد قبل از قرار گرفتن در معرض نور، قرص های پسورالن (psoralen) مصرف کنند تا پوستشان به نور حساس تر شود.
فردی که سابقه قبلی بیماری‌ای داشته باشد که به نور حساس بوده و امکان برشت و عود بیماری را موب شود، مانند لوپوس یا موارد قبلی سرطان پوست، نباید از فوتوتراپی استفاده کند.
درمان‌های خانگی
جلوگیری مطلق از گسترش سریع و فراگیر پسوریازیس امکان پذیر نیست، اما برخی از راهکارها می‌توانند به کاهش خطر آن کمک کنند. نکات شامل موارد زیر است:
- کاهش استرس با یوگا، ورزش، مدیتیشن یا همه این موارد
- داشتن یک رژیم غذایی متعادل و حفظ وزن سالم
- شناسایی و پرهیز از غذاهای محرک
- گفتگو با افراد با تجربیات مشابه
- کاهش و عدم مصر ف سیگار و الکل
داروهای خانگی برای کاهش خارش:
- پوست را مرطوب نگه دارید. متخصص پوست می تواند دارویی مناسب توصیه کند.
- حداکثر ۱۰ دقیقه دوش سرد بگیرید یا از یک بسته سرمازا روی پوست استفاده کنید. از دوش های گرم خودداری کنید، زیرا باعث خشکی پوست می‌شوند.
در حالی که پسوریازیس می‌تواند ناراحت کننده باشد، افراد گزینه های بسیاری برای مدیریت علائم و بهبود فعالیت ایمنی بدن دارند.
یک سوال متداول
آیا پسوریازیس شبیه اگزما است؟ چه تفاوت‌هایی دارند؟
در مراحل اولیه، اگزما و پسوریازیس با نقاط قرمز و ملتهب پوستی که خارش دارند شبیه به هم به نظر می‌رسند.
با گذشت زمان، نوع بیماری کاملاً آشکار خواهد شد، زیرا پسوریازیس در نواحی خاص مانند آرنج و زانوها وجود دارد، و همچنین باعث ایجاد لکه‌های نقره ای می‌شود. اگزما با تحریک تمایل به التهاب دارد و لکه‌های نقره ای را که در پلاک‌های پسوریازیس متدواول است، ایجاد نمی‌کند.
در هر دو صورت، افراد باید برای تشخیص و درمان به متخصص پوست مراجعه کنند؛ زیرا، اثرات روانی خارش، بی خوابی و ظاهر پوست ممکن است نه تنها در زندگی روزمره شما تأثیر بگذارد بلکه ممکن است بیماری را نیز وخیم‌تر کند.
