تقریبا شش ماه بود که پرویز از همسرش جدا شده بود. نیاز داشت تا راه های مدیریت احساسات را یاد یگیرد.
او کارمند یک شرکت تجاری و صاحب دو دختر ۴و ۱۲ ساله است.
ساعت ۱۱ ظهر بود که مدیر مدرسه ی دخترش با او تماس گرفت و تاکید کرد که باید در جلسه امروز اولیاء حضور داشته باشد.
پرویز به سختی توانست از مدیر شرکت مرخصی ساعتی بگیرد البته با این شرط که امروز چند ساعت اضافه کار داشته باشد، بنابراین با عجله به سمت مدرسه رفت.
در راه متوجه شد که موبایل و بطری آب را در محل کارش جا گذاشته، ترافیک شدیدی بود و در گرمای شدید خیابان متوجه شد به موقع نمی تواند در جلسه حضور داشته باشد
از طرفی لازم بود به خواهرش زنگ بزند و از او بخواهد امروز دختر کوچکش را از مهد کودک برگرداند.
به شدت در فشار عصبی و تنش بود که در نهایت به مدرسه رسید. مدیر مدرسه نیز با دیدن پرویز شروع به غر زدن کرد.
پرویز با هیجان و عصبانیت تمام و صدای بلند با مدیر بحث کرد و از بی کفایتی و ناتوانی و حتی ظاهر او با لحنی تند و تحقیر آمیز صحبت کرد، در نهایت با کوبیدن در مدرسه از آنجا دور شد.
احتمالا شما با خواندن ماجرای پرویز، خاطراتی از این دست در ذهن تان مرور شد و به یاد لحظاتی افتادید که شرایط سخت و کنترل خشم تان غیر ممکن بود.
مفهوم پرخاشگری و انواع آن را بشناسید
پرخاشگری در لغت به معنای حمله و رفتاری است به قصد آسیب رساندن.
در واقع نیت و قصد عمدی فرد برای آزار و اذییت دیگران کلمه کلیدی این تعریف می باشد و آن را از آزار و آسیب های غیر عمدی جدا می کند.
این اصطلاح گاهی مترادف با خشونت به کار گرفته می شود اما جالب است بدانید پرخاشگری و خشونت هم معنی نیستند.
خشم احساسی ذاتی در میان انسان هاست؛ یک هیجان ابتدایی ( مانند غم ، شادی، ترس ) که همه انسان ها در همه جای دنیا از آن برخوردارند.
بر خلاف خشم که بیشتر یک حس درونی و شناختی است، پرخاشگری بیشتر نمود بیرونی و رفتاری دارد.
می توان گفت پرخاشگری رفتاری است به قصد آسیب رساندن به دیگری که در پی تجربه خشم در ما رخ می دهد.
پرخاشگری انواع مختلفی دارد بدین صورت:
- پرخاشگری کلامی: این نوع پرخاشگری که در دختران بیشتر از پسران دیده می شود با اهانت، مجادله، داد زدن و تحقیر و توهین دیگران مشخص می شود.
- پرخاشگری غیرکلامی یا جسمانی: این نوع پرخاشگری که در پسرها بیشتر دیده می شود آسیب فیزیکی ، کتک زدن و حمله با ابزار یا بدون ابزار مد نظر است.
- پرخاشگری ارتباطی یا اجتماعی: با هدف آسیب رساندن به روابط اجتماعی فرد رخ می دهد. مثلا بدگویی، خبرچینی و قهر کردن در این دسته قرار می گیرد.
- پرخاشگری منفعل: برعکس پرخاشگری متداول و فعال در این نوع پرخاشگری فرد با آسیب رساندن به خود قصد آزار و اذیت دیگری را دارد مثلا خودکشی که هدف آن انتقام از دیگران باشد.
- پرخاشگری جمعی: به صورت جنگ و قتل عام به قصد آسیب گروه دیگر رخ می دهد.
علت پرخاشگری چیست؟
در ذاتی بودن بعد ذهنی و درونی پرخاشگری یعنی خشونت، شکی نیست.
از نظر مشاوره فردی باید گفت که احساس خشم از دیرباز باعث جمع شدن انرژی برای حفظ تمامیت خود و منطقه ( قلمرو ) در مقابل دشمن و نیروی خارجی می شده.
هورمون اندروژن، کورتیزول و نیز هورمون جنسی تستوسترون که به آن هورمون مردانه نیز می گویند در پرخاشگری و خشونت دخیل اند.
اما پرخاشگری بجز این مولفه زیستی و درونی، دلایل بیرونی نیز دارد، از جمله:
- ناکامی و فشار: بسیاری از ما در موقعیت های سخت زندگی، بعد از شکست عشقی، رد شدن در یک آزمون حساس و سرنوشت ساز و شرایطی از این قبیل به شدت احساس خشم و با اطرافیان رفتاری پرخاشگرانه داریم.
- یادگیری : ما رفتار پرخاشگرانه را از دیگران یاد می گیریم.
- والدین و مدل برخوردشان با کودک، حتی نوع برخورد پدر و مادر با یکدیگر یک منبع اصلی برای یادگیری پرخاشگری و واکنش در برابر شکست و ناکامی است.
- باورها و تحریف های شناختی: بخصوص در مورد نوجوانان که پرخاشگری به نوعی نشان دهنده قدرت فرد و دلیل پذیرفته شدن درگروه همسالان است، نقش دارد.
- تاثیر رسانه ها: تحقیقات نشان داده کودکان و نوجوانانی که برنامه های تلویزیونی خشونت آمیز بیشتری تماشا کرده اند، در برخوردشان نیز خشونت بیشتری دیده می شود. همچنین تاثیر بازی های رایانه ای با موضوعات خشونت و جنگ توسط محققان مختلف تایید شده است.
- از جمله عوامل دیگر در بروز پرخاشگری می توان به نبود اعتماد به نفس قوی ، مصرف مشروبات الکلی، کوکائین، و مواد توهم زا اشاره کرد.
ابری بشید و نبارید ! روش های مهار و کنترل پرخاشگری
در حالی که خشم یک حس درونی و ذاتی است و پرخاشگری نوعی رفتار اکتسابی در مقابل خشم ، می توان با راهکارهای زیر در کنترل رفتار خود پیشرفت بیشتری داشته باشید:
۱_ اندیشیدن و پاسخ دادن را جایگزین واکنش سریع و لحظه ای کنید.
بدانید که هیچ احساسی مانند خشم باعث تیره شده قضاوت شما نمی شود بنابراین از رفتار و تصمیم گیری در شرایطی که خشمگین هستید دست بردارید.
در هنگامی که خشمگین هستید تا جای ممکن از تلفن و کامپیوتر شخصی فاصله بگیرید و به جای این ابزارها به نوشتن نامه برای تخلیه هیجان خود بپردازید.
۲- نیازهای تان را برآورده کنید: تحقیقات نشان داده بسیاری از مجرمین که خشونت های شدیدی داشته اند، در واقع افرادی بسیار آرام و بی آزار بودند و این رفتارشان برای اطرافیان غیر قابل باور می باشد.
عده ای فکر می کنند که صرفا مسئول برطرف کردن نیازهای دیگران هستند و توجه به خود یعنی خودخواهی
اما در واقع بین مهربانی و خود پوچ انگاری تفاوت هست.
پس در هر حال به نیازهای خود آگاه باشید و بدانید که برطرف کردن نیازهای تان به معنای کاهش فشار روانی و احتمال پرخاشگری می باشد.
اما..!!! اما یادتان باشد که بین نیاز و خواسته شخصی تفاوت وجود دارد.
خواسته های شخصی تا حدی قابل تغییر و تعدیل است اما نیاز، غیر قابل چشم پوشی می باشد.
مثلا غذا خوردن یک نیاز حیاتی است اما میل به خوردن نوعی خاص از غذا ( گوشت )، یک نوع ترجیح شخصی است.
همچنین از نیاز های روانی خود نیز غافل نشوید، از جمله نیاز به عشق، خود شکوفایی و پیشرفت، نیاز به استقلال، احترام و حرمت نفس.
۳- خشم تان را با دیگران در میان بگذارید.
مطرح کردن مسائلی که در شما احساس تنش ایجاد می کند بخصوص با یک دوست یا فردی قابل اعتماد علاوه بر این که باعث تصمیم گیری بهتر و حل مسئله می شود در تخلیه هیجان تان کمک کننده است.
۴_ کمک و راهنمایی از یک متخصص: همچنین می توانید با کمک و راهنمایی یک فرد متخصص برای کنترل پرخاشگری خود و اطرافیان تان قدم بردارید.
منبع: مشاورانه
