احتمالاً اخیراً برای خود یا اطرافیان‌تان به علت مشکل قلبی زمینه‌ای، تعبیه استنت توسط پزشکان پیشنهاد شده و سوالات زیادی برای شما در این خصوص پیش آمده است. اصلاً استنت چیست ؟ استنت در فرهنگ عامیانه به فنر قلب نیز شهرت دارد. با ما همراه باشید تا با استنت و نحوه استنت گذاری آشنا شده و به سوالات شما پیرامون این موضوع پاسخ دهیم.
استنت چیست ؟
استنت لوله‌ای کوچک است که در مجرا یا رگ جاگذاری می‌شود تا با باز نگهداشتن آن به حفظ جریان مایعات کمک کند. در واقع استنت به رفع انسداد و درمان عروق ضعیف یا عروق دچار تنگی کمک می‌نماید. پزشکان ممکن است استنت را در قسمت‌های دیگر بدن برای حمایت از عروق مغزی، عروق مجاری ادراری یا مجاری صفراوی جاسازی کنند.
استنت معمولاً لوله‌ی فلزی شبکه مانند است؛ گرچه به صورت فابریک نیز در دسترس می‌باشد. گاهی اوقات پزشکان از استنت‌های آغشته به دارو به عنوان راه حل موقت استفاده می‌کنند. در این مقاله ما درباره‌ی علت استفاده از استنت و فواید و خطرات آن خواهیم آموخت.
یکی از رایج‌ترین موارد استفاده از استنت، باز کردن رگ مسدود شده توسط پلاک می‌باشد. پلاک از کلسترول، چربی و سایر مواد موجود در خون تشکیل شده است. زمانی که این پلاک در خون تجمع یافت، به دیواره‌ی رگ می‌چسبد. با گذشت زمان، این ساختار با ایجاد تنگی باعث محدودیت در جریان خون عبوری می‌شود. یکی از علل بیماری قلبی، وجود پلاک در عروق است. با گذشت زمان، افراد دارای تنگی عروق ممکن است علائم هشدار دهنده‌ای مانند درد قفسه‌ی سینه احساس کنند. این افراد در صورت عدم درمان ممکن است در معرض مشکلات پرخطر نظیر حمله‌ی قلبی یا سکته قرار بگیرند.
اگر رگی در معرض بسته شدن یا انسداد مجدد باشد، پزشکان ممکن است برای باز نگه داشتن رگ، جاگذاری استنت را پیشنهاد کنند.
نحوه استنت گذاری چگونه است؟
پزشکان استنت را با روش آنژیوپلاستی یا PCI در رگ جاگذاری می‌کنند. طی آنژیوپلاستی، پزشک یک کاتتر را وارد رگ خواهد کرد. کاتتر بالون کوچکی با استنت واقع در اطراف آن است. زمانی که کاتتر به محل انسداد می‌رسد، پزشک بالون را پر از هوا می‌کند. باد شدن بالون باعث پهن شدن استنت و قفل شدن آن در محل می‌گردد. سپس پزشک کاتتر را خارج کرده و استنت جهت باز نگهداشتن رگ، در محل باقی می‌ماند. پزشک بر اساس بعضی عوامل در خصوص جایگذاری یا عدم جایگذاری استنت تصمیم خواهد گرفت؛ عواملی مانند اندازه‌ی رگ و محل انسداد.
همچنین پزشکان ممکن است استنت را در موارد زیر به‌کار برند:
- عروق خونی مغز یا آئورت در معرض خطر آنوریسم
- برونش‌های ریه در معرض خطر کولاپس (یا به عبارتی خطر روی هم خوابیدن راه‌های هوایی ریه)
- مجاری ادراری که ادرار را از کلیه به مثانه منتقل می‌کنند
- مجرای صفراوی که صفرا را بین ارگان‌ها و روده‌ی کوچک انتقال می‌دهد
مضرات استنت قلب و سایر عروق چیست؟
آنژیوپلاستی با خطر کمی از نظر ایجاد بعضی عوارض دارد.:از جمله:
- خونریزی از محل ورود کاتتر
- عفونت
- واکنش‌های آلرژیک
- آسیب به رگ در اثر ورود کاتتر
- آسیب به کلیه
- ضربان قلب نامنظم
در بعضی از موارد ممکن است تنگی مجدد صورت بگیرد. تنگی مجدد زمانی رخ می‌دهد که بافت زیادی اطراف استنت رشد کند. پزشک ممکن است برای کاهش رشد بافت، فرم‌هایی از رادیوتراپی توصیه کرده یا استنت دارویی انتخاب کند.
افراد زیر در خطر بروز عوارض قرار دارند:
- افراد مسن
- افرادی که طی پروسه دچار نارسایی قلبی می‌شوند
- افراد مبتلا به بیماری قلبی شدید و انسداد متعدد در عروق
- افراد مبتلا به بیماری کلیوی مزمن
استنت ممکن است باعث ایجاد لخته‌ی خون شود که خطر بروز حمله‌ی قلبی و سکته را بالا می‌برد. حدود یک تا دو درصد افرادی که استنت گذاری شده‌اند، در محل استنت دچار لخته‌ی خون می‌شوند. پزشکان معمولاً یک یا چند دارو برای پیشگیری از لخته‌ی خون تجویز خواهند کرد. داروهای ضد لخته هم خطرات خود را دارند و می‌توانند باعث تحریک عوارضی مانند خارش شوند.
در موارد نادری ممکن است بدن فرد، استنت را رد کند یا دچار واکنش‌های آلرژیک نسبت به فلز موجود در استنت شود. اگر فردی بداند که به فلز حساسیت دارد، باید درباره‌ی ماده‌ی جایگزین با پزشک خود صحبت کند.
چه انتظاری باید داشت؟
جراح درباره‌ی پروسه‌ی کار توضیح خواهد داد و این کار درباره‌ی این که چه انتظاری باید داشت، به ما کمک می‌کند.
قبل از جراحی
پزشک درباره‌ی این که هر فرد چگونه خود را برای پروسه‌ی استنت گذاری آماده کند، توصیه‌هایی خواهد کرد؛ اعم از اطلاعاتی درباره‌ی زمان توقف خوردن و آشامیدن و قطع مصرف داروها قبل از پروسه.
در صورت ابتلا به بیماری‌های دیگر مانند دیابت یا بیماری کلیوی باید پزشک را از این موضوع مطلع کرد؛ در این صورت پزشک ممکن است مراحل اضافی‌تری در نظر بگیرد. پزشک ممکن است قبل از استنت گذاری نسخه‌ی دارویی فرد را پر کند؛ زیرا فرد بلافاصله بعد از اتمام پروسه به مصرف دارو نیاز خواهد داشت.
در طی جراحی
پروسه‌ی استنت گذاری حدود یک ساعت به طول می‌انجامد و نیاز به بی‌هوشی عمومی ندارد. فرد در طول کل پروسه بیدار است و می‌تواند راهنمایی‌های پزشک را بشنود. پزشک برای آرامش فرد داروهایی را تجویز خواهد کرد. همچنین محل ورود کاتتر را بی‌حس خواهند کرد. بیشتر افراد کاتتر گذاری در رگ را احساس نمی‌کنند. اگرچه ممکن است طی باد کردن بالون و فشار آوردن استنت در محل، مقدار کمی درد احساس شود. پس از استنت گذاری بالون پر از هوا شده و کاتتر خارج می‌شود. سپس محل ورود کاتتر به پوست را پانسمان نموده و با وارد آوردن فشار به محل، مانع خونریزی می‌شوند.
بعد از جراحی
بعد از انجام پروسه، بیشتر بیماران برای حداقل یک شب نیاز به بستری در بیمارستان خواهند داشت. این کار به کنترل فرد توسط پرسنل کمک می‌کند. طی این دوره، بررسی منظم ضربان قلب و فشارخون صورت خواهد گرفت. همچنین ممکن است تعویض لباس یا پاکسازی زخم صورت گیرد. ممکن است فرد بدون هیچ عوارضی روز بعد از بیمارستان مرخص شود. ضمن دوره‌ی بهبودی محل استنت گذاری بهبود کبودتر می‌شود و ممکن است گرهی از بافت رشد کند که طبیعی است.
مراقبت بعد از استنت گذاری قلب و عروق
علائم بیمار از جمله تنگی نفس بعد از استنت گذاری موفق کاهش می‌یابد. همچنین درد بعد از استنت گذاری کم می‌شود. بیشتر افراد یک هفته پس از جراحی ممکن است به کارهای قبلی خود بازگردند و بیشتر فعالیت‌های نرمال را انجام دهند. در طی دوره‌ی بهبودی، پزشک برای جلوگیری از تشکیل لخته‌ی خون در اطراف استنت، داروهای ضد انعقادی تجویز خواهد کرد. آسپرین یک داروی ضد انعقادی است که بیمار باید بعد از استنت گذاری، روزانه تا مدت نامشخصی مصرف کند. پزشک همچنین ممکن است داروی مهارکننده‌ی P2Y را تجویز کند. این داروها شامل کلوپیدوگرل، پراسوگرل و تیکاگرلور هستند. در مورد ورزش بعد از استنت گذاری نیز پزشک از فرد می‌خواهد که فعالیت‌های شدید و ورزش انجام ندهد.
دوام استنت قلب و عروق در طولانی مدت
بیشتر استنت‌ها به طور دائمی برای باز نگهداشتن و جلوگیری از انسداد در رگ باقی می‌مانند. بعضی از استنت‌ها موقت‌اند. پزشکان ممکن است از استنت‌های دارویی استفاده کنند که به از بین بردن پلاک یا جلوگیری از تشکیل آن در محل کمک می‌کنند. این استنت‌ها با گذشت زمان حل می‌شوند. اگرچه استنت ممکن است علائمی مانند درد قفسه‌ی سینه را رفع کند؛ اما برای درمان علت اصلی بیماری مانند آترواسکلروزیس یا بیماری کرونری قلبی به کار نمی‌رود. حتی با وجود استنت، در فردی با این شرایط، برای جلوگیری از عوارض بیشتر ممکن است اقداماتی لازم باشد.
بعد از استنت گذاری برای جلوگیری از تشکیل پلاک در بدن، پزشک توصیه‌هایی را برای تغییر سبک زندگی خواهد کرد. این توصیه‌ها بیشتر شامل موارد زیر هستند:
- خوردن وعده‌ی غذایی سالم
- ورزش منظم
- حفظ وزن سالم
- ترک مصرف سیگار و تنباکو
- کاهش استرس
در اغلب موارد، استنت گذاری فقط یک بخش از درمان است. همچنین پزشک ممکن است داروهایی برای علت اصلی بیماری تجویز کند. هر فرد بهتر است در صورت احساس عوارض جانبی، با پزشک خود صحبت کند. پزشک ممکن است داروهای جایگزینی تجویز کند تا دوز آن‌ها را تغییر دهد.
مصرف هیچ دارویی را قطع نکنید مگر این که با پزشک مشورت کرده باشید.
در مورد تعویض استنت قلب و عروق نیز باید گفت اگر رگ دارای مجددا دچار تنگی یا انسداد شود، ممکن است تکرار درمان‌های مبتنی بر کاتتر بر روی قطعه‌ی شریانی دارای استنت الزامی باشد.
